Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Swyddog Monitro (copi yn amgaeedig) ar y newidiadau arfaethedig i’r Cod Ymddygiad Enghreifftiol ar Gyfer Cymru.

Cyflwynodd y Swyddog Monitro adroddiad (a ddosbarthwyd yn flaenorol) ar y newidiadau arfaethedig a wnaed i’r Cod Ymddygiad Enghreifftiol ar gyfer Cymru o ganlyniad i offeryn statudol diweddar a lofnodwyd gan y Gweinidog dros Wasanaethau Cyhoeddus o’r enw Gorchymyn Awdurdodau Lleol (Cod Ymddygiad Enghreifftiol) (Cymru) (Diwygio) 2016.

 

Dywedodd y Dirprwy Swyddog Monitro (DSM) wrth yr Aelodau o'r newidiadau arfaethedig i'r Cod Ymddygiad a ddaeth yn sgil y Gorchymyn Awdurdodau Lleol (Cod Ymddygiad Enghreifftiol) (Cymru) (Diwygio) 2016, (y Gorchymyn).  Roedd y Gweinidog dros Wasanaethau Cyhoeddus wedi llofnodi’r Gorchymyn a ddaeth i rym ar 1 Ebrill 2016.

 

Mae’r Gorchymyn wedi gwneud newidiadau i'r Cod Ymddygiad Enghreifftiol sy'n berthnasol i Aelodau Awdurdodau Lleol (ALl) yng Nghymru.  Byddai'n rhaid i bob ALl i fabwysiadu Cod Ymddygiad ar gyfer ei Aelodau, a oedd yn cynnwys pob un o ddarpariaethau'r Cod Ymddygiad Enghreifftiol.  Gall Awdurdodau Lleol fabwysiadu Cod Ymddygiad sy'n cynnwys darpariaethau ychwanegol i rai'r Model ar yr amod nad yw'r ychwanegiadau hynny’n amharu ar effaith darpariaethau’r Model.

 

Mae Cod Ymddygiad Sir Ddinbych yn wahanol i'r Model presennol mewn dwy ffordd. Yn gyntaf, roedd yn cynnwys gofyniad bod pob Aelod yn mynychu hyfforddiant ar y Cod Ymddygiad o leiaf unwaith bob tymor.  Yn ail mae'n gosod gwerth o £25 lle mae’n rhaid datgan unrhyw roddion neu letygarwch.  Mabwysiadwyd y ddarpariaeth hon er mwyn osgoi torri anfwriadol o'r Cod gan yr Aelodau.  Awgrymwyd y dylid cadw’r amrywiadau hyn o'r Cod Enghreifftiol newydd.  Cytunodd yr Aelodau bod datgan manylion yn ymwneud â gwerth y rhoddion neu letygarwch yn cael eu cyfleu i'r Cynghorau Dinas, Tref a Chymuned.

 

Mae'r Gorchymyn wedi newid y Cod Ymddygiad Enghreifftiol yn y ffyrdd canlynol:-

 

·                     Paragraff 10(2)(b) wedi’i hepgor o'r Cod Ymddygiad Enghreifftiol.  Mae'r paragraff hwn wedi achosi anawsterau yn y gorffennol o ystyried y gwahaniaeth rhwng bwriad y polisi  o gynnwys, a bod â dehongliad llym o’r iaith a ddefnyddir yn y paragraff.  Dehongliad llym o’r paragraff, fel y'i geiriwyd, yn gallu atal Aelodau rhag cymryd rhan mewn unrhyw benderfyniad sy'n effeithio ar eu ward tra mai bwriad y polisi sylfaenol oedd cyfyngu ar gwmpas y ddarpariaeth hon i benderfyniadau a wneir gan Gynghorwyr unigol wrth arfer swyddogaethau gweithredol.  Mae cael gwared ar y paragraff wedi osgoi’r amwysedd hwn.

 

·                     Mae'r rhwymedigaeth ar Aelod i roi gwybod am achos posibl o dorri'r Cod i'r Ombwdsmon wedi’i ddileu.  Mae'r gofyniad i roi gwybod am doriad o'r fath i'r Swyddog Monitro wedi’i gadw.

 

·                     Mae paragraff 15 o'r Cod Ymddygiad Enghreifftiol yn ymdrin â chofrestru diddordebau Aelodau ac fe'i diwygiwyd i egluro bod yn rhaid i unrhyw ddiddordeb a ddatgelir am y tro cyntaf gan Aelod gael ei gofnodi yn y gofrestr.  Yr eithriad ar gyfer Cynghorwyr Tref a Chymuned o'r gofyniad i gofrestru, o flaen llaw, yw cynnal rhai buddiannau ariannol ac eraill, a restrir ym mharagraff 10 (2)(a) o'r Cod.

 

·                     Trosglwyddodd Deddf Llywodraeth Leol (Democratiaeth) (Cymru) 2013 y cyfrifoldeb am gynnal y gofrestr o ddatgan cysylltiad Aelodau'r Cynghorau Tref a Chymuned gan Swyddog Monitro y Cyngor Sir ar gyfer yr ardal at "Swyddog Priodol" pob Cyngor Tref a Chymuned o 1 Mai, 2015. Mae'r newidiadau hyn yn cael eu hadlewyrchu yn y Cod Enghreifftiol newydd ym mharagraffau 15(3) a 15(6).

 

Mae’r Gweinidog dros Wasanaethau Cyhoeddus hefyd wedi gweithredu’r Rheoliadau Llywodraeth Leol (Ymchwiliadau, Gollyngiadau ac Atgyfeirio Pwyllgorau Safonau) (Cymru) (Diwygio) 2016. Mae'r Rheoliadau hyn wedi gwneud nifer o ddiwygiadau technegol i reoliadau eraill sy'n ymwneud â'r agenda foesegol.  Byddai Awdurdodau Lleol yn gallu sefydlu Pwyllgorau Safonau ar y Cyd petaent yn dymuno gwneud hynny.  Byddai Pwyllgorau Safonau (PS) yn gallu gohirio cyhoeddi agendâu yn gysylltiedig â'u hystyriaeth o ymchwiliad camymddwyn.  Roedd hyn eisoes yr arfer ar gyfer llawer o Bwyllgorau.

 

Mae'r Rheoliadau newydd hefyd yn rhoi pŵer i atgyfeirio adroddiad o gamymddwyn i Bwyllgorau Safonau Cynghorau eraill i benderfynu pa rai a allai fod yn ddefnyddiol er mwyn osgoi gwrthdaro buddiannau posibl mewn rhai amgylchiadau.  Yn ogystal, mae categori cyffredinol o oddefeb yn cael ei gyflwyno a fyddai'n galluogi Pwyllgor Safonau i roi goddefeb os yw o'r farn ei bod yn briodol o dan yr holl amgylchiadau i wneud hynny, lle nad yw'n bosibl fel arall i wneud addasiadau rhesymol i ddarparu ar gyfer anabledd person.  Mae goddefeb a roddir o dan y categori hwn, a gafodd effaith barhaus, yn amodol ar adolygiad blynyddol.

 

Mynegodd y Cadeirydd y safbwynt bod y newidiadau i'r Cod Ymddygiad Enghreifftiol wedi deillio i raddau oddi wrth y llwyth gwaith a brofir gan y SM, a chyfeiriwyd yn arbennig at nifer y cwynion blinderus a dderbyniwyd.

 

Mae'r ymatebion canlynol a dderbyniwyd mewn perthynas â chwestiynau a materion a godwyd gan y Cadeirydd:-

 

Tudalen 12 - Cyflwynodd y Dirprwy SM fanylion am y broses mewn perthynas â 4.4.2. Eglurodd y byddai'r SM yn dilyn y canllawiau a ddarparwyd gan y SM yn nhermau lefel y toriad o dan sylw.

 

Tudalen 12 4.4.4 - Pwysleisiodd y Cadeirydd bwysigrwydd cynnwys cynnal a chadw y Gofrestr o Ddatgan Cysylltiad Aelodau yn y cyrsiau hyfforddiant a ddarperir ar gyfer Clercod y Cynghorau Dinas, Tref a Chymuned perthnasol, ac annog eu cyfranogiad mewn digwyddiadau hyfforddiant o'r fath a oedd yn ôl eu disgresiwn. Eglurodd y Dirprwy Swyddog Monitro bod cyfathrebu a diweddariadau rheolaidd yn cael eu hanfon i'r Clercod.

 

Tudalen 12. 4.5 Eglurodd y Dirprwy Swyddog Monitro bod y Pwyllgorau Safonau ar y cyd, os wedi’u sefydlu, yn cael eu datblygu yn dilyn cytundeb ar y cyd ac ystyriaeth gan y Cynghorau Llawn priodol.  Eglurwyd mewn achos lle mae Pwyllgorau Safonau yn oedi cyhoeddi agendâu, mai'r HLHRDS oedd y swyddog priodol sy'n gyfrifol am fynediad at wybodaeth a chyhoeddi papurau pwyllgor.

 

Ymatebodd y DSM i gwestiwn gan y Cadeirydd a mynegwyd amheuon ynghylch y drefn o adrodd yn uniongyrchol i'r SM o ran yr amser, costau a'r ymdrech sy'n ymwneud â'r broses.  Ystyriwyd ei bod yn briodol cynnal y Gofrestr o Ddatgan Cysylltiad Aelodau ac i gael ei gadw gan Glerc y Cynghorau perthnasol, ac y gallai'r oedi i gyhoeddi'r agendâu ddarparu rhywfaint o eglurder.

 

Mewn ymateb i gais gan y Pwyllgor, cytunwyd y byddai cyfeiriad at Gynghorau Tref a Chymuned yn cael ei ddiwygio i ddarllen fel Cynghorau Dinas, Tref a Chymuned.  Cytunodd yr Aelodau hefyd bod eitem fusnes yn ymwneud â Safonau’r Iaith Gymraeg, a'i oblygiadau ar y Cyngor, yn cael ei gynnwys yn Rhaglen Gwaith y Dyfodol y Pwyllgor i'w ystyried yn ei gyfarfod ym mis Mehefin, 2016.

 

PENDERFYNWYD - bod y Pwyllgor Safonau:-

 

(a)          yn cymeradwyo, yn amodol ar nodi sylwadau'r Aelodau, y newidiadau arfaethedig i'r Cod Ymddygiad i gael ei gymeradwyo gan y Cyngor yn y Cyfarfod Blynyddol ym mis Mai, 2016 fel y nodir yn Atodiad 1 i'r adroddiad.

(b)          yn cytuno i ddiwygio’r cyfeiriad at Gynghorau Tref a Chymuned i ddarllen fel Cynghorau Dinas, Tref a Chymuned.

(c)          yn cytuno bod eitem fusnes yn ymwneud â Safonau’r Iaith Gymraeg yn cael ei gynnwys yn Rhaglen Gwaith y Dyfodol y Pwyllgor i'w ystyried yn ei gyfarfod ym mis Mehefin, 2016, a

(d)          yn gofyn bod manylion yn ymwneud â gwerth y rhoddion neu letygarwch yn cael eu cyfleu i'r Cynghorau Dinas, Tref a Chymuned.

         (GW, LJ i Weithredu)

 

Daeth y cyfarfod i ben am 11.15am.