Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Pennaeth Addysg (copi ynghlwm) yn manylu ar rôl a chyfrifoldebau llywodraethwyr ysgol a chyrff llywodraethu ysgolion.

11.00 a.m.– 11.30 a.m.

Cyflwynodd y Pennaeth Addysg adroddiad (a ddosbarthwyd yn flaenorol) yn rhoi manylion rôl a chyfrifoldebau’r llywodraethwyr ysgol a chyrff llywodraethu’r ysgolion, gan gynnwys y gefnogaeth a’r hyfforddiant sydd ar gael iddynt  gan yr awdurdod lleol, GwE a sefydliadau eraill. Esboniodd fod elfen o gyfrifoldeb ar gyfer dyletswyddau’r llywodraethwyr ysgol yn sefyll gyda’r awdurdodau addysg lleol, a chyfrifoldeb GwE oedd yr elfennau eraill. Rhoddwyd gwybod i’r aelodau –

·         bod yna bryderon mewn perthynas ag ymgysylltiad rhai llywodraethwyr unigol yn y rhaglen hyfforddiant a defnwyd gan yr Awdurdod. Ymddengys nad oedd rhai llywodraethwyr yn ymwybodol na allent ddiwallu’u rolau’n llawn os nad oeddent yn cymryd rhan  yn y cyrsiau hyfforddiant gorfodol

·         darparwyd amryw ddulliau hyfforddiant  ar gyfer llywodraethwyr e.e. pecynnau hyfforddiant wyneb yn wyneb ac ar-lein

·         bu gan Sir Ddinbych Gymdeithas Cadeiryddion Llywodraethwyr. Mynychodd y Pennaeth Addysg gyfarfodydd y Fforwm i drafod gydag aelodau faterion cyfredol cysylltiedig ag addysg. Er gwaetha’r ffaith y cafodd y gwahoddiad i fynychu cyfarfodydd Fforwm eu hymestyn i bob llywodraethwr ysgol, ni chafwyd nifer dda iawn yn y Fforwm.

Gan ymateb i gwestiynau’r aelodau, rhoddodd yr Aelod Arweiniol dros Addysg, y Pennaeth Addysg a’r Rheolwr Adnoddau a Chynllunio Addysg bod –

·         presenoldeb mewn cyfarfodydd llywodraethwyr ysgol yn broblem mewn rhai ysgolion fel ag yr oedd diffyg cyflwyno ymddiheuriadau

·         roedd lleoedd gwag ar rai cyrff llywodraethu. Gyda’r bwriad o oresgyn rhai o’r problemau a achoswyd gan leoedd gwag a maint bach rhai cyrff llywodraethu ysgolion, hysbysebodd y sir am gronfa o lywodraethwyr ac ymdrechodd i’w gosod mewn ysgolion

·         cofnodion presenoldeb wedi’u cadw ar gyfer pob sesiwn hyfforddiant ac roedd y rhain yn cael eu harchwilio gyda chofnodion y sir ar lywodraethwyr ysgolion i sicrhau bod pob un ohonynt wedi mynychu eu digwyddiadau hyfforddiant gorfodol. Yn ogystal, cysylltwyd â chyrff llywodraethu gyda chais eu bod yn gwneud archwiliad sgiliau, wedyn gallai canlyniadau’r archwiliad hwn gael ei ddefnyddio gan y Cyrff Llywodraethu i sicrhau eu bod yn gweithredu’n effeithiol

·         mewn cyfarfod Cadeiryddion Llywodraethwyr diweddar, trafodwyd y posibilrwydd o gyfethol ymgynghorwyr nad oeddent yn pleidleisio ar gyrff llywodraethu ysgolion

·         roedd gan gyrff llywodraethu ysgolion ystod eang o gyfrifoldebau’n amrywio o gynnal a chadw adeiladau, iechyd a diogelwch, diogelu a chyllidebu. Monitrodd Grŵp Monitro Safonau Ysgolion y Cyngor yn agos gyfrifoldebau’r cyrff llywodraethu mewn perthynas â’r rhain. Gwahoddwyd cadeiryddion cyrff llywodraethu ysgolion i fynychu cyfarfodydd y Grŵp pan oeddent yn monitro’u hysgol benodol. Yn ogystal, astudiodd gyfarfod rheolaidd yr awdurdod addysg lleol gyda GwE yr un meysydd

·         o’r Pasg 2016 ymlaen, byddai Llywodraethwyr Cymru’n disodli’r Cynllun Gwobr Efydd blaenorol gyda gwobr debyg arall

·         rhoddwyd gwybod i’r Cyngor os oedd clerc i gorff llywodraethu ysgol yn absennol o gyfarfod am unrhyw reswm

·         gwiriodd a heriodd yr awdurdod addysg lleol aelodaeth cyrff llywodraethu i sicrhau eu bod yn dryloyw ac yn deg

·         cafwyd canllawiau cyhoeddedig i gynorthwyo llywodraethwyr mewn perthynas â’u gwaith ar gyrff llywodraethu ysgolion ac i ddeall y fframwaith moesegol yr oedd disgwyl iddynt lynu wrthynt

·         rhoddwyd gwybod i’r awdurdod addysg lleol yn awtomatig petai llywodraethwr ysgol neu glerc yn ymddiswyddo er mwyn iddynt gychwyn proses recriwtio/penodi

·         roedd gan yr awdurdod lleol bwerau ymyrryd hefyd i gymryd dros y gwaith o redeg ysgol os ystyrid bod y corff llywodraethu yn methu.

Rhoddodd yr Aelod Arweiniol dros Addysg wybod ei fod o’r farn y dylai’r holl gynghorwyr sir fod yn aelodau o un corff llywodraethu ysgol o leiaf, yn ei farn ef, dylai hyn fod yn ofyniad gorfodol ar gyfer cynghorydd sir oherwydd byddai’n sicrhau bod ganddynt well dealltwriaeth o faterion cysylltiedig ag addysg ar lefel bersonol a chorfforaethol.

Canmolodd yr aelodau’r gefnogaeth a roddwyd gan y Cyngor i lywodraethwyr ysgol. Serch hynny, teimlwyd y dylai GwE gymryd rhan yn fwy gyda chyrff llywodraethu a’u gwaith. Fodd bynnag, teimlwyd y byddai’r gymhareb aelodau staff ar gyrff llywodraethu i rai’r cynrychiolwyr eraill yn elwa ar gael eu hastudio, yn enwedig mewn ysgolion gwledig bach, oherwydd y gallai gael effaith andwyol ar rediad yr ysgol.

Mewn ymateb i gais gan aelodau, aeth y swyddogion ati i ddarparu rhestrau i’r pwyllgor yn rhoi manylion nifer y cynghorwyr sir sy’n gwasanaethu ar gyrff llywodraethu ysgolion ac ar gyfer lleoedd gwag ar gyrff llywodraethu ysgolion.

Cytunodd y Cydlynydd Craffu i ofyn i’r Pennaeth Gwasanaethau Cyfreithiol/Swyddog Monitro ar oblygiadau ad-drefnu arfaethedig y llywodraeth leol ar benodi llywodraethwyr AALl rhwng nawr a’r dyddiad urddo’r awdurdodau newydd, a allai ddigwydd ym mis Ebrill 2020.

Yn dilyn ystyriaeth o’r wybodaeth –

PENDERFYNODD y pwyllgor, yn amodol ar yr arsylwadau uchod, derbyn a chymeradwyo’r gefnogaeth a’r hyfforddiant a ddarperir i Lywodraethwyr i’w cynorthwyo i gefnogi a herio ysgolion.