Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Dirprwy Swyddog Monitro (copi ynghlwm) ar y protocol drafft.

Roedd copi o adroddiad gan y Swyddog Monitro, ar ddrafft protocol tebyg i fersiwn y Cyngor Sir a addaswyd i ystyried maint, cyfansoddiad ac adnoddau Cynghorau Cymuned, wedi'i ddosbarthu gyda phapurau’r cyfarfod.

Roedd y Pwyllgor wedi bod yn rhan o ddatblygiad y Protocol Hunanreoleiddio ar lefel y Cyngor Sir.  Roedd Ombwdsman Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru wedi argymell bod Protocol Hunanreoleiddio yn cael ei ddatblygu ar lefel gymunedol maes o law.   Ni nodwyd unrhyw derfyn amser penodol a’r opsiwn o fabwysiadu oedd un ar gyfer pob Cyngor Dinas, Tref a Chymuned. 

Roedd drafft y protocol wedi’i gynnwys fel Atodiad 1, ynghyd ag egwyddorion amlinellol.   Ni awgrymwyd y dylai’r protocol fod yn llawer mwy manwl na hyn gan y dyluniwyd y broses i fod yn ysgafn o ran papurau, gan bwysleisio trafodaethau wyneb yn wyneb, cyflafareddu a datrys dadleuon neu faterion mewn dull cymodol.   

Eglurwyd y gall y Pwyllgor Safonau ystyried y dylai bod eu rôl yn fwy, neu’n llai, a cheisiwyd cyfeiriadaeth ar y mater hwn.   Byddai mewnbwn yr Ombwdsmon yn isel gan mai’r mater oedd datrys y dadleuon lefel isel y dylid gallu eu datrys yn lleol ar lefel gymunedol, neu gyda chymorth dull adolygu cyfoedion gyda chefnogaeth gan Gyngor Cymuned cyfagos; atgyfeirio at y Pwyllgor Safonau llawn yw’r cam olaf.   Cyfeiriodd y Dirprwy Swyddog Monitro at dudalen 131 y rhaglen a darparu crynodeb o Atodiad 1 o ddrafft Protocol Hunanreoleiddio Aelodau.     

Eglurodd y Cyng. W.L. Cowie ei fod yn falch gyda’r adroddiad a allai gynorthwyo Clercod ac Aelodau Cynghorau Dinas, Tref a Chymuned gyda’r broses gyflwyno.   Awgrymodd y Cadeirydd y gall y Pwyllgor Safonau argymell bod proses gyflwyno yn cael ei chyflwyno ar gyfer pob Cynghorydd newydd.   Awgrymodd yr Aelod Annibynnol Anne Mellor (AM) y dylid ystyried bod Cynghorwyr newydd yn ymweld â Chyngorau eraill i weld y gweithrediadau.   

Teimla’r Cadeirydd mai’r dewis olaf yw atgyfeirio at Aelodau o'r Pwyllgor Safonau yn unig, gyda’r nod o beidio â gwaethygu materion.   Eglurodd y gallai cyfranogiad o’r fath ragfarnu Aelod, a’u heithrio rhag gwneud penderfyniad ar weithrediadau Pwyllgor Safonau ar gam hwyrach yn y broses.

Mewn ymateb i awgrymiadau a wnaed gan Aelodau’r Pwyllgor, cytunwyd ar y diwygiadau canlynol i Egwyddorion Cyffredinol Protocol Hunanreoleiddio Aelodau.

·                 Aralleirio Pwynt Bwled 1.

·                 Pwynt Bwled 2, newid “nid ar gyfer cwynion” i “ac nid yw’n berthnasol i gwynion”.

·                 Pwynt Bwled 7, dileu’r gair “bydd”.     

Awgrymodd yr Aelod Annibynnol Julia Hughes (JH) y dylid cynnwys eglurhad yn y Siart Llif fod y Cod yn berthnasol i Gynghorau Dinas, Tref a Chymuned ac nid Cynghorau Cymuned yn unig.   Awgrymodd y Cyng. M.Ll.  Davies bod y gair Cynghorau’n cael ei ddefnyddio wrth gyfeirio at Gynghorau Dinas, Tref a Chymuned, ac y defnyddir Cyngor Sir wrth gyfeirio at y Cyngor Sir yn unig.

Yn ystod y drafodaeth cytunodd y Dirprwy Swyddog Monitro, yn dilyn cynnwys y diwygiadau a awgrymwyd, bod drafft Protocol Hunanreoleiddio Aelodau’n cael ei gyflwyno i gyfarfod Clwstwr Clercod i dderbyn eu safbwyntiau, cyn ei ailgyflwyno i’r Pwyllgor Safonau i’w ystyried.    

PENDERFYNWYD - bod y Pwyllgor Safonau: -

(a)            yn derbyn drafft Protocol Hunanreoleiddio Aelodau.

(b)            Yn cytuno bod y diwygiadau uchod yn cael eu cynnwys, cyn cyflwyno drafft Protocol Hunanreoleiddio Aelodau i gyfarfod Clwstwr Clercod, a 

(c)            Gofyn bod adroddiad pellach yn cael ei gyflwyno i’r Pwyllgor Safonau.

             (LJ i Weithredu)