Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Julian Thompson-Hill,  Aelod Arweiniol dros Gyllid, Cynllun Corfforaethol a Pherfformiad (copi wedi’i amgáu) yn rhoi diweddariad ar ddarparu Cynllun Corfforaethol 2012 – 17 ar ddiwedd chwarter 2 2016/17.

PENDERFYNWYD -

(a)       bod y Cabinet yn nodi cynnwys yr adroddiad;

(b)       gwahodd cynrychiolwyr perthnasol y darparwyr band eang cyflym iawn i'r pwyllgor craffu perthnasol i ateb cwestiynau ac ymateb i bryderon yr aelodau o ran y broses o gyflwyno band eang cyflym iawn yn Sir Ddinbych, ac

(c)        anfon llythyr agored at Weinidogion Cymru yn nodi pryderon y Cabinet ynghylch cynnydd y broses o gyflwyno band eang cyflym iawn yn Sir Ddinbych.

Cyflwynodd y Cynghorydd Julian Thompson-Hill yr adroddiad a oedd yn rhoi diweddariad i aelodau ar gyflawni Cynllun Corfforaethol 2012 - 17 fel ag yr oedd ar ddiwedd chwarter 2 o 2016/17.

Roedd yr adroddiad yn cynnwys dwy brif elfen -

·         Crynodeb Gweithredol - cyflawniadau manwl ac eithriadau allweddol gyda pherfformiad da yn gyffredinol.  Dim ond un canlyniad wedi cael ei asesu fel Coch: Blaenoriaeth ar gyfer Gwella - Canlyniad 7 Mae myfyrwyr yn cyflawni eu potensial, a oedd yn ddangosydd blynyddol fel y trafodwyd yn flaenorol gan y Cabinet, ac yn destun archwilio gan y Pwyllgor Archwilio Perfformiad.  Roedd pob canlyniad arall wedi’i werthuso fel bod yn dderbyniol neu’n well ac

·         Adroddiad chwarterol llawn – wedi darparu asesiad ar sail dystiolaeth o'r sefyllfa bresennol yn canolbwyntio ar eithriadau allweddol.

Roedd eglurhad ar gyfer statws pob dangosydd wedi’i gynnwys yn yr adroddiad gyda materion allweddol wedi’u hegluro ymhellach yn y cyfarfod.    Roedd y rhan fwyaf o feysydd yn ddangosyddion blynyddol ac ni fu fawr o symudiad ers y chwarter diwethaf.

Wrth ystyried yr adroddiad, trafododd yr Aelodau’r materion canlynol -

·         nodwyd cyd-destun hanesyddol yr adroddiad ar y chwarter blaenorol ac er eglurder, cytunwyd y dylid pwysleisio hyn yn yr adroddiad i ddarllenwyr, o gofio bod materion penodol yn yr adroddiad wedi symud ymlaen ers hynny

·         adroddodd y Cynghorydd Barbara Smith ar y cam symud o system y Cyngor ei hun i lwyfan e-ddysgu y GIG a oedd yn cael ei ddatblygu ar hyn o bryd ac roedd yn hyderus y byddai e-ddysgu ar waith ar gyfer aelodau erbyn Mai 2017

·         cyfeiriwyd at yr Asesiad o Effaith Lles a'i ddylanwad ar benderfyniadau ac esboniwyd y byddai'r broses yn cael ei defnyddio fel canllaw i helpu i lunio cynigion a llywio penderfyniadau, ond rhoddwyd sicrwydd mai lle'r aelodau oedd gwneud eu penderfyniadau eu hunain yn dilyn y broses honno

·         Credai'r Cynghorydd Meirick Davies y dylai Adroddiad Perfformiad y Cynllun Corfforaethol ar gyfer Chwarter 2 a oedd yn atodiad i’r adroddiad fod wedi'i gyfieithu.  Yn unol â pholisi'r Cyngor, cynghorodd y swyddogion fod dogfennau a anfonir at y cyhoedd yn ddwyieithog, ond o ran y pwyllgorau, nid oedd atodiadau a oedd yn fwy na phedair ochr o dudalen yn cael eu cyfieithu.  Cytunwyd bod y mater yn cael ei gyfeirio at Grŵp Llywio'r Iaith Gymraeg ar gyfer ystyriaeth bellach

Wrth ystyried y meysydd hynny a oedd angen archwilio pellach, trafodwyd y materion canlynol yn fwy manwl -

·         Arolwg Trigolion – roedd ymateb siomedig i'r arolwg trigolion a diffyg ystyriaeth uchel i'r Cyngor yn parhau i achosi pryder.  Wrth ddarparu rhywfaint o gyd-destun i'r dangosydd, nodwyd y bu nifer fach iawn o ymatebwyr, ac roedd pobl yn gyffredinol yn debygol o ymateb os oedd ganddynt farn negyddol.  Nodwyd bod yr arolwg trigolion wedi bod yn destun archwilio’n flaenorol a byddai’r fethodoleg ar gyfer cynnal yr arolwg trigolion nesaf yn cael ei ystyried gan y Pwyllgor Archwilio Cymunedau ddechrau flwyddyn nesaf                                                                             

·         Tipio Anghyfreithlon - o ystyried y cynnydd mewn achosion o dipio anghyfreithlon, roedd y Cynghorydd Martyn Holland yn awyddus i droseddwyr gael eu herlyn, ond roedd hefyd yn credu y dylai camau cyfreithiol gael eu cymryd yn erbyn y rhai sy'n defnyddio casglwyr heb drwydded i waredu gwastraff.  Cyfeiriodd y Pennaeth Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd at Ddeddf Diogelu’r Amgylchedd 1990 yn cynghori y byddai achos o'r fath yn dibynnu ar p'un a yw'r unigolyn wedi achosi neu ganiatáu’r drosedd o dipio anghyfreithlon yn fwriadol, ac wedi cymryd pob rhagofal rhesymol, ac wedi arfer pob diwydrwydd dyladwy yn y cyswllt hwnnw.  Cytunwyd y dylid ymchwilio i’r potensial i erlyn yr unigolion hynny ymhellach

·         Canlyniad 7 Mae myfyrwyr yn cyflawni eu potensial - roedd hwn yn ddangosydd blynyddol ac felly byddai'n aros yn goch ar gyfer 2016/17 ac roedd yn cael ei fonitro gan archwilio.  Er bod y sefyllfa’n goch ar y cyfan, roedd rhai agweddau wedi cyrraedd y trothwy derbyniol a rhagorol.  Cododd y Cynghorydd Arwel Roberts ei bryderon ynghylch safon yr addysg yn y sir ac yn teimlo y dylai mwy o gefnogaeth gael ei rhoi i wella safonau.  Amlygodd y Cynghorydd Eryl Williams welliant cyson ar draws safonau addysgol, gan roi gwybod bod Sir Ddinbych yn gweithio tuag at darged uchelgeisiol, a dyna pam y rhoddwyd statws dangosydd coch.  Fodd bynnag, roedd yn hyderus y byddai'r newidiadau a gyflwynwyd gan GwE’n codi safonau ymhellach.  O ran perfformiad Cymru yn y canlyniadau PISA, cadarnhaodd y Prif Weithredwr ei fod yn faes o bryder a oedd angen mynd i'r afael ag ef

·         Argaeledd band eang cyflym iawn - roedd hyn yn parhau i fod yn flaenoriaeth ar gyfer gwella a mynegodd yr aelodau eu rhwystredigaeth a phryderon ynghylch y cynnydd araf, diffyg gwybodaeth, a gwybodaeth anghywir gan ddarparwyr wrth gyflawni'r canlyniad hwn, gan dynnu sylw at broblemau penodol a gafwyd yn eu wardiau unigol ac effaith niweidiol ar unigolion a busnesau o ganlyniad.  Teimlwyd hefyd nad oedd y broblem wedi'i chyfyngu i'r broses o gyflwyno band eang cyflym iawn a chafodd y mater ei gymhlethu gan broblemau gyda'r isadeiledd ac anawsterau gweithredol.  Nodwyd bod y mater wedi bod yn destun archwilio ym mis Ebrill 2016 gan y Pwyllgor Archwilio Perfformiad ond ychydig iawn o gynnydd oedd wedi'i wneud ers hynny.  Rhoddodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol: Economi a Pharth y Cyhoedd ddiweddariad ar y sefyllfa ddiweddaraf gan ddweud bod rhagor o wybodaeth ar y gweill, ond nid oedd ar y lefel cyfeiriad eiddo yn ôl y disgwyl, ac felly gofynnwyd am y wybodaeth unwaith eto er mwyn adnabod y rhai nad ydynt wedi'u cynnwys yn y cyfnod cyflwyno.  Byddai'r wybodaeth honno, ynghyd â gwybodaeth a ddisgwylir yn fuan gan OfCom am ddarpariaeth band eang gwirioneddol yn rhoi darlun cliriach o wasanaeth ar draws y sir.   Teimlwyd, pan dderbyniwyd y data angenrheidiol, efallai y bydd y mater yn cyfiawnhau trafodaeth bellach yn archwilio.  Wrth fynd heibio, roedd angen gwneud rhywfaint o waith i ganfod pam fod cofrestru ar gyfer band eang a’r nifer a oedd wedi manteisio ar hynny’n gyfyngedig yn yr ardaloedd hynny lle’r oedd ar gael.  Ystyriodd yr Aelodau’r ffordd orau i symud ymlaen a symud y mater hwn i gasgliad boddhaol ar y cyfle cyntaf, er mwyn rhoi sicrwydd i drigolion a busnesau.  Cytunwyd bod y darparwyr gwasanaeth band eang cyflym iawn yn cael eu gwahodd i'r pwyllgor archwilio perthnasol, a bod llythyr agored yn cael ei anfon at Weinidogion Cymru yn manylu pryderon aelodau.

PENDERFYNWYD -

(a)       Bod y Cabinet yn nodi cynnwys yr adroddiad;

(b)       gwahodd cynrychiolwyr perthnasol y darparwyr band eang cyflym iawn i'r pwyllgor archwilio perthnasol i ateb cwestiynau ac ymateb i bryderon yr aelodau o ran y broses o gyflwyno band eang cyflym iawn yn Sir Ddinbych, ac

(c)        anfon llythyr agored at Weinidogion Cymru yn nodi pryderon y Cabinet ynghylch cynnydd y broses o gyflwyno band eang cyflym iawn yn Sir Ddinbych.