Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Pennaeth Cwsmeriaid a Chefnogi Addysg (copi ynghlwm) i ddarparu gwybodaeth ychwanegol ynghylch adolygiad o'r Polisi Cludiant Ysgol, fel y gofynnwyd yn y Pwyllgor Archwilio Cymunedau ar 10 Medi 2015.

Cyflwynodd y Pennaeth Cwsmeriaid a Chymorth Addysg yr adroddiad (a ddosbarthwyd yn flaenorol) i ddarparu gwybodaeth ychwanegol fel y gofynnwyd gan y Pwyllgor Archwilio Cymunedau ar 10 Medi, 2015. Amlinellodd y cefndir o roi’r Polisi ar waith.  Roedd y gwasanaeth wedi cyflwyno polisi cludiant ysgol fel opsiwn i wneud arbedion posibl o fis Medi 2016 i weithdy Rhyddid a Hyblygrwydd yn ystod 2014.

Roedd Aelodau Etholedig, ar ôl gwireddu swm yr arbedion posibl sy'n gysylltiedig â'r gyllideb hon, wedi cyfarwyddo swyddogion i weithio tuag at weithredu'r polisi o fis Medi 2015 yn hytrach na 2016 fel y rhagwelwyd yn wreiddiol.  Roedd y penderfyniad hwn wedi golygu bod angen terfynau amser tyn er mwyn cyhoeddi'r newidiadau polisi arfaethedig o fewn y gofynion statudol, sef 11 mis cyn ei weithredu.

Mae'r polisi’n berthnasol i'r cymhwyster ar gyfer cludiant ysgol i ysgolion uwchradd, a dyna pam fod y rheol 3 milltir i fod yn gymwys i gael mynediad i gludiant am ddim o'r cartref i'r ysgol, ac ar yr amod mai dyma oedd yr ysgol addas agosaf.

Mewn blynyddoedd blaenorol, roedd Sir Ddinbych wedi bod yn llawer llai caeth wrth weithredu’r meini prawf cymhwyso, ac o ganlyniad, roedd nifer uchel o ddisgyblion wedi bod yn defnyddio'r gwasanaeth er nad oeddent yn gymwys mewn gwirionedd.

Wrth weithredu’r polisi i ddisgyblion ysgolion uwchradd, daeth i'r amlwg bod cludiant am ddim o’r cartref i’r ysgol wedi’i ddarparu i rai disgyblion ysgolion cynradd, er nad oeddent yn gymwys i gael y gwasanaeth gan eu bod yn byw llai na 2 filltir o'r ysgol addas agosaf.  Roedd yn ymddangos fod hyn wedi achosi problem i deuluoedd yn Rhuddlan gyda phlant a oedd yn mynychu Ysgol Dewi Sant, Y Rhyl.  Gofynnwyd i drefnu cyfarfod rhwng swyddogion a rhieni i asesu'r llwybr o Ruddlan i'r ysgol.  Aseswyd y llwybr yn ddiweddar, a phenderfynwyd nad oedd yn beryglus.  Gallai’r gost o dalu am gludiant cyhoeddus i ysgolion cyfrwng Cymraeg neu ysgolion ffydd yn y dyfodol gyfyngu dewis rhieni wrth ddewis ysgolion i’w plant eu mynychu.

Roedd y rhan fwyaf o’r materion yn yr ardaloedd gwledig, gan mai disgyblion o’r ardaloedd hynny a oedd yn dibynnu ar gludiant ysgol.  Cyfeiriodd yr Aelodau hefyd at effaith gymunedol colli’r gwasanaethau bws ar yr ardaloedd gwledig.  Cododd hyn bryderon ynghylch hyfywedd a chynaliadwyedd rhai cymunedau gwledig dros y tymor canolig i hir yn dilyn colli eu hysgolion a’u gwasanaeth bws.  Roedd yr Aelodau'n pryderu, oherwydd y colledion hyn, y byddai cymunedau gwledig, maes o law, yn dod yn breswylfeydd i gymudwyr heb ymdeimlad o gymuned.

Cyfeiriodd yr Aelodau at y camau roedd un ysgol uwchradd wedi eu cymryd, sef talu am gludiant i ddisgyblion o un ardal i'r ysgol er mwyn ei galluogi i gynnal niferoedd y disgyblion.

Efallai y bydd angen adolygu’r derminoleg a ddefnyddir yn y Polisi er mwyn sicrhau eglurder, er enghraifft, efallai y caiff enw’r Polisi ei newid o gludiant o'r cartref i'r ysgol i'r Polisi Cludiant Ysgolion.  Yn ei gyfarfod ar 11 Medi, 2014 penderfynodd y Pwyllgor y dylid galw'r Polisi yn "Polisi Cymhwysedd Cludiant o’r Cartref i’r Ysgol", fodd bynnag, rhaid cael cysondeb wrth gyfeirio ato i osgoi unrhyw ddryswch gyda pholisïau cludiant ysgol eraill, fel cludiant ar gyfer plant ag Anghenion Addysgol Arbennig (AAA).

Un canlyniad cadarnhaol i weithrediad y Polisi oedd yr ysbryd cymunedol a dod â chymdogion at ei gilydd i ddod o hyd i atebion a gweithio gyda'i gilydd i gludo eu plant i'r mannau codi dynodedig neu i ysgolion.  Byddai mwy a mwy o angen am gydweithrediad o'r fath yn y dyfodol wrth i fwy o doriadau i gyllid cyhoeddus dechrau effeithio ar y gwasanaethau y gallai awdurdodau lleol eu darparu.

Cynigiodd y swyddogion drafod gyda'r Aelodau, yn unigol, broblemau heb eu datrys yn ymwneud ag unigolion/ teuluoedd penodol o fewn eu wardiau.  Fodd bynnag, gwnaethant bwysleisio na ellid datrys pob ymholiad er boddhad y rhieni/gwarcheidwaid.

Gofynnodd Swyddogion i’r Aelodau, a oedd yn ymwybodol o gwynion/ ymholiadau heb eu datrys, i gysylltu â nhw os oeddent o'r farn bod unrhyw gwynion/ ymholiadau nad oeddynt wedi mynd i’r afael â nhw.

Gofynnodd yr aelodau i gopi o'r ddogfen gael ei dosbarthu i'r aelodau ar 3 Gorffennaf 2015 a dosbarthu’r llythyr a anfonwyd at rieni ar 10 Awst 2015 iddynt.  Cytunodd y swyddogion i wneud hyn.

Yn dilyn trafodaeth fanwl, rhoddodd swyddogion yr ymatebion canlynol i gwestiynau'r Aelodau:

·       Cafwyd trafodaethau gyda Chyngor Bwrdeistref Sirol Conwy mewn perthynas â chynyddu capasiti cludiant ysgol o Fetws-yn-Rhos trwy Gefnmeiriadog a'r problemau wrth ddod o hyd i ddatrysiad cynaliadwy ac addas i'r ddwy ochr.

·       Pwysleisiwyd na fyddai swyddogion yn awgrymu bod plant yn cerdded i'r mannau codi, ond efallai y byddai sefyllfaoedd lle gallent gerdded yn ddiogel os oeddent yng nghwmni oedolyn.  Byddent yn dweud wrth rieni y dylent wneud trefniadau i’w plant gyrraedd eu mannau codi gofynnol yn ddiogel, naill ai drwy gerdded gyda nhw lle bo modd, neu eu cludo nhw’n uniongyrchol.  Byddai hyn yn ôl eu disgresiwn.

·       Dywedodd y Swyddogion na ddaeth yn amlwg tan ddechrau tymor yr hydref, beth fyddai nifer llawn y disgyblion y byddai’r newidiadau i’r polisi yn effeithio arnynt.  Roeddem yn ymwybodol o nifer y disgyblion a oedd yn gymwys am gludiant o’r cartref i’r ysgol am ddim, ond yn ystod ychydig wythnosau cyntaf y tymor, daeth yn glir sawl disgybl a oedd yn derbyn cludiant am ddim, er nad oeddent yn gymwys.  Ni fyddai rhieni/ gwarcheidwaid y disgyblion hynny wedi derbyn hysbysiad ymlaen llaw o ddiddymu’r cludiant ac, felly roedd y cwynion wedi eu cynhyrchu’n gyffredinol gan yr unigolion hynny.

·       Roedd proses apelio ar waith ac roedd hyn wedi bod yn gweithio yn dda.

·       Cadarnhaodd swyddogion, os oedd disgyblion wedi eu caniatáu i gael cludiant o’r cartref i’r ysgol am ddim, nad oedd i’w hysgol addas agosaf, cyn cyflwyno’r Polisi presennol, eu bod yn dal yn gymwys i gael cludiant am ddim o'u man codi dynodedig am weddill eu cyfnod addysg statudol.

·       Cafwyd cadarnhad nad oedd yr arbedion a ragwelwyd wedi cael eu cyflawni eto, er gwaethaf cyflwyno’r Polisi, ond nad oeddent yn rhy bell oddi wrth y targed a osodwyd.

Ar ddiwedd y drafodaeth:

PENDERFYNODD yr Aelodau, yn amodol ar yr uchod a darparu’r wybodaeth angenrheidiol, i gefnogi gweithrediad parhaus Polisi cymhwysedd Cludiant o’r Cartref i’r Ysgol.