Eitem ar yr agenda

Ystyried goblygiadau Deddf Lles Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 ar y Cyngor, ar gymunedau Sir Ddinbych ac ar archwilio (papur briffio a chanllaw Hanfodion ynghlwm).

 

Bydd yr eitem fusnes ar ffurf gweithdy:

(i)            Deddf Lles Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015 – diweddariad ac amserlen

(ii)          Beth fydd y Ddeddf yn ei olygu ar gyfer ein cymunedau?

(iii)         Sut allai'r Ddeddf newid y math o gwestiynau rydym yn gofyn yn y pwyllgorau Archwilio?

(iv)         Trafodaeth ar oblygiadau'r Ddeddf ar gyfer Archwilio yn Sir Ddinbych

 

 

 

9:40am - 11:15am

 

Mae copi o'r papur briffio ar gyfer Aelodau Archwilio o Ddeddf Lles Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015, wedi ei ddosbarthu gyda phapurau’r cyfarfod.

 

Cynhaliwyd Gweithdy Aelodau i gyflwyno'r eitem fusnes.  Cyflwynodd y Pennaeth Gwella Busnes a Moderneiddio (PGBM) yr adroddiad a oedd yn fyr yn disgrifio materion allweddol yn y ddeddfwriaeth newydd a gafodd effaith benodol ar yr Awdurdod Lleol.  Tynnodd sylw at feysydd lle roedd Sir Ddinbych ymhell ar y blaen gyda’i baratoadau ac awgrymwyd ystyried fesul gwasanaeth ar yr amod y ceir cadarnhad y byddai Swyddfa Archwilio Cymru (SAC) yn arolygu gweithrediad Sir Ddinbych o'r dyletswyddau o dan y Ddeddf fel rhan o'u Hasesiad Corfforaethol nesaf yn hydref 2016. Roedd yr adroddiad yn cynnwys cofrestr risg a phenderfynwyd ar nifer o argymhellion ar gyfer gwasanaethau.  Roedd manylion yn ymwneud â chynigion y Cyngor i gydymffurfio â gofynion y Ddeddf newydd yn cael eu hamlinellu hefyd.

 

Roedd y papur briffio yn cynnwys y cwestiynau canlynol ac yn tynnu sylw at y meysydd canlynol a gafodd eu crynhoi gan y PGBM:-

 

·                     Beth yw Deddf?

·                     Beth yw ein dull a ddymunir i'r Ddeddf?

·                     Yr amserlen yn cwrdd â gofynion y Ddeddf

·                     Beth sy'n wahanol o dan y Ddeddf? - Mae manylion am y saith nodau Lles i’w cael yn yr adroddiad.

·                      Y saith Nodau Lles a'r Egwyddor Datblygu Cynaliadwy o'r Ddeddf – Pump o gwestiynau ac ystyriaethau y byddai angen i'r Awdurdod allu eu hateb er mwyn dangos bod yr Egwyddor wedi'i chymhwyso.

·                     Y Newyddion Da – beth mae Sir Ddinbych eisoes yn ei wneud a fyddai'n diwallu gofynion y Ddeddf

·                     Ystyriaethau a awgrymir ar gyfer gwasanaethau unigol fel a baratowyd ar gyfer gweithredu’r Ddeddf

·                     Effaith ar Reoliad – beth fyddai Rheoleiddwyr yn edrych amdano o ran cynllunio'r Cyngor ar gyfer gweithredu’r Ddeddf

·                     Yr argymhellion a’r gwaith sy'n cael ei ddatblygu gan Gyngor Sir Ddinbych wrth iddo baratoi ar gyfer gweithredu'r Ddeddf.

 

Gyda chymorth fideo a Chyflwyniad PowerPoint darparodd y PGBM grynodeb o Ddeddf Lles Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015, a oedd yn cynnwys y materion canlynol a’r meysydd yn berthnasol i Sir Ddinbych:-

 

-           Pa wahaniaeth bydd y Ddeddf yn ei wneud i gymunedau Sir Ddinbych?

-            Gwaith Grŵp

-            Rolau Archwilio

-            Gwaith Pwyllgorau Archwilio

-            Egwyddorion Datblygu Cynaliadwy

-            Ateb Model Archwilio

-            Casgliadau

 

Ffurfiodd Aelodau'r Pwyllgor ddau grŵp i drafod ac ystyried y pum cwestiwn ac ystyriaethau sy'n ymwneud â'r Egwyddor Datblygu Cynaliadwy, ac effaith y Ddeddf ar yr Awdurdod.  Darparodd yr PGBM fanylion o'r atebion enghreifftiol y gallai Aelodau fod wedi eu defnyddio yn ystod eu trafodaeth.  Eglurodd fod y Ddeddf yn pwysleisio'r angen i bob corff yn y sector cyhoeddus i newid pwyslais eu cynllunio busnes a darparu gwasanaethau o'r lleol i'r byd-eang, ac o’r tymor byr/canolig i’r tymor hir, hy 35 mlynedd.  Byddai newid sylweddol o'r fath yn gofyn i bob corff cyhoeddus i ail-alinio eu gwaith yn y dyfodol, ac i weithio'n llawer agosach gyda'u gilydd er budd y dinesydd.

 

 Cyflwynwyd y cwestiynau a'r sylwadau canlynol gan yr Aelodau:-

 

-               Nodwyd arferion da yn ymwneud â'r Ddeddf gan yr Aelodau.

-               Mae llawer o'r cynigion eisoes wedi derbyn sylw ac yn cael eu gweithredu.

-                Mae natur deddfwriaethol  y Deddf wedi achosi pryderon.

-               Mynegwyd pryderon ynghylch rheolaeth ganolog a roddir i Lywodraeth Cymru.

-               Cwestiynwyd lefel y pwerau a gedwir gan y Comisiynydd.

-               Cwestiynwyd y gwahaniaeth rhwng "dal i gyfrif" ac archwilio mewn perthynas â chyflwyno darpariaeth gwasanaeth.

-               Teimlwyd na ddylid cyfeirio at ddiwylliant a’r iaith Gymraeg a’i bwysleisio yn unig drwy chwaraeon, dylai fod yn rhan annatod o bob nodyn lles.

-               Mynegwyd pryderon ynghylch mabwysiadu proses ar gyfer penodi Aelodau o’r Panel Ymgynghori.

-               Gofynnwyd am fanylion ar y costau i'r Awdurdod mewn perthynas â'r Comisiynydd a'i weithgareddau cysylltiedig.

 

Darparodd y swyddogion yr ymatebion canlynol i gwestiynau a materion a godwyd gan yr Aelodau:-

 

-               Ni fyddai pwerau'r Comisiynydd mor rhagnodol a ragwelwyd yn y lle cyntaf, a gallai’r Comisiynydd ymgymryd  ag adolygiad o'r ymagwedd at y Ddeddf.

-               Byddai archwilio lleol mewn perthynas â'r Ddeddf.

-               Byddai'r Bwrdd Gwasanaeth Cyhoeddus (BGC) newydd, a fyddai'n disodli'r Bwrdd Gwasanaethau Lleol (BGLl), yn destun archwilio, a’u swyddogaethau posibl wedi’u hamlinellu. 

-               O dan y Ddeddf byddai disgwyl i bwyllgorau archwilio’r awdurdodau lleol i gynnal cyrff cyhoeddus yn  gyfrifol yn unol â nodau lles y Ddeddf a'r egwyddor Datblygu Cynaliadwy;

-               Gweithio ar y cyd gyda Chyngor Bwrdeistref Sirol Conwy wedi cael ei gynnal drwy'r Bwrdd Gwasanaethau Lleol, a byddai yn y pen draw yn cael ei wneud trwy'r Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus yn dibynnu ar ganlyniad yr ad-drefnu Llywodraeth Leol;

-                 Darparwyd rôl yr Awdurdod o ran cydymffurfio â gofynion y Ddeddf, ac ystyriwyd na fyddai unrhyw gostau sylweddol yn ymwneud â staffio i'r Cyngor.

-               Ystyriaeth yn cael ei roi gan staff ar bob lefel i weithredu’r Ddeddf, ac ystyried yr angen posibl am newid i fodloni’r gofynion.

-               Byddai hyfforddiant ar y Ddeddf a'i gofynion yn cael ei ddarparu yn dilyn penodi Aelodau Etholedig newydd;

-               Byddai effaith y Ddeddf ar y broses Cynllunio a'r weithdrefn o wneud penderfyniadau yn ddarostyngedig i'r Egwyddor Datblygu Cynaliadwy a gellid ei ddefnyddio fel rhestr wirio.

-               Y tair prif elfen yn ymwneud â'r effaith y Ddeddf wedi eu hamlinellu gan y HLHRS.  Dywedodd hefyd bod angen mwy o eglurhad gan Lywodraeth Cymru (LlC) ar sut mae gwahanol ddarnau o ddeddfwriaeth ddiweddar yn cydgysylltu;

-                 Manylion aelodaeth yn ymwneud â Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Sir Ddinbych a Chonwy ar y Cyd newydd arfaethedig wedi’u darparu gan y PGBM.

 

Cyn dod â’r gweithdy i ben fe bwysleisiodd y swyddogion y byddai’r Cyngor angen ystyried yn ei gyfanrwydd sut y byddai’r Ddeddf yn effeithio ar sut y mae'r Awdurdod yn gwneud penderfyniadau, ac effaith hir dymor y penderfyniadau hynny ar drigolion.  Gall archwilio yn y dyfodol gymryd i ystyriaeth y 7 nodyn lles wrth benderfynu ei raglen waith i’r dyfodol, ac wrth archwilio testunau i ganolbwyntio ar y meysydd canlynol:

 

·                     Tymor hir

·                     Atal

·                     Integreiddio

·                     Cydweithio; a

·                     Cynnwys preswylwyr/defnyddwyr gwasanaeth

 

Yn dilyn trafodaeth bellach diolchodd yr Aelodau yr holl swyddogion am egluro gofynion y Ddeddf a’r disgwyliadau ohonynt ac am ateb eu cwestiynau.