Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Prif Swyddog Cyllid sy'n rhoi diweddariad ar y broses i gyflawni'r gyllideb refeniw ar gyfer 2016/17 (copi’n amgaeedig).

Cyflwynodd y Prif Swyddog Cyllid adroddiad (a gylchredwyd o flaen llaw) a oedd yn rhoi diweddariad ar y broses i gyflawni'r gyllideb refeniw ar gyfer 2016/17.

Rhoddodd y Cynghorydd J. Thompson-Hill, gyda chymorth y Prif Gyfrifydd, grynodeb manwl o’r adroddiad. Roedd yn cynnwys yr wybodaeth ganlynol:- 

·                     Cyflwynwyd y cynnydd diweddaraf o ran y broses o osod y gyllideb i Weithdy Cyllideb yr Aelodau ar 14 Rhagfyr 2105. Amlinellwyd y gwahanol gynigion a ystyriwyd i sicrhau arbedion.

·                     Cyhoeddwyd cyllideb drafft a Setliad Dros Dro ar gyfer Llywodraeth Leol yng Nghymru yn ddiweddarach eleni o ganlyniad i amseru Adolygiad Gwariant Llywodraeth y Deyrnas Unedig. Roedd hyn wedi ei gynnwys yn y broses cynllunio’r gyllideb ac wedi arwain at gyflwyno pecyn o gynigion i’w cymeradwyo yn Rhagfyr. Roedd y pecyn yn dod i gyfanswm o £1.2m ac yn cynnwys arbedion effeithlonrwydd ac addasiadau technegol, ond nid oedd yn cynnwys cynigion i dorri ar wasanaethau na chynyddu taliadau.

·                     Roedd goblygiadau Setliad Llywodraeth Leol ar gyfer 2015/16 wedi ei grynhoi yn yr adroddiad, gyda’r Setliad yn llawer gwell na’r disgwyl.

·                     Roedd adroddiad i’r Cyngor yn Rhagfyr wedi manylu ar y sefyllfa ariannol ddiweddaraf ac roedd tybiaethau’n dangos bod bwlch o £2m, yn y gyllideb o hyd. Darparwyd manylion yng ngweithdy’r gyllideb ac roedd crynodeb wedi ei gynnwys yn yr adroddiad.

·                     Hefyd roedd manylion am y newidiadau i werth y Setliad, a oedd yn caniatáu cynnig i ostwng lefel y cynnydd arfaethedig yn Nhreth y Cyngor o 2.75% i gyfartaledd o 1.5%, wedi ei gynnwys yn yr adroddiad.

·                     Roedd y tybiaethau hyn wedi arwain at sefyllfa ariannol gadarnhaol o £480k, gyda’r Setliad ar gyfer 2016/17 yn well na’r disgwyl am un flwyddyn. Darparwyd tabl yn crynhoi sefyllfa cynllunio’r gyllideb ar gyfer y dyfodol. Amlinellwyd manylion y risgiau, ynghyd â’r camau i’w gweithredu er mwyn eu lliniaru.

·                     Ni fyddai Setliad Terfynol Llywodraeth Leol yn cael ei gyhoeddi tan fis Mawrth. Fodd bynnag, roedd sicrwydd wedi ei roi na ddylid gweld unrhyw symudiad negyddol rhwng gwerthoedd y Setliad Drafft Dros Dro a’r un Terfynol  Byddai cyllideb derfynol Llywodraeth Cymru’n cael ei chyflwyno i’r Senedd ar 8 Mawrth.

·                     Roedd y broses Rhyddid a Hyblygrwydd wedi dod i ben drwy osod cyllideb 2016/17. Byddai’r gwaith o fonitro perfformiad y gyllideb yn parhau i gael ei adrodd i’r Cabinet, gyda’r Grŵp Tasg a Gorffen Torri’r Brethyn yn monitro effaith penderfyniadau’r gyllideb.

·                     Cadarnhawyd y byddai proses gyllidebol newydd yn cael ei datblygu ar gyfer 2017/18.

·                     Cyflwynwyd cam terfynol y broses gyllidebol ddwy flynedd Rhyddid a Hyblygrwydd. Mwyafrif helaeth yr arbedion, dros 80%, oedd effeithlonrwydd neu arbedion moderneiddio gan arwain at effaith lai sylweddol ar wasanaethau i’r cyhoedd.

·                     Eglurwyd mai nod y broses gyllidebol oedd sicrhau bod y Cyngor yn darparu cyllideb gytbwys. Roedd yn debygol y byddai gostyngiad i gyllid ALl yng Nghymru’n parhau yn y tymor canolig, gyda phenderfyniadau cyllidebol yn dod yn anos ac yn galw am amser paratoi hirach.

Amlinellodd y Cynghorydd Thompson-Hill yr amserlenni ar gyfer y broses adrodd ar y gyllideb a gofynnodd am arweiniad ynglŷn â phryd i gyflwyno adroddiadau ar gyfer y dyfodol. Teimlai’r Cadeirydd y byddai o fudd pe bai’r broses bresennol o gynnwys eitem fusnes safonol ar gyfer proses y gyllideb ar bob rhaglen y Pwyllgor, yn parhau, ynghyd â darparu Gweithdai Cyllideb i Aelodau. Teimlai hefyd fod angen ymgynghori mwy â’r cyhoedd a chydnabu fod gwahanol safbwyntiau ynglŷn â mabwysiadu proses ymgynghori newydd. Awgrymwyd a chytunwyd i gysylltu â’r Grwpiau Gwleidyddol dan sylw er mwyn annog Aelodau i gyflwyno eu barn a’u hawgrymiadau ynglŷn â’r broses gyllidebol. Mynegodd y Cynghorydd S.A. Davies ei gefnogaeth i barhau â’r broses bresennol, a thynnodd sylw at yr angen a phwysigrwydd archwilio’r mecanweithiau a fabwysiadwyd. Roedd Mr P. Whitham yn cefnogi’r farn a fynegwyd ac awgrymodd y gallai peidio â pharhau i sicrhau cynnydd beri risg gorfforaethol i’r Awdurdod.

Amlinellodd Pennaeth Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd (HLHRDS) y materion a’r cyfyngiadau technegol posibl a allai godi gyda’r sefyllfa ariannol o safbwynt datblygu Bil Llywodraeth Leol (Cymru), ac uno Awdurdodau Lleol yn sgil hynny.

Awgrymodd Mr P. Whitham gan fod yr adroddiad yn cyflwyno cam terfynol y broses gyllidebol ddwy flynedd Rhyddid a Hyblygrwydd, y dylid cynnal adolygiad i ganfod nodau, cyflawniadau, llwyddiannau a’r gwersi a ddysgwyd o ran helpu i sicrhau cynnydd yn y dyfodol. Cyfeiriodd y Cadeirydd at y Grŵp Tasg a Gorffen Torri’r Brethyn a oedd yn monitro penderfyniadau’n gysylltiedig â’r gyllideb a wnaed fel rhan o’r broses. Cyflawnwyd hyn drwy gasglu tystiolaeth ac archwilio’r mecanweithiau a ddefnyddiwyd ac a fabwysiadwyd.

PENDERFYNWYD – bod y Pwyllgor Llywodraethu Corfforaethol:-

(a)          yn derbyn a nodi cynnwys yr adroddiad ar y diweddariad diweddaraf.

(b)          gofyn i’r Grwpiau Gwleidyddol annog Aelodau i gyflwyno eu barn, a

(c)          chytuno bod adroddiad diweddaru pellach yn cael ei gyflwyno yng nghyfarfod y Pwyllgor fis Mawrth, 2015.

        (RW, SG, GW i weithredu)