Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan Bennaeth y Gyfraith, Adnoddau Dynol a Gwasanaethau Democrataidd (copi’n amgaeedig) ar Gyfansoddiad Model newydd y Cyngor.

 

 

Roedd adroddiad gan y Pennaeth Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd (HLHRDS), a oedd yn rhoi diweddariad ar fabwysiadu cyfansoddiad model newydd i Gymru yn y dyfodol, eisoes wedi cael ei ddosbarthu.

 

Esboniodd yr HLHRDS bod Cylch Gorchwyl y Pwyllgor Llywodraethu Corfforaethol angen i unrhyw newidiadau a fwriedir i Gyfansoddiad y Cyngor gael eu hystyried yn gyntaf cyn cael eu mabwysiadu'n ffurfiol gan y Cyngor Llawn.  Roedd yr Erthyglau arfaethedig yn dilyn ymgynghoriad gyda'r Gweithgor Cyfansoddiad, Atodiad 1, yn adlewyrchu'r newidiadau a wnaed i Gyfansoddiad Enghreifftiol Cymru.  Mae'r newidiadau allweddol drafft arfaethedig mewn perthynas â'r penderfyniadau hynny a ddirprwywyd i swyddogion neu Aelodau wedi eu cynnwys fel Atodiad 2, gyda Rheolau Trefn Cyflogi Swyddogion wedi'u cwmpasu yn Atodiad 3. Roedd Cynllun Tâl yr Aelodau, Atodiad 4, yn cynnwys y cynllun, a gafodd ei wneud o dan Fesur Llywodraeth Leol (Cymru) 2011 mewn perthynas â Rheoliadau Panel Taliadau Annibynnol Cymru (IRPW), a oedd yn berthnasol i daliadau a wneir i Aelodau ac Aelodau Cyfetholedig Awdurdodau Lleol.  Cafodd Penderfyniadau Dirprwyedig a Phenderfyniadau allweddol y Cabinet a Swyddogion, fel y maent yn yr adroddiad, eu hamlinellu gan yr HLHRDS.

 

Hysbyswyd y Pwyllgor fod y Cyngor, ar 4 Tachwedd, 2014, wedi dirprwyo awdurdod i'r Swyddog Monitro i wneud y newidiadau angenrheidiol i'r Cyfansoddiad o ganlyniad i ddarpariaethau Rheoliadau Awdurdodau Lleol (Rheolau Sefydlog) (Cymru) (Diwygiedig) 2014. Cafodd y newidiadau perthnasol eu nodi yn Atodiad 3. Yn ei gyfarfod ar 7 Gorffennaf, 2015, cymeradwyodd y Cyngor gynnig na fyddai costau teithio yn cael eu talu i Aelodau sy'n mynychu cyfarfodydd yn rhinwedd sylwedydd.  Cafodd Atodlen ddiwygiedig o Gydnabyddiaeth ei gynnwys fel Atodiad 4.

 

Darparodd yr HLHRDS grynodeb manwl o'r adroddiad a'i Atodiadau ac amlygwyd y meysydd a'r materion canlynol: -

 

Cyfansoddiad Enghreifftiol Cymru, Atodiad 1.

 

Cafwyd crynodeb o’r prif newidiadau gan yr HLHRDS:-

 

·                 Adran 2.6 - Newidiadau i'r Cyfansoddiad.

·                 Adran 3.3 - Cymryd Rhan - Aelodau.

·                 Adran 4 – Cyfrifoldebau’r Cyngor Llawn a Rheolau Sefydlog. 

Cyfeiriwyd yn benodol at:-

4.11 - Cyfarfodydd Cyffredin, a chyfeiriwyd yn benodol at 4.11.12.

4.17 - Mynychu o Bell.

4.18 - Cwestiynau gan y Cyhoedd.

4.19 - Cwestiynau gan Aelodau.

4.20 - Cynigion yr Hysbysiad.

4.25 - Pleidleisio, a 4.25.3 Dull pleidleisio a hyblygrwydd.

4.31 - Ffilmio a Defnyddio Cyfryngau Cymdeithasol yn ystod Cyfarfodydd.

4.34 - Penodi Dirprwy Aelodau ar Gyrff y Cyngor.

·                  Adran 5 - Y Cabinet.

5.6 - Dirprwyo Swyddogaethau.

·                  Adran 6 - yr Arweinydd.  Gyda chyfeiriad at Adran 4.

6.3 - Ymddiswyddiad, Diswyddo, Anghymwyso ac Atal.

 

Mewn ymateb i gwestiwn gan Mr P. Whitham, cadarnhaodd yr HLHRDS fod yr Aelod Lleyg ar y Pwyllgor Safonau wedi cael ei gynnwys gan y diffiniad o Aelod yn 2.2 Diffiniadau yn y Cyfansoddiad.

 

Ymatebodd yr HLHRDS i gwestiynau gan y Pwyllgor mewn perthynas â mater sancsiynu trydar yn ystod cyfarfodydd y Cyngor.

 

Dirprwyaethau i Aelodau'r Cabinet, Atodiad 2.

 

·                 Materion Allweddol a Materion Strategol nad ydynt yn Allweddol.

·                 Diffiniad o Benderfyniad Allweddol.

·                 Y broses ar gyfer penderfyniadau dirprwyedig Aelodau fel y nodir yn y siart llif.

 

Mewn ymateb i gwestiwn gan y Cadeirydd, rhoddodd yr HLHRDS fanylion am y dull newydd i'r sefyllfa wreiddiol, y byddai pob penderfyniad 'nad yw’n allweddol' yn cael ei wneud gan ddeiliaid portffolio unigol ac nid y Cabinet llawn, gyda disgresiwn i gyfeirio at y Cabinet os ystyrir ei fod yn angenrheidiol.    Esboniodd y byddai hyn yn amodol ar y mater dan sylw a bod elfen o farn mewn perthynas â phenderfyniadau allweddol.

 

Rheolau Trefn Cyflogi Swyddogion, Atodiad 3.  

 

Cyfeiriodd yr HLHRDS at Reoliadau Awdurdodau Lleol (Rheolau Sefydlog) (Cymru) (Diwygiedig) 2014. Amlinellodd y tri phrif newid i'r Rheoliadau Rheol Sefydlog blaenorol, fel y manylir yn yr adroddiad.

  

Mewn ymateb i gwestiwn gan y Cadeirydd, rhoddodd yr HLHRDS fanylion y weithdrefn gamymddwyn a chyfeiriodd at gynnwys Adran 6 o'r ddogfen a oedd yn ymwneud â Chamau Disgyblu.  Cadarnhaodd hefyd nad oedd y broses ar gyfer gweithredu newidiadau i'r Cyfansoddiad wedi newid a chyfeiriwyd at 2.6.1 o Gyfansoddiad y Model newydd.

 

Rhestr Tâl Aelodau, Atodiad 4.

 

Cyfeiriodd yr HLHRDS at y Rhybudd o Gynnig a gynhaliwyd yn y Cyngor ym mis Gorffennaf.  Cyfeiriodd at y newid a amlinellir yn Atodlen 2 a oedd yn nodi na fydd taliad yn cael ei wneud am gostau teithio arsylwyr.

 

Mewn ymateb i gais gan y Cadeirydd ynghylch ystyried camau i ymgynghori ag aelodaeth ehangach y Cyngor ar y newidiadau arfaethedig, cytunodd yr HLHRDS fod adroddiad yn cael ei gyflwyno i gyfarfod y Pwyllgor ym mis Medi, 2015 yn manylu ac yn mynd i'r afael ag agweddau eraill ar y Cyfansoddiad Enghreifftiol.  Cytunodd hefyd y gellid trefnu gweithdy arbennig, ar ôl mis Medi, i ystyried agweddau yn ymwneud yn benodol â'r Cyfansoddiad.

 

PENDERFYNWYD - bod y Pwyllgor Llywodraethu Corfforaethol: -

 

(a)            yn derbyn ac yn nodi cynnwys yr adroddiad.

(b)            yn cytuno y byddai adroddiad pellach yn cael ei gyflwyno i'r Pwyllgor ym mis Medi, 2015 i ystyried Rhan 2 o'r Cyfansoddiad Enghreifftiol, ac

(c)            yn gofyn bod gweithdy arbennig yn cael ei drefnu, ar ôl mis Medi, i ystyried agweddau yn ymwneud yn benodol â'r Cyfansoddiad.

     (GW i Weithredu)