Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Pennaeth Priffyrdd a Gwasanaethau Amgylcheddol (copi ynghlwm) sy’n amlinellu faint o bobl sydd wedi cofrestru hyd yma ar gyfer y gwasanaeth gwastraff gwyrdd newydd, yr incwm a ragwelir a gynhyrchir gan y gwasanaeth a'r effaith ar y gwasanaeth, ei gyllideb a’r targed arbedion.

10.45 a.m. – 11.30 a.m.

Cyflwynodd y Rheolwr Gwastraff a Thrafnidiaeth adroddiad (a ddosbarthwyd yn flaenorol) yn manylu ar y cynnydd ar lefel y cwsmer sy’n manteisio ar y cynllun gwastraff gwyrdd trethadwy newydd ynghyd â goblygiadau gwasanaeth a chyllideb cysylltiedig.  Roedd yn falch o adrodd ar ffigurau cwsmer diweddaraf ac esboniodd yn fanylach fecanwaith y cynllun fel a ganlyn -

·        y targed oedd rhwng 10,000 - 15,000 eiddo ac o 29 Ionawr (deufis cyn cychwyn y cynllun) roedd 8,308 o eiddo wedi cofrestru ar gyfer y gwasanaeth, mae hyn wedi rhagori ar y ffigur a amcangyfrifwyd ar hyn o bryd; a'r disgwyl oedd i'r duedd gadarnhaol hon barhau gyda chyfran o gwsmeriaid tua diwedd mis Mawrth

·        y dyddiad cau ar gyfer y cynnig 'cyn cŵn caer' ar gyfer y rhai sydd wedi cofrestru ar gyfer y cynllun wedi’i ymestyn o 31 Ionawr to 14 Chwefror 2015

·        y broses gofrestru ar-lein wedi bod yn hynod effeithiol ac yn hawdd i'w defnyddio gyda dwy ran o dair wedi cofrestru ar-lein

·        y cynllun wedi’i gyflwyno fel mesur arbedion effeithlonrwydd ac mae’r defnydd a wnaed ohono wedi effeithio  yn uniongyrchol ar faint o staff sydd eu hangen i gyflawni'r gwaith - fel yr oedd disgwyl ni fyddai rhai unigolion yn cofrestru ar gyfer y cynllun nes bod y tymor tyfu wedi dechrau ac roedd hi’n anodd cadarnhau ar y pwynt hwn faint o staff a fyddai’n cael eu gwneud yn ddiwaith o ganlyniad i gyflwyno’r cynllun

·        mae nifer o ddatganiadau o ddiddordeb mewn cymryd diswyddiad gwirfoddol wedi eu gwneud ar draws y Gwasanaethau Amgylcheddol a Phriffyrdd a rhagwelid y dylai bod y datganiadau hynny o ddiddordeb, ynghyd â 'gwastraff naturiol', yn ddigonol i dalu am unrhyw ddiswyddiadau sy'n ofynnol yn dilyn cyflwyno'r cynllun gwastraff gwyrdd trethadwy newydd

·        tra mai Sir Ddinbych oedd y cyngor cyntaf yng Ngogledd Cymru i gyflwyno taliadau am gasglu a gwaredu gwastraff gwyrdd, mae chwe chyngor yn Ne Cymru eisoes yn codi tâl am y gwasanaeth.

Mewn ymateb i gwestiynau aelodau, dyma swyddogion yn-

·        cadarnhau bod y polisi codi tâl ar gyfer y gwasanaeth yn cydymffurfio yn llwyr â chanllawiau Glasbrint Llywodraeth Cymru ar Gasgliadau; yr oedd hefyd yn debyg i'r hyn a wnaeth nifer o gynghorau yn Lloegr mewn perthynas â gwastraff gwyrdd

·        cynghori nad oeddent yn rhagweld y nifer o ddigwyddiadau tipio anghyfreithlon o wastraff gwyrdd yn cynyddu yn fawr yn dilyn cyflwyno'r tâl.  Yn ymateb i adroddiadau oedd yn nodi mai Sir Ddinbych oedd yr awdurdod sy'n perfformio waethaf yng Nghymru o ran ystadegau tipio anghyfreithlon, fe ddywedodd y swyddogion fod hyn yn ganlyniad i arferion cofnodi cadarn yn y sir a gallu’r system ddata 'Flycapture' yn genedlaethol i adlewyrchu hyn a pherfformiad y sir wrth gael gwared ar wastraff wedi’i dipio yn anghyfreithlon.  Mae'r mater hwn wedi cael ei drafod gan archwilio yn y deuddeg mis diwethaf

·        tra bod tua 38,000 eiddo ar hyn o bryd wedi derbyn biniau gwyrdd, tydi pob un ohonynt ddim yn defnyddio'r gwasanaeth ac mae nifer yn compostio’r gwastraff eu hunain.  Nid yw’r unigolion hynny sy’n compostio wedi eu cynnwys yn ffigurau ailgylchu’r sir

·        ar hyn o bryd mae tua 4k tunnell o wastraff gwyrdd yn cael ei gasglu bob blwyddyn yn y sir ac er y tybir y byddai'r rhai a gofrestrwyd ar gyfer y cynllun yn rhoi mwy o wastraff gwyrdd allan, roedd cynilion wedi eu cyfrifo yn seiliedig ar y nifer o lwybrau a gweithlu sydd eu hangen i weithredu'r cynllun yn hytrach na chanolbwyntio ar gyfanswm y gwastraff gwyrdd a gasglwyd

·        rhagwelwyd y byddai tynnu’r gwasanaeth sy’n rhad ac am ddim yn ôl yn arwain at y Cyngor i golli ei le ar frig y gynghrair ailgylchu yng Nghymru, yn ôl pob tebyg yn cofrestru gostyngiad o tua 4%.  Fodd bynnag, dylai barhau i fod ymhlith yr uchaf  o ran yr ailgylchwyr gorau ac ni chosbir y cyngor yn sgîl y gostyngiad yn ei gyfradd ailgylchu

·        unwaith y byddai’r cynllun newydd yn weithredol ac yn ystod yr wythnos diwethaf ym mis Mawrth 2015, byddai wedyn yn wasanaeth ailgylchu 12 mis.  Byddai gwastraff gwyrdd yn cael ei gasglu bob pythefnos - 24 o gasgliadau y flwyddyn (yn methu un casgliad adeg y Nadolig)

·        byddai'r gwasanaeth yn rhedeg am 12 mis o'r casgliad cyntaf  - ar gyfer y mwyafrif o bobl byddai hynny yn fis Mawrth i  mis Chwefror y flwyddyn nesaf, ond ar gyfer y rhai sy'n ymuno yn ddiweddarach, ee Mehefin, byddent yn derbyn y gwasanaeth hyd at y mis Mai canlynol

·        byddai’r eiddo hynny wedi cofrestru â'r gwasanaeth yn derbyn codau bar i’w hatodi ar eu biniau gwyrdd, ac fel mesur gwirio ychwanegol byddai offer GPS yn cael ei osod ar bob cerbyd casglu gwastraff gwyrdd er mwyn dilysu biniau a chyfeiriadau eiddo

·        mae £9k wedi cael ei roi o'r neilltu i hysbysebu ac i sefydlu'r gwasanaeth newydd. Mae £4k wedi cael ei glustnodi i gyflogi staff asiantaeth i ddelio â'r broses gofrestru.  Hyd yma nid oes staff asiantaeth wedi cael eu cyflogi gan fod y broses gofrestru wedi’i wneud yn fewnol drwy ddefnyddio staff y Gwasanaeth a oedd ar hyn o bryd yn cyflawni ‘dyletswyddau ysgafn’ ar ôl cael anaf neu salwch

·        rhoddwyd sicrwydd fod lorïau casglu gwastraff ddim yn mynd o gwmpas i godi casgliadau a fethwyd achos bai deiliad y tŷ ac nid bai yr awdurdod

·        mae loriau gwastraff bin ar raglen amnewid dreigl, ac felly yn cael gwared ar unrhyw gerbydau yn weddill i anghenion yn y rhaglen hon unwaith y byddai’r gwasanaeth y codir tâl amdano wedi cael ei sefydlu.

·        byddai preswylwyr na fyddai’n defnyddio'r gwasanaeth newydd ac sy’n dewis peidio â chadw eu biniau gwyrdd yn cael gwybod bod y gwastraff yn ailgylchadwy a bod modd mynd â’u bin i safle amwynderau sifil lleol os y dymunent wneud hynny

·        byddai cyhoeddusrwydd pellach ynghylch y cynllun yn cael ei gynnal yn ystod y misoedd i ddod, gan gynnwys hysbysebu ar gerbydau sbwriel ac ati. Awgrymodd Aelodau y gallai fod yn ddefnyddiol, fel rhan o'r ymgyrch gyhoeddusrwydd ddiweddaraf, i dynnu sylw preswylwyr at yr agwedd gwerth am arian ar gyfer y gwasanaeth mewn cymhariaeth i lwytho'r gwastraff budur yn eu ceir a chostau tanwydd a thraul o gario’r gwastraff i safle mwynderau sifil

Gofynnodd yr Aelodau i'r swyddogion i fonitro meysydd risg sy'n gysylltiedig â'r gwasanaeth newydd hwn wrth  gyflwyno’r gwasanaeth, yn enwedig y tunelli o wastraff gweddilliol a gesglir o’i gymharu â'r gyfradd, nifer a natur yr achosion tipio anghyfreithlon presennol a'r trigolion sy’n manteisio ar y gwasanaeth.  Byddai'r wybodaeth hon yn ddefnyddiol i'r Grŵp Tasg a Gorffen a fyddai'n gwerthuso effaith y toriadau i’r gyllideb “Torri’r Got yn ôl y Brethyn” maes o law.

PENDERFYNWYD, yn amodol ar y sylwadau uchod -

(a)       y dylid derbyn yr adroddiad, a

(b)       dylai’r Grŵp Tasg a Gorffen Archwilio (a sefydlwyd i werthuso effaith y toriadau yn y gyllideb) archwilio a monitro effaith cyflwyno'r taliadau am gasglu gwastraff gwyrdd fel rhan o'i waith ar y cynigion Torri’r Got yn ôl y Brethyn.