Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Pennaeth Cyfathrebu, Marchnata a Hamdden i adolygu'r Safonau Perfformiad Llyfrgelloedd newydd - "Mae llyfrgelloedd yn gwneud gwahaniaeth".

10.40 a.m. -11.10 a.m.

Cyflwynodd yr Aelod Arweiniol dros Hamdden, Ieuenctid, Twristiaeth a Datblygu Gwledig yr adroddiad, "Cwrdd â'r Fframwaith Newydd o Safonau Llyfrgelloedd Cyhoeddus Cymru 2014-17" (a ddosbarthwyd yn flaenorol).  Hefyd, gofynnodd yr Aelod Arweiniol a'r swyddogion am sylwadau'r aelodau ar weledigaeth y dyfodol ar gyfer llyfrgelloedd y Sir fel canolfannau cymunedol.

Gofynnwyd am yr adroddiad gan y Pwyllgor Archwilio Perfformiad yn dilyn yr Adroddiad Gwybodaeth a ddosbarthwyd i'r Aelodau ym mis Mai 2014.

Yn ystod cyflwyno’r adroddiad, pwysleisiwyd er gwaethaf y ffaith nad oedd Sir Ddinbych yn bodloni tri allan o'r wyth o safonau cenedlaethol a osodwyd gan y rheoleiddiwr - CyMAL, bod y Llyfrgell yn wasanaeth hynod o boblogaidd gyda defnyddwyr.  Roedd safonau nad oedd wedi eu bodloni yn ymwneud â niferoedd staffio, arolygon cyflwr adeiladu ac a oedd Wifi ar gael.  Gan fod yr olaf yn y broses o gael ei fodloni, roedd penderfyniad ymwybodol wedi ei gymryd o ran peidio ymdrechu i fodloni’r ddau arall ar sail cyfyngiadau cyllidebol a'r ffaith bod yr holl adeiladau o ansawdd boddhaol ac mai ymarfer gweinyddol diangen oedd yr arolwg.  Roedd y Cyngor yn gyson, am y 12 mlynedd diwethaf neu fwy, wedi bod yn y chwartel uchaf yng Nghymru ar gyfer y nifer o ymweliadau â llyfrgelloedd, nifer o lyfrau a fenthycwyd a boddhad cwsmeriaid - yn ddiweddar roedd wedi ei barnu’n gyntaf ar y cyd yng Nghymru ar gyfer bodlonrwydd cwsmeriaid ymhlith rhai dan 16 oed.  Roedd CyMAL yn cydnabod bod gwasanaeth llyfrgell y Sir yn wasanaeth poblogaidd a gwerthfawr – roedd nifer yr ymwelwyr wedi cynyddu mewn gwirionedd yn ystod 2013/14.  Wrth symud ymlaen a, gyda'r bwriad o barhau â darparu gwasanaeth poblogaidd yn wyneb toriadau ariannol, roedd dull arloesol ar gyfer darparu gwasanaethau llyfrgelloedd ochr yn ochr â gwasanaethau cymunedol ac awdurdodau lleol eraill yn cael ei gynnig, drwy sefydlu Canolfannau Cymunedol.  Byddai pob canolfan gymunedol, a leolir mewn adeiladau llyfrgelloedd presennol, yn cael ei theilwra i ddarparu'r gwasanaethau allweddol sydd eu hangen yn y cymunedau unigol hynny.  Er nad oedd y cynigion hynny wedi eu hanelu at gyflawni pob un o ddangosyddion fframwaith newydd CyMAL, roeddent yn cyd-fynd â gweledigaeth LlC ar gyfer gwasanaethau yn y gymuned a chanolfannau cymunedol wedi'u cynllunio i ddarparu gwasanaethau mewn ffordd gyfannol.  Roedd swyddogion wedi cyfarfod â swyddogion CyMAL i drafod y weledigaeth arfaethedig yn y dyfodol ar gyfer llyfrgelloedd y sir ac roeddent yn deall y rhesymeg y tu ôl i'r cynigion ac yn gefnogol ohonynt ar y cyfan.

Mewn ymateb i gwestiynau aelodau, gwnaeth swyddogion:

·         amlinellu'r costau cyfalaf a refeniw o osod a chynnal a chadw Wifi mewn llyfrgelloedd a'r gwahanol ffynonellau ariannu a oedd wedi eu defnyddio i gyllido'r gwaith o’u gosod

·         cadarnhau bod cynlluniau ar y gweill i osod Wifi yn y ddwy lyfrgell arall yn ystod 2015

·         manylu am y mathau o wasanaethau, cyhoeddus a gwirfoddol, a allai gael eu lleoli o fewn y canolfannau cymunedol arfaethedig

·         cadarnhau y byddai'r gwasanaeth llyfrgell ysgol yn dod i ben ym mis Mawrth 2015, ond gan fod y mwyafrif o ysgolion yn cysylltu â’r gwasanaeth llyfrgell prif ffrwd ag ymholiadau a cheisiadau, ni ddylai’r ffaith bod y gwasanaeth yn dod i ben gael effaith andwyol

·         byddai trosglwyddo cyfrifoldeb rheoli ar gyfer y gwasanaeth llyfrgell i'r Gwasanaeth Cefnogi Cwsmeriaid ac Addysg yn rhoi cyfle delfrydol i wella'r berthynas waith rhwng y gwasanaethau addysg a llyfrgelloedd.  Byddai hefyd yn hwyluso cyflwyno gwasanaethau addysg penodol h.y. cyrsiau sgiliau digidol a llenyddol o fewn canolfannau cymunedol yn y dyfodol

·         cadarnhau ei fod yn ofyniad statudol i bob awdurdod lleol ddarparu gwasanaeth llyfrgell, roedd y dull o ddarparu'r gwasanaeth yn ôl disgresiwn pob Cyngor unigol

·         dweud bod y Gwasanaeth wedi prynu llyfrau drwy'r consortia Cymru Gyfan oedd yn gwireddu arbedion ariannol sylweddol i'r Cyngor

·         nodi bod yr ardaloedd a fyddai’n cael eu rhyddhau o fewn llyfrgelloedd, unwaith y bydd arddangosfeydd sy'n seiliedig ar gelf wedi eu dileu'n raddol, yn cael eu defnyddio i ddarparu gwasanaethau yn y gymuned.  Fodd bynnag, nid oedd hyn yn golygu na fyddai staff y gwasanaeth celf ar gael i gynorthwyo grwpiau celfyddydol i drefnu / gosod arddangosfeydd yng nghanolfannau eraill o fewn y gymuned.

·         cadarnhau y byddai'r gwasanaeth celf yn barod i weithio gyda grwpiau cymunedol ac ati, i ganfod a gwneud cais am gyllid allanol ar gyfer gwasanaethau sy'n canolbwyntio ar y gymuned

·         cadarnhau y dylai’r Gwasanaeth, er gwaethaf y toriadau y mae'n eu hwynebu, fod â digon o gapasiti yn y dyfodol i ymgymryd â'i arolygon boddhad cwsmeriaid ei hun yn hytrach na thalu darparwr allanol i ymgymryd â hwy.

Holodd yr Aelodau hefyd am y posibilrwydd o’r holl lyfrgelloedd / canolfannau cymunedol a leolir mewn ardaloedd lle roedd band eang ffibr optig ar gael yn darparu’r gwasanaethau hynny, ac am gynlluniau i arddangosfa barhaol ar gyfer y diweddar Philip Jones-Griffiths gael ei lleoli yn Llyfrgell Rhuddlan. 

Llongyfarchodd yr Aelodau y swyddogion a staff am ddarparu gwasanaeth mor boblogaidd a gwerthfawr er nad ydynt yn bodloni holl ofynion y Rheoleiddiwr, a hefyd am fod yn barod i gwrdd â'r Rheoleiddiwr ac esbonio pam nad yw dangosyddion wedi eu bodloni ac egluro gweledigaeth a rhesymeg yr Awdurdod. Gwnaeth y Pwyllgor:

Benderfynu: 

(i) yn amodol ar y sylwadau uchod ar ofynion Pumed Fframwaith Safonau Llyfrgelloedd i dderbyn perfformiad a amcangyfrifir y Gwasanaeth Llyfrgell ar gyfer 2014-17; ac

(ii) i roi yn ei raglen gwaith i’r dyfodol ar gyfer Hydref 2015 Asesiad Blynyddol CyMAL yn seiliedig ar berfformiad y Gwasanaeth Llyfrgell 2014-15; a

(iii) bod yr adroddiad yn Hydref 2015 hefyd yn cynnwys adroddiad cynnydd ar y gwaith o ddatblygu llyfrgelloedd yn ganolfannau cymunedol.