Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Swyddog Monitro / Dirprwy Swyddog Monitro (copi’n amgaeedig), ar gyfer sylwadau a mabwysiadu Cyfansoddiad Model Cymru newydd.

 

 

Cyflwynodd y Swyddog Monitro/Pennaeth y Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd, yr adroddiad (a gylchlythyrwyd yn flaenorol) er mwyn i’r Aelodau ystyried a mabwysiadu’r Cyfansoddiad Enghreifftiol newydd a gwneud sylwadau arno. 

 

Mae gan y Cyngor Llawn gyfrifoldeb cyfreithiol i fabwysiadu'r Cyfansoddiad yn unol â Deddf Llywodraeth Leol 2000.

 

 Yn ystod y deuddeg mis diwethaf mae Gweithgor y Cyfansoddiad, sy’n cynnwys cynrychiolaeth drawsbleidiol, wedi cyfarfod i ystyried y newidiadau arfaethedig; cyn i’r Swyddog Monitro adrodd ar bob cam o gynnydd i’r Pwyllgor Llywodraethu Corfforaethol. 

 

Cynhaliwyd gweithdy Aelodau ym mis Mawrth 2016 er mwyn trafod a chyflwyno aelodaeth ehangach i’r Cyfansoddiad newydd arfaethedig a galluogi’r Swyddog Monitro i lywio’r newidiadau arfaethedig.

 

Tynnwyd sylw'r Aelodau at y newidiadau canlynol:

·       Adran Diffiniad Estynedig

·       Adran 2 (2.6) – Caniatáu’r Swyddog Monitro i wneud mân newidiadau i'r Cyfansoddiad

·       Adran 3 – Sut y gall aelodau o’r cyhoedd gael gwybodaeth a chymryd rhan

·       Adran 4 (4.2) – Fframwaith Polisi wedi ei ddiweddaru

(4.13.2) – Eglurhad o hyd cyfarfodydd.

(4.16) – Eglurhad o gworwm.

(4.17) – Ar hyn o bryd ni chaniateir mynychu unrhyw gyfarfod, pwyllgor nac is-bwyllgor o bell.

(4.18) – Cwestiynau gan y cyhoedd – wedi ei gyfyngu i 30 munud.

·       Adran 7 – Esboniad ychwanegol o’r broses.

·       Adran 9 – Rhestru pob pwyllgor rheoleiddio a phwyllgor arall, gan gynnwys Cydbwyllgorau.

·       Adran 11 – Pwy yw swyddogion statudol ‘priodol’ y Cyngor a’u swyddogaethau a’u meysydd cyfrifoldeb.

·       Adran 12 – Cyllid, Contractau a Materion Cyfreithiol a chael gwared ar yr angen i Gadeirydd y Cyngor lofnodi pob contract yn unigol a thrafodion eiddo a wneir dan sêl.

·       Adran 13 – Cynllun Dirprwyo Aelodau Cabinet diwygiedig a Chynllun Dirprwyo Swyddogion diwygiedig.

·       Adran 17 – Rheolau’r Weithdrefn Gontractau - newidiadau wedi eu hychwanegu yn 2.7.

·       Adran 18 – Cod Ymddygiad Aelodau, a gymeradwywyd yn ddiweddar, wedi ei ychwanegu.

(18.3) – Protocol diwygiedig ar gyfer Perthynas rhwng Aelodau a Swyddogion.

(18.4) – Polisi Rhannu Pryderon newydd wedi ei ychwanegu.

(18.8) – Fersiwn ddiweddaraf cymeradwyo o’r Cod Arferion Gorau i Gynghorwyr a Swyddogion sy'n delio â Materion Cynllunio wedi ei ychwanegu.

·       Adran 20 - Atodlen Cydnabyddiaeth Ariannol wedi ei diweddaru a'i hychwanegu.

 

Cafwyd trafodaeth bellach a chodwyd y pwyntiau canlynol:

 

·       Gofynnodd y Cynghorydd Hugh Irving a oes modd cynnwys egwyddorion Nolan yn y Cyfansoddiad.

Eglurodd y Swyddog Monitro/Pennaeth y Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd fod Gorchymyn Ymddygiad Aelodau (Egwyddorion) (Cymru) 2001 yn cael ei ddefnyddio yng Nghymru a’i fod yn cynnwys tair egwyddor ychwanegol i egwyddorion Nolan. CYNIGIODD y Cynghorydd Hugh Irving y dylid cynnwys Gorchymyn Ymddygiad Aelodau (Egwyddorion) (Cymru) 2001 yn y Cyfansoddiad, EILIWYD hyn gan y Cynghorydd Martyn Holland.

·       Holodd yr Aelodau ynghylch yr elfen penderfyniadau dirprwyedig a geir yn y Cyfansoddiad gan nad oeddent yn siŵr a fyddent yn cael gwybod am unrhyw benderfyniad dirprwyedig arfaethedig. 

Eglurwyd y bydd penderfyniadau dirprwyedig Aelodau Arweiniol yn cael eu hanfon at yr holl Aelodau cyn i'r adroddiad gael ei wneud, gyda chais am sylwadau. Unwaith y bydd y penderfyniad wedi ei wneud, os yw’r Aelodau yn anghytuno â'r penderfyniad, yna fe ellir dilyn y broses "galw i mewn".

·       Cadarnhaodd y Swyddog Monitro/Pennaeth y Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd y byddai ‘r canllawiau drafft yn cael eu cyflwyno i’r Pwyllgor Llywodraethu Corfforaethol unwaith y bydd canllawiau wedi eu gosod ynghylch penderfyniadau allweddol a phenderfyniadau eraill.

·       Holodd y Cyng. Alice Jones a yw’r broses archwilio yn ddigon cadarn. 

Dywedodd y Cynghorydd Jones ei bod wedi cyflwyno cais archwilio fis Chwefror, ond nad oedd wedi derbyn unrhyw ymateb. Argymhellodd y dylid ail-edrych ar Adran 7 yn y Cyfansoddiad i sicrhau bod archwilio yn fwy effeithiol. Ymatebodd Cadeirydd Grŵp Cadeiryddion ac Is-Gadeiryddion Archwilio, y Cynghorydd Huw Hilditch-Roberts, i’r Cynghorydd Jones gan esbonio bod y cais cychwynnol yn ymwneud â mater unigol a bod gwybodaeth bellach wedi ei geisio i ganfod sut y mae'n effeithio ar Sir Ddinbych yn ei chyfanrwydd. Cadarnhaodd y Swyddog Monitro/Pennaeth y Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd y byddai'n ystyried unrhyw fater sy’n cael ei gyflwyno iddo gan Aelodau. CYNIGIODD y Cynghorydd Alice Jones y dylid ail-edrych ar Adran 7 (Archwilio), a nodi a chytuno ar weddill y Cyfansoddiad. EILIWYD hyn gan y Cynghorydd Arwel Roberts. 

·       Diolchodd y Cynghorydd Barbara Smith i holl Aelodau'r Gweithgor, Pennaeth y Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd a’r staff am eu gwaith rhagorol. 

Mae’r Cyfansoddiad newydd wedi ei llunio gyda chyfraniadau gan Gynghorwyr a Swyddogion. Mae’n ddogfen fyw y gellid ei newid a'i haddasu pan fo angen.

·       Dywedodd yr Arweinydd, y Cynghorydd Hugh Evans, ei fod yn ddiolchgar iawn o’r gwaith a wnaed ar y Cyfansoddiad. 

Bydd y ddogfen hon ar waith i sicrhau na fydd oedi gyda gwneud penderfyniadau.

·       Soniodd y Prif Weithredwr am bwysigrwydd cael Cyfansoddiad ac i barhau i adolygu’r ddogfen.

Anogwyd yr Aelodau i gynnig awgrymiadau ar sut i wella'r ddogfen.

 

 Eglurodd y Swyddog Monitro/Pennaeth y Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd y byddai’r Aelodau yn pleidleisio ar y diwygiad cyntaf a gynigiwyd gan y Cynghorydd Hugh Irving ynglŷn â Gorchymyn Ymddygiad Aelodau (Egwyddorion) (Cymru) 2001 yn y lle cyntaf, ac yna ar y diwygiad a gynigiwyd gan y Cynghorydd Alice Jones ynglŷn ag archwilio. Yn dilyn y ddwy bleidlais yma, cynhelir y brif bleidlais ar y Cyfansoddiad.

 

Felly, cynhaliwyd pleidlais ar gynnwys Gorchymyn Ymddygiad Aelodau (Egwyddorion) (Cymru) 2001 yn y Cyfansoddiad:

 

PLEIDLAIS:

O blaid - 27

Ymatal - 0

Yn erbyn - 0

 

Cytunwyd i ddiwygio’r Cyfansoddiad i gynnwys Gorchymyn Ymddygiad Aelodau (Egwyddorion) (Cymru) 2001.

 

Cynhaliwyd pleidlais ar adolygu Adran 7 (Archwilio) a chyflwyno adroddiad pellach i’r Cyngor ym mis Hydref, a chymeradwyo gweddill y Cyfansoddiad:

 

PLEIDLAIS:

O blaid - 9

Ymatal - 1

Yn erbyn - 16

 

Gwrthodwyd y diwygiad.

 

Cynhaliwyd pleidlais ar yr argymhelliad sylweddol, gan gynnwys cynnwys Gorchymyn Ymddygiad Aelodau (Egwyddorion) (Cymru) 2001:

 

PLEIDLAIS:

O blaid - 23

Ymatal - 2

Yn erbyn - 1

 

PENDERFYNWYD bod y Cyngor yn nodi ac yn mabwysiadu'r Cyfansoddiad, ynghyd â chynnwys Gorchymyn Ymddygiad Aelodau (Egwyddorion) (Cymru) 2001.