Eitem ar yr agenda
STRATEGAETH TYMOR HIR AR GYFER YR YSTÂD AMAETHYDDOL
Ystyried
adroddiad cyfrinachol gan y Rheolwr Prisio ac Ystadau (copi yn amgaeedig) sy'n
gofyn i’r Pwyllgor archwilio a rhoi sylwadau ar y strategaeth arfaethedig ar
gyfer Ystâd Amaethyddol y Cyngor yn y dyfodol cyn ei gyflwyno i'r Cabinet i'w
gymeradwyo.
10.10 a.m. – 10.45 a.m.
Cofnodion:
Roedd copi o
adroddiad gan y Rheolwr Prisio ac Ystadau, a oedd yn darparu gwybodaeth ar y
strategaeth arfaethedig ar gyfer yr Ystâd Amaethyddol o 2015 ymlaen, wedi’i
ddosbarthu gyda’r papurau ar gyfer y cyfarfod.
Cyflwynodd yr Aelod Arweiniol dros Gyllid ac Asedau’r adroddiad a
strategaeth ddrafft hir dymor ar gyfer Ystâd Amaethyddol y Sir. Eglurodd bod Gweithgor yr Ystâd
Amaethyddol, oedd yn cynnwys cynrychiolaeth gan bob Grŵp Ardal yr Aelodau
(GAA), wedi llunio strategaeth ar gyfer dyfodol yr ystâd fyddai’n diddymu
atebolrwydd rheoli a chynnal a chadw trwm ac yn sicrhau gwell effeithlonrwydd o
adnoddau’r Cyngor wrth liniaru effaith y toriadau mewn meysydd
corfforaethol. Eglurodd, pe bai’r strategaeth yn
cael ei chymeradwyo a’i mabwysiadu, byddai'r daliadau amaethyddol yn cael eu
gwaredu dan reolaeth, gan roi’r cynnig cyntaf i’r tenantiaid cyfredol i brynu
eu daliad cyfan neu ran ohono (lle bo’n briodol). Pe baent yn
dewis prynu rhan ohono, byddai’n gweddill ohono'n cael ei rentu iddynt am
gyfnod penodol o amser dan gytundeb tenantiaeth byr dymor gyda dealltwriaeth y
byddai disgwyl iddynt brynu gweddill y tir ar ddiwedd y denantiaeth byr dymor,
neu ei ildio. Byddai unrhyw ddaliadau neu dir sy’n cael ei
ildio'n cael ei werthu ar y farchnad agored i wireddu derbyniadau cyfalaf. Byddai’r holl warediadau
fel daliadau amaethyddol, gyda’r cyfamodau priodol a chytundebau gorswm yn rhan
o’r gwerthiant.
Mewn ymateb i gwestiynau’r Aelodau cadarnhaodd y Swyddogion y gellir
cymhwyso cytundebau gorswm ar werthiant daliadau amaethyddol a thir am gyfnodau
penodol o amser. Byddai unrhyw ddaliadau fydd yn wag yn cael eu
gwaredu ar y farchnad agored dan bwerau a ddirprwywyd i swyddogion / Aelod
Arweiniol / Cabinet gan ddibynnu ar werth amcangyfrifedig y daliad. Cyfeiriodd yr
Aelod Arweiniol dros Gyllid ac Asedau at y trafodaethau sydd ar y gweill gyda
choleg lleol o ran hwyluso proses i alluogi unigolion newydd i’r diwydiant
dderbyn profiad ymarferol trwy gymorth a roddir gan y Cyngor. Roedd y
trafodaethau hyn yn y cam trafod ar hyn o bryd, ni wnaed unrhyw gytundeb hyd
yma. Awgrymodd yr Aelod Arweiniol dros Addysg y byddai’n
fuddiol cysylltu â sefydliadau eraill lle y rhoddir cyfle i unigolion sy’n
newydd i’r diwydiant i redeg fferm am flwyddyn i gael profiad ymarferol a
phrofiad rheoli gwerthfawr.
Mewn ymateb i gwestiynau’r aelodau cadarnhaodd yr Aelod Arweiniol a’r
Swyddogion:
·Y gellir cymhwyso
trefniadau cyfamod a gorswm am gyfnod penodol o amser;
·Er mwyn codi
‘rhenti marchnad’ ar anheddau, adeiladau fferm, ffiniau a thir ac ati, roedd yn
rhaid iddynt fod o ‘ansawdd y farchnad';
·Roedd y mwyafrif o
ddaliadau sy’n eiddo i’r Cyngor y tu allan i safleoedd CDLl dynodedig ac felly
ni allant elwa o werth tir y CDLl;
·Roedd llawer o’r
buddsoddiadau diweddar yn yr Ystâd wedi’u hariannu naill ai trwy gyllid grant
Ardal sy’n Agored i Niwed gan Nitradau neu gan y tenantiaid eu hunain;
·roedd yr ail-osodiad
newydd diwethaf ar yr ystâd tua 10 mlynedd yn ôl;
·Gallai ystadau preifat
elwa o fanteision treth ar gyfer ail-fuddsoddi, nid oedd y rhain ar gael ar
gyfer ystadau cyhoeddus;
·Roedd y Cyngor wedi
ysgrifennu at denantiaid yn amlinellu cynnwys y strategaeth arfaethedig a hyd
yn hyn roedd 13 tenant wedi mynegi fod ganddynt ddiddordeb mewn prynu eu
daliadau neu ran o’u daliadau;
·Rhagwelir y byddai’r
Strategaeth yn un hirdymor oherwydd telerau’r tenantiaethau presennol, roedd
rhai yn dod i ben y flwyddyn nesaf, ond byddai’n cymryd tua 10 i 15 mlynedd
arall i ddarparu'r strategaeth gyfan gan fod gan rai tenantiaid denantiaethau
hirach;
·Ni ellir aildrafod hyd
tenantiaethau heb resymau cyfreithiol dilys;
·Byddai’r holl
ymrwymiadau dan Strategaeth Ystâd Amaethyddol 2010 yn cael eu hanrhydeddu.
Cyfeiriodd y Cynghorydd Eryl Williams at ddaliad sy’n eiddo i’r cyngor a
gymynroddwyd i’r Cyngor dan gyfamod y caiff ei osod i unigolyn sy'n newydd i’r
diwydiant ffermio. Roedd gan Gyngor Cymuned lleol bryderon ers cryn
amser y byddai’r Cyngor Sir yn ceisio gwaredu’r ddaliadaeth fel rhan o strategaeth
yn y dyfodol. Gofynnodd am gael cofnodi pe bai’r Cyngor Sir yn
penderfynu gwaredu’r daliad hwn bod y Cyngor Cymuned wedi nodi y byddai’n
cyflwyno her gyfreithiol i’r penderfyniad hwnnw yn seiliedig ar gyfamod y
cymynrodd gwreiddiol.
Yn dilyn trafodaeth fanwl trwy bleidlais y mwyafrif:
PENDERFYNODD y pwyllgor argymell i’r Cabinet-
(a) ei fod yn cymeradwyo ac yn
mabwysiadu'r strategaeth ar gyfer dyfodol yr Ystâd Amaethyddol; a
(b) nododd y Pwyllgor y byddai’r
cyfamod(au) mewn perthynas â’r daliad a nodwyd uchod, ac unrhyw ddaliadau
Ystadau eraill yn cael eu hymchwilio a’u cadarnhau cyn gwaredu’r daliad
(daliadau).
Dogfennau ategol:
- Ag Estate Report 260215, Eitem 6. PDF 89 KB
- Ag Estate Report - App 1 260215, Eitem 6. PDF 145 KB
- Ag Estate Report - Appendix 2 26 Feb 2015, Eitem 6. PDF 79 KB
- Ag Estate Report - Appendix 3 26 Feb 2015, Eitem 6. PDF 117 KB