Eitem ar yr agenda

Derbyn adroddiad gan y Dirprwy Swyddog Monitro (copi ynghlwm) sy’n darparu copi o Fil Drafft Ombwdsman Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru a cheisio sylwadau gan y Pwyllgor er mwyn llunio ymateb.

   

 

Roedd copi o adroddiad gan y Dirprwy Swyddog Monitro (DMO), a oedd yn darparu copi o Fil drafft Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru, ac yn gofyn am sylwadau gan y Pwyllgor er mwyn llunio ymateb, wedi’i gylchredeg ynghynt.

 

Eglurwyd y byddai'r adroddiad yn galluogi'r Aelodau i ystyried y cynigion a chyfrannu at y broses ymgynghori ffurfiol. 

 

Mewn cyfarfod diweddar o'r Pwyllgor Safonau, cyflwynwyd eitem fusnes ar Adroddiad Blynyddol Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru 2014/15, pan gyfeiriwyd at y posibilrwydd o ymestyn pwerau i'r Ombwdsmon yng Nghymru. 

 

Roedd y nodyn atgoffa a gyflwynwyd gan Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru newydd wedi cael ei ymgorffori yn yr adroddiad, gyda'r Bil wedi’i gynnwys fel Atodiad 1 a llythyr ymgynghori fel Atodiad 2. Roedd cyfraniad cynharach Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru yn y broses yn amgaeedig fel Atodiad 3.

 

21 Hydref 2015, cyhoeddodd Pwyllgor Cyllid Cynulliad Cenedlaethol Cymru ymgynghoriad yn ceisio barn unigolion a sefydliadau ar y cynigion ym Mil Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus (Cymru) drafft, a fwriedir i gryfhau pwerau Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru.  Yn dilyn argymhellion a ddarparwyd mewn adroddiad ym mis Mai, 2015, roedd cynigion y Pwyllgor Cyllid yn y Bil drafft yn cynnwys rhoi pwerau i Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru:

 

·                     Gychwyn ei ymchwiliadau ei hun a derbyn cwynion llafar.

·                     Delio â chwynion ar draws gwasanaethau cyhoeddus.

·                     Ymestyn awdurdodaeth yr Ombwdsmon i gynnwys darparwyr gofal iechyd preifat (mewn rhai amgylchiadau).

Cadarnhaodd y Swyddog Monitro y byddai'r ymgynghoriad yn cau 18 Ionawr, 2016.

Gallai effaith y cynigion ar Bwyllgorau Safonau arwain at hyd yn oed mwy o ddibyniaeth ar Swyddogion Monitro a Phwyllgorau Safonau i orfodi'r Cod Ymddygiad, a llai o ddibyniaeth ar Swyddfa Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru o ystyried diffyg cyfeiriad penodol, neu gyfeiriad penodol annigonol at God Ymddygiad Aelodau a Rôl Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru, yn y Bil.   Gwahoddwyd yr aelodau i roi sylwadau ar Atodiad 3, a’r sylwadau ynddo ar God Ymddygiad Aelodau. 

 

Gwnaeth Aelodau'r Pwyllgor arsylwadau ac fe wnaethant fynegi’r safbwyntiau a ganlyn mewn perthynas â Bil drafft Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru:-

 

-               Cyfeiriodd y Cadeirydd at Dudalen 28, Adran 12 (1) o’r Rhaglen "Efallai na fydd yr Ombwdsmon yn ymchwilio i fater o dan y Rhan hon os yw'r person a dramgwyddwyd, os o gwbl, gyda neu wedi cael:- (c) datrysiad ar ffurf achos mewn llys barn".  Amlygodd yr angen am eglurder ac eglurodd, mewn achosion lle bu honiadau o athrod, gellid delio â materion o'r fath drwy weithredu wedyn am ddifenwi.  Fodd bynnag, cyfeiriodd at faterion eraill y gellid eu codi na fyddai'n cael eu cwmpasu'n uniongyrchol gan gamau gweithredu dilynol.

 

Eglurodd y Swyddog Monitro mai Bil drafft oedd hwn ac amlinellodd y pwerau sydd gan Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru o ran awdurdodaeth y Pwyllgor Safonau mewn perthynas â'r Cod Ymddygiad, fel y crybwyllir yn Neddf Llywodraeth Leol 2000. Hysbysodd yr Aelodau fod Deddf gyfredol Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru 2005, a ddisodlir gan Fil Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru, yn delio â'r awdurdodaeth mewn perthynas â chwynion am wasanaeth neu gamweinyddu, ac yn darparu gwahaniaeth rhwng dwy rôl Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru.  Hysbyswyd yr Aelodau bod yr adroddiad yn amlinellu gwaith Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru, ac yn amlygu canlyniadau dilynol posibl y Bil.  Cyfeiriodd y Swyddog Monitro at ganfyddiadau'r ymchwiliad, a gynhaliwyd gan Bwyllgor Cyllid y Cynulliad Cenedlaethol, ar waith Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru.

 

Amlinellwyd y pryderon a godwyd gan Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru yn Atodiad 3 i'r adroddiad gan y Swyddog Monitro, a chyfeiriwyd yn arbennig at y canlyniadau posibl sy'n deillio o ddiffyg cyllid ac adnoddau ychwanegol, yr effaith ar faterion Cod Ymddygiad ac o bosibl, encilio o'r agenda moesegol.  Mynegodd y Swyddog Monitro bryder hefyd mewn perthynas ag unrhyw ganlyniadau anfwriadol yn deillio o'r ddeddfwriaeth.

 

Mynegodd y Cadeirydd y farn y gallai cynnydd mewn pwerau, gyda chyllideb sefydlog ac adnoddau staff, gael effaith andwyol gyda phenderfyniadau yn gorfod cael eu gwneud ar ba gwynion i ymchwilio iddynt a'r angen am flaenoriaethu.  Teimlai'r Cadeirydd y gellid rhoi ystyriaeth i gynyddu pwerau Pwyllgorau Safonau, o dan gyfyngiadau o’r fath.     

 

Cyfeiriodd y Cadeirydd at Dudalen 46, Adran 44, (1) Y bobl sydd â hawl i gwyno wrth yr Ombwdsmon yw:- (a) aelod o'r cyhoedd sy'n honni neu wedi honni iddynt gael anghyfiawnder neu galedi".  Teimlai fod angen eglurhad gyda diffiniad o ran "anghyfiawnder a chaledi".  Cyfeiriodd yn benodol at y diffyg manylder ac ansicrwydd yn ymwneud â'r bobl sydd â hawl i gwyno.

 

Tynnodd yr Aelod Annibynnol J. Hughes (JH) sylw at y materion canlynol:-

 

-                     Dylid cael ymrwymiad o fewn y fframwaith, i ddarparu ymatebion electronig neu gopi caled.

-                     Mynegwyd cefnogaeth i Ombwdsmon Gwasanaeth Cyhoeddus Cymru gael pwerau i adennill y costau wrth ymchwilio i wasanaethau iechyd preifat, a fyddai'n helpu i gynorthwyo wrth ddilyn ymchwiliadau drwy'r broses gyfan.

-                     Cyfeiriwyd at Dudalen 91, Tystiolaeth Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru.  Tynnwyd sylw at bwysigrwydd y broses a'r angen i sicrhau bod ymgynghori ac ymgysylltu effeithiol.  Pwysleisiwyd na ddylid rhuthro'r broses i gyd-fynd ag Etholiadau Llywodraeth Cynulliad Cymru, a allai arwain at ganlyniadau anfwriadol.  Teimlwyd y dylid archwilio pob opsiwn arall yn llawn, gan gynnwys unrhyw feysydd problemus posibl.

-                     Codwyd pryderon mewn perthynas â'r paragraff olaf ar dudalen 96. Cyfeiriwyd at y newidiadau posibl yn rôl Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru a’r effeithiau dilynol sy'n codi o uno Awdurdodau.  Roedd Aelodau'r Pwyllgor yn cefnogi'r farn y gallai diwygio rôl Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru, a gwanhau’r Cod yn dilyn hynny, fod yn gam yn ôl ar adeg pan gynigiwyd diwygio mor ddadleuol o fewn Llywodraeth Leol.  Mynegwyd y farn y gallai pwerau cynyddol arfaethedig i Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru gael effaith andwyol ar ganfyddiad y cyhoedd mewn perthynas â chwynion yn erbyn Cynghorwyr.

 

Teimlai'r Aelod Annibynnol A. Mellor y gallai cryfhau rôl Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru roi hyder i achwynwyr a allai werthfawrogi cyfranogiad corff annibynnol, yn enwedig o ran cwynion sy'n ymwneud â'r GIG.  Fodd bynnag, roedd hi hefyd yn cydnabod effaith niweidiol bosibl ar y Cod Ymddygiad.  

 

Mewn ymateb i gais gan y Cadeirydd i ystyried pryderon a godwyd gan y Pwyllgor, esboniodd y Swyddogion Monitro y byddai'r materion a godwyd yn cael eu cyfleu i'r swyddog sy’n llunio ymateb y Cyngor, er mwyn galluogi cynnwys barn y Pwyllgor yn ymateb ehangach y Cyngor.

 

Mynegodd Paula White, Aelod Annibynnol, ei gwerthfawrogiad am y gwaith a wnaed gan y Dirprwy Swyddog Monitro.   

 

Yn dilyn trafodaeth bellach:-

           

PENDERFYNWYD -bod y Pwyllgor Safonau yn cytuno cyfleu’r materion a godwyd gan yr Aelodau i'r swyddog sy’n llunio ymateb y Cyngor, er mwyn galluogi cynnwys barn y Pwyllgor yn ymateb ehangach y Cyngor.

    (GW i Weithredu)