Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad cyfrinachol (copi ynghlwm) sy’n ceisio sylwadau’r Pwyllgor ar berfformiad Ystadau dan y strategaeth gyfredol, a sylwadau'r aelodau i'w hystyried wrth lunio strategaeth newydd ar gyfer yr Ystâd.

12:00 – 12:30

 

GWAHARDD Y WASG A'R CYHOEDD

PENDERFYNWYD o dan Adran 100A o Ddeddf Llywodraeth Leol 1972, bod y Wasg a'r Cyhoedd i'w gwahardd o'r cyfarfod ar gyfer yr eitemau busnes canlynol ar y sail fod tebygrwydd y byddai gwybodaeth eithriedig fel y'i diffinnir ym Mharagraffau 13, 14, 15 ac 16 o Ran 4 o Atodlen 12A o Ddeddf Llywodraeth Leol 1972.

 

 

Cyflwynodd yr Aelod Arweiniol dros Gyllid ac Asedau adroddiad cyfrinachol (a ddosbarthwyd yn flaenorol) ar berfformiad yr Ystad Amaethyddol o ran cyflawni ei strategaeth bresennol i'r Pwyllgor.

 

Eglurodd bod yna ddau fath o gytundebau tenantiaeth:

 

·        Deddf Daliadau Amaethyddiaeth 1986 a oedd yn darparu ar gyfer tenantiaeth amaethyddol llawn gyda llai o reolaeth o bwynt y Landlord, yn draddodiadol yn cwmpasu cytundeb tenantiaeth tymor hir;

·        Deddf Tenantiaethau Amaethyddol 1995 neu Tenantiaethau Busnes Fferm i’r rhain sydd â meddylfryd mwy masnachol, lle mae cyfran deg o’r cyfrifoldeb rhwng y landlord a’r tenant.

Eglurwyd mai etifeddiaeth yw’r daliadau amaethyddol y mae’r rhan fwyaf o awdurdodau lleol wedi’i etifeddu gan awdurdodau rhagflaenol a oedd wedi buddsoddi mewn tir ar ddiwedd y Rhyfel Byd 1 i ddarparu cyfle yn y byd amaethyddol i filwyr oedd yn dychwelyd adref, ac hefyd fel ffordd o fwydo’r boblogaeth.

 

Cydnabuwyd bod natur y diwydiant amaethyddol, lle mae gwerth yr asedau yn llawer uwch nag unrhyw incwm y gellid ei  gael o unrhyw fusnes ffermio yn golygu bod yn rhaid  i denantiaethau amaethyddol  fod yn drefniadau tymor canolig i hirdymor. 

 

Mae gwerth cyfalaf yr Ystad yn cael ei effeithio yn sylweddol gan y nifer o denantiaethau yn eu lle hy meddiant gwag yn cynyddu gwerth yn sylweddol. Cytundebau tenantiaeth yn cael eu hadolygu ac wrth iddynt gael eu rhyddhau mae’r tir/ffermydd yn cael eu gwerthu.

 

O dan y strategaeth bresennol (a fabwysiadwyd yn 2010) roedd Sir Ddinbych wedi gwneud cyfalaf o oddeutu £1.9m trwy werthu unedau amaethyddol heb fod yn hyfyw.  Rhagwelwyd y byddai dau warediad arall yn cael eu rhoi ar y farchnad agored erbyn diwedd y flwyddyn ariannol.

 

Rhan o'r derbyniadau cyfalaf a dderbyniwyd hyd yma wedi cael eu hail-fuddsoddi yn yr Ystad i fynd i'r afael ag Iechyd a Diogelwch, gwaith cynnal a chadw brys neu welliannau i swyddogaethau gweithredol yn hytrach na newid edrychiad.

 

Hysbyswyd y Pwyllgor (a amlinellir mewn atodiad i'r adroddiad) y byddai'r gwaith cyfalaf a nodwyd ar gyfer buddsoddi yn destun cais ac archwilio gyda phrosiectau cyfalaf eraill i'r Grŵp Buddsoddi Strategol (SIG). Fodd bynnag, nid oedd unrhyw sicrwydd y byddent yn llwyddiannus, yn enwedig yng ngoleuni cyfyngiadau cyllidebol.

 

Rhoddwyd yr ymatebion canlynol i ymholiadau y Pwyllgor:

 

·        y cais am gyllid cyfalaf arfaethedig yn ymwneud â phrofi trydanol ar gyfer gwaith iechyd a diogelwch ar yr ystad gyfan;

·        ystyried cael gwared ar dir fferm wedi’i gynnwys yn y Cynllun Datblygu Lleol pan fydd ar gael;

·        ac eithrio olyniaeth o'r tad i'r mab, ni fu unrhyw denantiaid newydd yn y blynyddoedd diwethaf;

·        mae cyfuno wedi bod ar gyfer tir rhai ffermydd 'i'w gwneud yn fwy hyfyw;

·        tir/eiddo fel arfer yn cael ei werthu gyda chymal adfachu sy'n sicrhau bod canran yn cael ei dalu yn ôl i'r Cyngor os yw'r eiddo'n cael ei ailwerthu ar werth uwch o fewn cyfnod penodol o amser;

·        penodi prisiwr cymwys i staff Ystadau wedi cynyddu’r capasiti i ddelio â'r llwyth gwaith ac i reoli'r Ystad.  Y prisiwr wedi gwneud gwaith ar yr incwm rhent o’r Ystad ac wedi dod i'r casgliad bod y rhent a godir yn unol â’r hyn a godir ar ystadau cyhoeddus a phreifat;

·        cafodd cwestiynau gan yr aelodau yn ymwneud â daliadau unigol eu hateb hefyd gan swyddogion.

 

Dywedwyd wrth y Pwyllgor bod y drafft o’r strategaeth newydd ar gyfer yr Ystad bron yn barod a dylai fod ar gael ar gyfer ymgynghori yn y dyfodol agos.

 

Felly:

 

penderfynwyd: 

(i) yn amodol ar y sylwadau uchod i nodi perfformiad yr Ystad o dan y strategaeth bresennol; a

(ii) bod y Strategaeth ddrafft newydd ar gyfer yr Ystad Amaethyddol yn cael ei gyflwyno i'r Pwyllgor i'w ystyried yn Chwefror 2015 

 

Rhan 1.