Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Pennaeth Cyllid ac Asedau, sy'n rhoi diweddariad ar y broses i gyflawni'r gyllideb refeniw ar gyfer 2015/16. (copi ynghlwm).

Roedd adroddiad, ac atodiad cyfrinachol, gan y Pennaeth Cyllid ac Asedau (PCA), a oedd yn rhoi diweddariad ar y broses i gyflawni'r gyllideb refeniw ar gyfer 2015/16, wedi ei ddosbarthu eisoes.

Cyflwynodd y PCA yr adroddiad a oedd yn rhoi diweddariad ar y broses i gyflwyno'r gyllideb refeniw ar gyfer 2015/16, a oedd wedi symud i'w ail gam ers y diweddariad diwethaf.  Roedd Atodiad 1 yn dangos y darlun o broses y gyllideb, ac roedd tabl o ddigwyddiadau allweddol yn y broses wedi’i gynnwys yn yr adroddiad

Daeth y rownd gyntaf o weithdai cyllideb i gasgliad ar 22 Medi.  Roedd llawer yn bresennol yn y gweithdai, gydag ystod eang o drafodaeth a nifer o gwestiynau yn cael eu gofyn.  Gofynnwyd i Aelodau fynegi barn ynghylch a ddylai cynigion arbed gael eu 'mabwysiadu', ‘datblygu', neu  eu 'gohirio'.  Yn ogystal, aethpwyd ag Aelodau drwy gyllideb pob gwasanaeth a'u gwahodd i wneud sylwadau ar bob un.  Cafodd cynigion y dynododd yr aelodau y buasent yn fodlon eu mabwysiadu eu cyflwyno i’r Cyngor Sir i'w cymeradwyo ar 9 Medi.  Daeth y cynigion a gymerwyd i’r Cyngor fel arbedion Cam 1 i gyfanswm o £3.7m ar gyfer 15/16 ac £870k ar gyfer 16/17.

Roedd strategaeth cyllideb y Cyngor wedi nodi bwlch yn y gyllideb o hyd at £18m dros ddwy flynedd.  Cafodd hyn ei lywio’n bennaf gan arwyddion y byddai setliad cyllido’r Cyngor yn cael ei dorri o 4.5%.  Cafodd y Setliad Llywodraeth Leol Drafft ei gyhoeddi ar 8 Hydref, ac roedd y setliad wedi nodi y byddai'r gostyngiad arian parod i'r gyllideb yn 3.7% a oedd yn cyfateb i £5.3m.  Gyda’r pwysau o ran costau, roedd yn rhaid i’r Cyngor ariannu'r bwlch yn y gyllideb ar gyfer 2015/16 a oedd bellach tua £8.2m ac amcangyfrifir y bydd tua £8.8m yn 2016/17. Amlygodd y CA bwysau posibl a allai godi o ganlyniad i addasiadau, i mewn ac allan, sy’n gysylltiedig â chyllid grant penodol. Cyfeiriwyd yn benodol at yr effaith o amgylch y Gronfa Gydweithredu Rhanbarthol ar gyfer y rhaglen Gofal Cymdeithasol.  Ar gais y Cadeirydd, cytunodd y CA i ddarparu manylion am y goblygiadau ar y gyllideb mewn perthynas â phwysau’r cyllid grant.

Roedd ail gam proses y gyllideb bron wedi'i gwblhau.  Roedd aelodau wedi nodi cynigion a oedd yn gyfanswm o £3.2m ar gyfer 2015/16 ac £1.8 miliwn ar gyfer 2016/17 a fyddai'n ceisio cymeradwyaeth ym mis Rhagfyr.  Os byddai'r holl gynigion a gymerwyd i'r gweithdy terfynol ym mis Hydref yn cael eu hargymell i'w cymeradwyo, yna byddai'r cyfansymiau yn £4.0m ar gyfer 2015/16 a £2.1m ar gyfer 2016/17 o Gam 2.

Byddai cynigion Cam 2 yn cael eu cyflwyno i'r Cabinet ac yna i'r Cyngor i'w cymeradwyo ym mis Rhagfyr.  Byddai Cam 3 yn ystyried cynigion terfynol i gydbwyso cyllideb 2015/16, gan gynnwys opsiynau ar gyfer Treth y Cyngor ac unrhyw ddefnydd o gronfeydd wrth gefn.  Byddai'r materion hyn yn cael eu trafod yng Ngweithdy’r Aelodau ym mis Rhagfyr cyn cael cymeradwyaeth derfynol ym mis Chwefror.  Byddai Cam 3 o’r broses hefyd yn parhau i ddatblygu opsiynau arbedion ar gyfer 2016/17. Roedd manylion y broses ymgynghori a fabwysiadwyd yng nghyswllt y toriadau yn y gyllideb wedi cael eu crynhoi yn yr adroddiad.

Cyfeiriodd y Cadeirydd at gylch gwaith y Pwyllgor i archwilio'r broses gosod cyllideb y teimlai ei fod wedi bod yn agored ac yn dryloyw. Fodd bynnag, roedd wedi bod yn ymwybodol o faterion a godwyd mewn perthynas â'r Adolygiad o Wasanaethau Cynghori ar Les.  Tynnodd sylw at y goblygiadau ar gyfer defnyddwyr gwasanaethau a'r gymuned ehangach, y risgiau a nodwyd yng ngweithdy cyllideb mis Gorffennaf ynghylch diswyddiadau, a'r Flaenoriaeth Gorfforaethol i wella'r economi leol.

Cyfeiriwyd at yr adolygiad a gynhaliwyd gan wahanol Grwpiau, gan gynnwys sefydliadau trydydd sector.  Cwestiynodd y Cadeirydd y rheswm dros ystyried dim ond un o'r modelau o dan yr adolygiad a gyflwynwyd i'r Aelodau er trafodaeth.  Amlinellodd y CA y broses a ddefnyddiwyd ac a fabwysiadwyd ar gyfer ystyried opsiynau, a chytunodd i ddarparu copi o'r adroddiad Adolygiad o Wasanaethau Cynghori ar Les i Aelodau’r Pwyllgor.  Cytunodd yr Aelodau y dylai’r adolygiad o'r broses a ddefnyddiwyd o ran yr Adolygiad Gwasanaethau Cynghori Lles gael ei wneud gan y Pwyllgor, ynghyd â chynigion yn ymwneud â Hawliau Tramwy a oedd wedi’u hamlygu gan y Cynghorydd G.M. Kensler. 

Teimlai Mr P. Whitham, gan fod cylch gwaith y Pwyllgor yn cynnwys adolygu risgiau, ac y byddai risg cynhenid ​​sy'n deillio o'r broses o bennu cyllideb, y gellid cymryd y cyfle i sicrhau bod y broses yn gadarn a bod yr wybodaeth a roddir i Aelodau i wneud penderfyniadau yn briodol. 

Darparodd y CA fanylion am y risgiau sy'n deillio o weithredu penderfyniadau a wnaed o ran y broses o bennu cyllideb a thoriadau 2015-16 a 2016-17. Cadarnhaodd fod mecanwaith ar waith i ailymweld â thoriadau a nodwyd, a oedd yn cynnwys adroddiadau misol i'r Cabinet, a rhoddodd hyn y cyfle i nodi unrhyw ddiffyg cyflawniad.

Mewn ymateb i gwestiwn gan y Cynghorydd G.M. Kensler, cytunodd y CA y gellid darparu rhestr o wasanaethau wedi’u craffu gan y gweithdai cyllideb, gan gynnwys dyddiadau.  Eglurodd hefyd y gallai taliadau ar gyfer casglu gwastraff gwyrdd gael eu cynnwys o fewn biliau treth gyngor y trigolion sydd am ddefnyddio'r gwasanaeth.

Amlinellodd yr HLHDS ddiben y broses Rhyddid a Hyblygrwydd, i herio gwasanaethau ynghylch y modd y maent yn darparu gwasanaethau, ac yna cyflwyno opsiynau i Aelodau i gynorthwyo gyda'r broses o wneud penderfyniadau o ran y gyllideb.  Roedd Aelodau hefyd wedi cael gwybodaeth lawn ar gyllidebau gwasanaeth er mwyn iddynt allu ceisio gwybodaeth ychwanegol neu awgrymu mesurau amgen.  Cyfeiriodd at Brotocol y Gyllideb a oedd wedi ei gytuno gan y Cyngor ar 4 Tachwedd, 2014 a roddodd y cyfle i Aelodau archwilio awgrymiadau eraill.

Eglurodd y Cadeirydd bod ganddo ef ac Aelodau'r Pwyllgor bryderon ynghylch rhai o elfennau proses y gyllideb o ran darparu gwybodaeth ar wahanol fodelau o ddarpariaeth a ddaw o ryddid a hyblygrwydd.  Cytunodd Aelodau'r Pwyllgor â'r awgrym canlynol a gyflwynwyd gan yr HLHDS, sef: -

Er mwyn profi a cheisio sicrwydd ynghylch tryloywder proses y gyllideb, mae’r Pwyllgor yn gofyn am ragor o wybodaeth am opsiynau amgen a ystyriwyd yn ystod y safbwyntiau am Hawliau Lles, fel enghraifft gynrychioliadol.  Cytunodd yr Aelodau hefyd y dylid cynnwys cynnig yr Hawliau Tramwy. 

Ar gais y Cadeirydd, cytunodd y CA y dylid darparu gwybodaeth mewn perthynas â grantiau.

PENDERFYNWYD - bod y Pwyllgor Llywodraethu Corfforaethol: -

(a)            yn derbyn ac yn nodi cynnwys yr adroddiad.

(b)            yn ceisio rhagor o wybodaeth am opsiynau amgen a ystyriwyd yn ystod y safbwyntiau am Hawliau Lles a Hawliau tramwy, fel enghreifftiau cynrychioliadol.

(c)            yn gofyn bod y CA yn rhoi manylion am y goblygiadau ar y gyllideb mewn perthynas â'r pwysau cyllid grant, ac

(d)            yn cytuno y gellid darparu rhestr o wasanaethau wedi’u craffu gan y gweithdai cyllideb, gan gynnwys dyddiadau. 

     (RW i weithredu)