Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad (copi ynghlwm) gan y Rheolwr Gwasanaethau Lleol ar effaith trefniadau ac arferion diogelu lleol yn Sir Ddinbych, a'r cynnydd a wnaed wrth ymateb i feysydd pryder a godwyd gan y Rheoleiddiwr yn ei Adolygiad a Gwerthusiad o Berfformiad Blynyddol 2014-15.

11.30am – 12pm

Cyflwynodd y Pennaeth Gwasanaethau Cefnogaeth Gymunedol yr adroddiad (a ddosbarthwyd yn flaenorol) i ddarparu trosolwg i'r Aelodau o'r trefniadau ac arferion Diogelu lleol ac i adolygu cynnydd yn y maes gwaith allweddol hwn dros y 12 mis diwethaf.  Roedd yr Aelodau hefyd i gyfeirio at ddata sy'n adlewyrchu ffigurau a gyflwynwyd gan yr Awdurdod Lleol yn flynyddol i Uned Ddata Llywodraeth Cymru.  Roedd yr adroddiad hefyd yn dangos y cynnydd a wnaed mewn ymateb i’r meysydd pryder a godwyd gan AGGCC yn ei Adolygiad a Gwerthusiad Blynyddol o Berfformiad 2014-15.

Dywedodd fod y nifer o atgyfeiriadau a dderbyniwyd yn ystod 2015/16 o dan y trefniadau Diogelu Oedolion Diamddiffyn (POVA) wedi bod yn debyg i'r nifer a dderbyniwyd yn ystod y flwyddyn flaenorol.  Nid oedd y rhan fwyaf o atgyfeiriadau yn pasio’r trothwy ar gyfer ymchwiliad pellach.   Fodd bynnag, yn ystod 2015/16 bu cynnydd sylweddol yn nifer yr atgyfeiriadau a wneir gan staff y Gwasanaethau Cymdeithasol, rhai a adroddwyd o fewn ysbyty, a'r rhai a gyfeiriwyd gan reoleiddwyr gofal.  Bu gostyngiad yn nifer yr atgyfeiriadau a dderbyniwyd yn uniongyrchol gan ddarparwyr gofal.  Pwysleisiwyd bod cwynion am ansawdd y gofal yn derbyn sylw o dan broses ar wahân.  Dywedwyd wrth y Pwyllgor fod Arolygiaeth Gofal a Gwasanaethau Cymdeithasol Cymru (AGGCC) wedi codi pryderon yn ei Adolygiad a Gwerthusiad o Berfformiad Blynyddol 2014-15 mewn perthynas â pherfformiad y Cyngor mewn meysydd diogelu oedolion diamddiffyn.  Yng ngoleuni canfyddiadau'r AGGCC, gwnaed penderfyniad i newid y trefniadau a ddilynir yn Sir Ddinbych ynghylch trefniadau POVA.  Roedd y newidiadau a weithredwyd yn cynnwys:

·       Hyfforddi mwy o weithwyr cymdeithasol i fod yn Reolwyr Arweiniol Dynodedig at y diben o gyflawni ymchwiliadau POVA ac i gadeirio Cyfarfodydd Strategaeth;

·       Cryfhau gallu'r Tîm i gwrdd â gofynion y broses POVA, a magu hyder wrth ymdrin â gwaith aml-asiantaeth;

·       Cryfhau cysylltiadau â'r Tîm Diogelu yn Ysbyty Glan Clwyd i alluogi atgyfeiriadau o ansawdd gwael neu anghyflawn i gael eu herio'n effeithiol; a

·       Phenodi Rheolwr Tîm i sicrhau bod terfynau amser proses yn cael eu bodloni ac ystadegau yn cael eu cyflwyno i Lywodraeth Cymru ar amser.

Roedd cynrychiolwyr y Cyngor wedi cyfarfod yn ddiweddar gydag AGGCC i drafod y mesurau a gymerwyd i wella prosesau yn Sir Ddinbych.  Serch hynny, roedd gan y rheolyddion bryderon mewn perthynas â hyder RhAD wrth gadeirio cyfarfodydd Strategaeth.  Roedd wedi dod i'r amlwg yn ddiweddar bod pryderon tebyg wedi cael eu codi gan AGGCC mewn perthynas â'r un mater ar draws Gogledd Cymru ac o ganlyniad mae'r mater yn cael ei gyfeirio at Fwrdd Diogelu Oedolion Gogledd Cymru ar gyfer ystyriaeth.  Roedd gallu’r Cyngor i ymdrin â cheisiadau Trefniadau Diogelu rhag Colli Rhyddid, a oedd wedi cynyddu yn sylweddol yn sgîl Dyfarniad y Goruchaf Lys ym mis Mawrth 2014, ac a fyddai’n parhau i gynyddu yn y dyfodol oherwydd y gofyniad i adolygu pob achos bob 12 mis, yn bwysau ychwanegol ar y Gwasanaeth.  Tra yn y blynyddoedd blaenorol, byddai'r Awdurdod Lleol wedi derbyn rhwng 10 a 15 o geisiadau asesu Trefniadau Diogelu Rhag Colli Rhyddid yn flynyddol, roedd hyn wedi cynyddu y llynedd i fwy na 300 o geisiadau am asesiadau Trefniadau Diogelu Rhag Colli Rhyddid.  Mewn ymgais i fynd i’r afael â’r galw hwn, roedd tua 15 o weithwyr cymdeithasol wedi cael eu hyfforddi i gynnal asesiadau Trefniadau Diogelu Rhag Colli Rhyddid ac roedd disgwyl i bob unigolyn sydd wedi eu hyfforddi i ymgymryd ag o leiaf 8 o asesiadau Trefniadau Diogelu Rhag Colli Rhyddid y flwyddyn yn ychwanegol at eu dyletswyddau beunyddiol.  Yn ychwanegol at y pwysau llwyth gwaith a achoswyd gan yr asesiadau Trefniadau Diogelu Rhag Colli Rhyddid roeddent hefyd yn golygu pwysau ariannol ar yr Awdurdod Lleol gan ei bod yn ofynnol iddynt dalu am yr asesiadau meddygol gorfodol sy’n gysylltiedig â'r broses.  Yn Sir Ddinbych, rhagwelir y bydd y gost hon tua £50,000 y flwyddyn, ond nid oes unrhyw gyllid ychwanegol wedi'i ddyrannu tuag at y gost hon.  Roedd y Gymdeithas Cyfarwyddwyr Gwasanaethau Cymdeithasol yn Lloegr wedi apelio yn erbyn y dyfarniad uchod, ac arhosir am ganlyniad yr apêl. 

Mewn ymateb i gwestiynau gan yr Aelodau, dywedodd y swyddogion:

·       eu bod wedi codi pryderon gyda Llywodraeth Cymru trwy ADSS Cymru a Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru (CLlLC) ar oblygiadau ariannol y Dyfarniad DoLS ar gyllidebau gofal cymdeithasol, gan gynnwys tegwch talu am asesiadau meddygol o'r cyllidebau gofal cymdeithasol;

·       byddai'r ffigurau ar gael yn fuan a fyddai’n galluogi cymariaethau rhwng Awdurdodau Lleol Gogledd Cymru mewn perthynas â nifer yr atgyfeiriadau POVA a cheisiadau asesu DoLS ar gyfer 2015/16; a

·       rhagwelwyd y byddai nifer o ddarpariaethau yn y Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 yn y dyfodol yn ddarostyngedig i heriau cyfreithiol a fyddai, felly, maes o law, yn dod yn gyfraith achosion.

Ar ddiwedd trafodaeth fanwl:

PENDERFYNODD y Pwyllgor yn amodol ar y sylwadau uchod a'r pryderon a godwyd mewn perthynas â'r adnoddau ychwanegol a phwysau ariannol a osodwyd ar gyllideb y Gwasanaethau Cymdeithasol a staff gofal cymdeithasol:

(i)              i ganmol y gwaith rhagorol ac arweinyddiaeth a gynhaliwyd gan Adran Gwasanaethau Cymdeithasol Sir Ddinbych hyd yma er mwyn amddiffyn oedolion diamddiffyn yn y sir ac i fynd i'r afael â materion a godwyd gan AGGCC; a

(ii)             cydnabod natur bwysig ymagwedd gorfforaethol at amddiffyn oedolion mewn perygl a chyfrifoldeb y Cyngor i weld hyn fel maes blaenoriaeth allweddol ac i’w osod ochr yn ochr â'r ymrwymiad a'r arwyddocâd a roddwyd gan y Cyngor i Amddiffyn Plant.