Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan Bennaeth y Gwasanaethau Cyfreithiol, AD a Democrataidd (copi’n amgaeedig), ar Bapur Gwyn Llywodraeth Cymru - 'Datganoli, Democratiaeth a Chyflawni - Diwygio Llywodraeth Leol:  Grym i Bobl Leol’.

 

 

Cyflwynwyd adroddiad gan Bennaeth y Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd, ar Bapur Gwyn Llywodraeth Cymru o’r enw Diwygio Llywodraeth Leol: Pŵer i Bobl Leol, ('y Papur'), a oedd ​​wedi ei ddosbarthu gyda'r papurau ar gyfer y cyfarfod.

 

Roedd y Papur yn destun ymgynghoriad tan 28 mis Ebrill ac roedd yr adroddiad yn ceisio canfod barn y Pwyllgor ar y cynigion sydd yn y papur, yn enwedig yr elfennau hynny sy'n ymwneud yn uniongyrchol â materion llywodraethu corfforaethol.  Roedd crynodeb o’r Cynllun Corfforaethol wedi’i gynnwys fel Atodiad 1.

 

Cyflwynodd y Pennaeth Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd yr adroddiad ac eglurodd bod y Papur helaeth yn cynnwys nifer o gynigion polisi clir, gan ailadrodd ymrwymiadau polisi blaenorol, megis uno, cysylltiadau â Bil Cenedlaethau'r Dyfodol ac ati, a nifer o gwestiynau penagored sy’n ceisio barn am opsiynau polisi.  Roedd rhai o'r cynigion ac opsiynau polisi yn gymhleth ond yn cynnig manylion cyfyngedig o amgylch sut y byddai cynigion yn cael eu rhoi ar waith.  Roedd naw prif bennod yn y Papur a oedd yn cynnwys arolwg ymgynghori, Atodiad 2. Gofynnwyd i'r Pwyllgor ystyried yn arbennig y Bennod o’r enw 'Llywodraethu a Gwella Corfforaethol' ynghyd â meysydd eraill yn y Papur a oedd yn effeithio ar faterion llywodraethu corfforaethol a oedd wedi eu nodi yn yr adroddiad.

 

Cafodd yr anawsterau a wynebwyd wrth ddarparu ymateb  eu hamlinellu gan y Pennaeth Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd.  Esboniodd y bwriadwyd drafftio dogfen i ymateb i bob mater a godwyd yn yr arolwg tri deg tudalen ac i gynhyrchu dogfen glawr sy'n rhoi barn, os cytuna’r Aelodau, ar y themâu cadarnhaol yn y Papur Gwyn.  Fodd bynnag, i fynegi'r farn bod y Papur Gwyn yn canolbwyntio ar faterion allweddol ac amlygu barn Sir Ddinbych ar y materion hyn.

 

Darparodd y Pennaeth Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd grynodeb manwl o'r adroddiad a oedd wedi canolbwyntio ar feysydd canlynol y Papur:-

 

Paragraff 2.12

Paragraff 2.10

Pennod 3, f, g

Paragraff 3.5

Pennod 4

Pennod 6

Paragraff 6.4

Pennod 7

Pennod 8

Pennod 9

 

Amlinellodd y Pennaeth Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd y prif faterion i'w hystyried gan y Pwyllgor Llywodraethu Corfforaethol.  Cyfeiriodd at ddyheadau Llywodraeth Cymru i wella a chynyddu safonau Arweinyddiaeth o safbwynt llywodraethu corfforaethol ar lefel swyddogion a gwleidyddol, gyda'r newidiadau arfaethedig i broses benodi uwch swyddogion mewn Awdurdodau Lleol.  Amlinellwyd y tri opsiwn a ystyriwyd i gyflawni’r amcanion gan y Pennaeth Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd, a chyfeiriwyd yn arbennig at y posibilrwydd o gyflwyno Comisiwn Penodiadau Sector Cyhoeddus a sefydlu Comisiwn Staff Gwasanaethau Cyhoeddus   

 

Cyfeiriodd y Pennaeth Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd at y manteision sydd i'w cyflawni drwy groesawu'r ffocws ar lywodraethu corfforaethol, arweinyddiaeth, perfformiad a gwella a thynnu sylw at feysydd sy’n cael eu hystyried fel arfer da.  Cyfeiriodd y Cadeirydd at yr angen i'r Pwyllgor ganolbwyntio a rhoi ffocws ar faterion llywodraethu wrth ystyried cynnwys yr ymateb.

 

Yn ystod y drafodaeth a ddilynodd mynegodd yr Aelodau eu barn mewn perthynas â'r materion canlynol: -

 

-                          y manteision i'w cyflawni o rannu prosesau arfer gorau, fel sy’n cael ei wneud ar hyn o bryd yn Sir Ddinbych.

-                          pwysigrwydd cyfansoddiad y Byrddau Ardal Lleol perthnasol sy'n cyfrannu at y broses.

-                          arwyddocâd cyfranogiad cymunedau lleol wrth wneud penderfyniadau ar lefel leol.

-                          rôl, cylch gwaith a dynodiad Cynghorau Cymuned yn y dyfodol.

 

Eglurodd y Pennaeth Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd ei fod wedi dechrau drafftio ymateb naratif o Sir Ddinbych a oedd yn cynnwys ymatebion i bob un o'r blychau ticio, gan dynnu sylw at unrhyw faterion o bryder ac amlinellu meysydd yr ystyrir i fod yn themâu mawr.  Pwysleisiodd bwysigrwydd cyfranogiad Aelodau a chynnwys eu barn yn yr ymateb. 

 

Cytunodd y Cadeirydd y dylai'r ymateb naratif gael ei fynegi mewn ffurf bositif, a mynegodd y farn bod llawer o'r arferion gorau eisoes wedi cael eu mabwysiadu a'u gwneud gan yr Awdurdod.  Teimlwyd y dylai'r ymateb hefyd gynnwys y pryderon a fynegwyd mewn perthynas â manylion penodol megis aelodaeth y Byrddau Ardal Lleol a'r agweddau gweinyddol.

 

Ystyriodd yr Aelodau'r mater a oedd yn ymwneud â chyfansoddiad y Pwyllgor Llywodraethu Corfforaethol, a chyfeiriwyd yn arbennig at nifer yr Aelodau Annibynnol a’u penodiad.  Eglurodd y Pennaeth Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd ei fod wedi dechrau drafftio ymateb mewn perthynas ag Aelodau Annibynnol a oedd yn cynnwys: -

 

·                 Byddai Aelodau Annibynnol yn dod â safbwynt ffres gyda her a barn wahanol i rai’r Aelodau Etholedig, ac roedd hyn wedi gweithio'n dda o ran Pwyllgor Archwilio Llywodraethu Corfforaethol Sir Ddinbych.  

·                 Roedd y Pwyllgor yn falch o nodi na awgrymwyd y dylid cael mwyafrif o Aelodau Annibynnol.

·                 Teimlwyd na ddylai cadeiryddion yn awtomatig fod yn Aelodau Annibynnol, ond ni ddylai hyn atal Aelod Annibynnol rhag bod yn gadeirydd, gyda'r Pwyllgor yn penodi'r cadeirydd.  

 

Amlygodd Mr P. Whitham bwysigrwydd Aelodau Annibynnol i fod yn wybodus, deallus a gyda gwir ddiddordeb mewn gwasanaethu fel Aelodau ar Bwyllgorau Llywodraethu Corfforaethol, a gofynnodd a fyddai cynyddu nifer yr Aelodau Annibynnol sy’n gwasanaethu ar Bwyllgorau Llywodraethu Corfforaethol yn mynd i’r afael â'r mater hwn.

 

Yn dilyn trafodaeth bellach:-

 

PENDERFYNWYD - yn amodol ar sylwadau’r Aelodau, bod y Pwyllgor Llywodraethu Corfforaethol:-

 

(a)            yn derbyn ac yn nodi cynnwys yr adroddiad, ac

(b)            yn cytuno bod y Pennaeth Gwasanaethau Cyfreithiol, Adnoddau Dynol a Democrataidd yn drafftio ymateb fel yr amlinellwyd yn ystod y drafodaeth.

     (GW i Weithredu)