Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad yr Uwch Beiriannydd, Rheoli Perygl Llifogydd (copi ynghlwm) ar ganfyddiadau’r ymchwiliad i’r llifogydd, a'r diweddaraf ynglŷn â’r ymchwiliad i lifogydd Glasdir. 

 

 

Roedd copi o adroddiad gan Uwch Beiriannydd: Rheoli Risg Llifogydd, oedd yn darparu manylion canfyddiadau archwiliad y llifogydd, a diweddariad o gynnydd yr archwiliad i ddigwyddiad llifogydd Glasdir, wedi’i gylchredeg gyda'r papurau ar gyfer y cyfarfod.

 

Cyflwynwyd yr adroddiad gan y Cynghorydd D.I. Smith a'r Cyfarwyddwr Corfforaethol: Uchelgais Economaidd a Chymunedol (CDECA).  Cadarnhawyd fod yr archwiliad i’r llifogydd ledled Sir Ddinbych ym mis Tachwedd 2012, wedi'i gwblhau gan eithrio Glasdir, lle yr oedd cymhlethdod y materion yn ymwneud â'r digwyddiad llifogydd yn golygu bod yr archwiliad yn parhau.

 

Roedd cryn dipyn o lifogydd mewn 12 lleoliad gwahanol ledled Sir Ddinbych ar 26 a 27 Tachwedd 2012 gyda thua 500 o adeiladau wedi’u heffeithio. O dan amodau Deddf Rheoli Llifogydd a Dŵr 2010 roedd y Cyngor wedi cynnal archwiliad i achosion y llifogydd ac roedd Cyfoeth Naturiol Cymru wedi cefnogi’r archwiliad.  Tarddiad y llifogydd oedd y prif afonydd, a Chyfoeth Naturiol Cymru oedd yr Awdurdod rheoli risg ar gyfer y rhain, a chyrsiau dŵr cyffredin, a Sir Ddinbych oedd yr Awdurdod rheoli risg ar gyfer y rhain.

 

Trefnwyd adrodd am yr ymchwiliad i'r Cyngor ym mis Mai ond roedd wedi ei ohirio oherwydd cymhlethdod a maint archwiliad dau ddigwyddiad llifogydd mawr yn Llanelwy a Glasdir. Roedd archwiliad digwyddiad Llanelwy wedi’i gwblhau a’i grynhoi yn Atodiad 2. Byddai adroddiad llawn Glasdir yn cael ei ohirio nes fis Medi ac mae cylch gorchwyl yr archwiliad wedi'i atodi fel Atodiad 1.

 

Diben yr archwiliad oedd egluro rhesymau’r llifogydd, tebygolrwydd y bydd yn digwydd eto a beth y gellir ei wneud i reoli risg llifogydd yn briodol yn y dyfodol.  Roedd meini prawf ar gyfer cytuno lleoliad i archwilio'r deg safle yn cynnwys:

 

·           Un neu fwy o adeiladau gyda llifogydd mewnol

·           Aflonyddu isadeiledd hanfodol e.e. ffyrdd neu wasanaethau.

·           Yr uchod 'bron' ag ailadrodd.

 

Penderfynwyd peidio â chynnwys llifogydd cyffredinol tir amaethyddol fel rhan o'r ymchwiliad oni bai bo'r digwyddiad llifogydd yn anarferol neu’n annisgwyl. Fodd bynnag, byddai effaith llifogydd ar dir amaethyddol yn cael ei drafod ar lefel genedlaethol.

 

Mae archwiliad llifogydd y rhan fwyaf o leoliadau wedi'u cyflawni ar y cyd gan Sir Ddinbych a Chyfoeth Naturiol Cymru. Oherwydd cymhlethdod y digwyddiadau yng Nglasdir, roedd archwilwyr annibynnol wedi'u comisiynu i gynnal yr archwiliad i lifogydd y lleoliad hwn.   Gofynnwyd i’r Archwilwyr Annibynnol adolygu canfyddiadau archwiliad y Cyngor a Chyfoeth Naturiol Cymru ar gyfer holl leoliadau llifogydd eraill ac roedd y rhain yn cynnwys:-

·            Llanelwy, gan gynnwys Ffordd Isaf Dinbych

·            Rhuddlan gan gynnwys Lôn Sarn

·            Y Brwcws, Dinbych

·            Llanynys

·            Gellifor

·            Glasdir, Rhuthun

·            Park Place/ Stryd Mwrog/Maes Ffynnon, Rhuthun

·            Llanbedr Dyffryn Clwyd

·            Loggerheads

·            Corwen

·            Glyndyfrdwy

 

Mae adroddiad yn cynnwys canfyddiadau’r archwiliad wedi’i gynnwys fel Atodiad 2.

Mae’r gwaith archwilio llifogydd wedi’i gydlynu gan Weithgor Archwilio Llifogydd yn cynnwys swyddogion y Cyngor, Cyfoeth Naturiol Cymru ac Awdurdod Cefnffyrdd. Hyd yn hyn, mae tri briff budd-ddeiliad wedi’u cyflwyno ac mae’r rhain wedi’u cynnwys er gwybodaeth yn Atodiad 3. Cynhaliwyd cyfarfodydd hefyd gyda chynrychiolwyr trigolion yn y ddau leoliad mwyaf y llifogydd yng Nglasdir a Llanelwy.

Roedd Sir Ddinbych wedi ystyried mesurau dros dro i leihau risg llifogydd wrth aros am ganlyniad yr archwiliad. O ganlyniad, mae’r gwaith canlynol wedi’i gyflawni:

•                       Gosod falfiau un ffordd gwrth-llifogydd ar ddraeniau dŵr yr arwyneb yn y Brwcws, Dinbych.

•                       Yng Nglasdir, tynnu rhwyllau diogelwch ar geuffos 5 bocs, gosod medrydd dŵr telemetreg dros dro yn sianel y geuffos ac adeiladu llawr caled uwch ben y geuffos i alluogi mynediad i dynnu malurion yn ystod llifogydd.

 

Gall cost gweithredu’r argymhellion mewn perthynas â llifogydd cyrsiau dŵr cyffredin  fod hyd at £1m, ac ni ellir cynnwys hyn yng nghyllideb gyfredol y Cyngor.  Roedd Cyfoeth Naturiol Cymru wedi amcangyfrif y byddai cynllun i leihau risg llifogydd yn Llanelwy i lefel dderbyniol yn costio dros £5 miliwn.  Roedd yr Aelodau’n cefnogi’r farn bod Sir Ddinbych yn gofyn am sicrwydd gan Lywodraeth Cymru bod blaenoriaeth ddigonol yn cael ei roi i gyllid cynnar cynigion Cyfoeth Naturiol Cymru mewn perthynas â Llanelwy, ac unrhyw argymhellion eraill o’r archwiliad mewn perthynas â phrif afonydd.  Eglurodd y Cynghorydd D.I. Smith fod gan Lywodraeth Cymru bwerau i ddyrannu grant o dan Ddeddf Draenio Tir a chadarnhaodd y byddai’r argymhellion yn cael eu dilyn ar unwaith.  Hysbysodd yr Aelodau ei fod wedi cyflwyno sylwadau i’r Gweinidog yn gofyn am gyllid Llywodraeth Cymru. 

 

Roedd yr ymchwiliad yn nodi gwaith bychan y gellir eu cwblhau yn amodol ar argaeledd cyllid, yn y mannau lle nad oedd amddiffynfeydd llifogydd yn briodol gellir ystyried amddiffynfeydd ar gyfer adeiladau unigol.  Roedd y CDECA yn amlinellu argymhellion cyffredinol i ddelio â materion ehangach rheoli risg llifogydd oedd yn cynnwys gweithio gyda pherchnogion adeiladau unigol, perchnogion tir ac, yn amodol ar gymeradwyaeth, sefydlu Partneriaeth Rheoli Afonydd, a groesawyd gan y Cynghorydd T.M. Parry.

 

Cadarnhawyd fod y tri Briff Budd-ddeiliaid wedi’u cyflwyno i rannu gwybodaeth gyda phartïon sydd â diddordeb, roedd cyfarfodydd cyswllt rheolaidd wedi’u cynnal gyda thrigolion yng Nglasdir, dau gyfarfod gyda chynrychiolwyr trigolion yn Llanelwy a thrafodwyd canfyddiadau dros dro'r archwiliad gan Bwyllgor Archwilio Cymunedau.

 

Mewn ymateb i bryderon a fynegwyd gan y Cynghorydd W.L. Cowie, eglurodd CDECA fod yr archwiliad wedi nodi fod y bont yn Spring Gardens, Llanelwy heb achosi’r llifogydd.  Fodd bynnag, nodwyd fod y bont wedi cyflwyno rhwystr ar yr afon ac wedi cael effaith.  AAmlinellwyd manylion y dewisiadau tymor hir a thymor byr sy’n cael eu hystyried i ddatrys y materion a nodwyd gan Gynrychiolydd Cyfoeth Naturiol Cymru ac yn y tymor byr roedd y rhain yn cynnwys tynnu coed a llystyfiant, codi uchder arglawdd llifogydd dros dro a darparu rhaglen cynnal a chadw.  Roedd y datrysiadau tymor hir yn cael eu hasesu ond roeddent yn debygol o gynnwys peirianwaith helaeth.  Cadarnhaodd CDECA bod gwahoddiad agored wedi’i rannu gyda’r trigolion lleol i ddarparu a chyflwyno tystiolaeth all gynorthwyo archwiliad llifogydd.

 

Pwysleisiodd y Cynghorydd D.Owens bwysigrwydd derbyn ymateb prydlon i’r argymhellion sy’n codi o’r archwiliad, yn enwedig ar effaith y bont yn Spring Gardens.  Fe amlygodd bod angen darparu cymorth i drigolion lleol mewn perthynas â gwaith a wnaed yn eu hadeiladau.      

 

EEglurodd yr Uwch Beiriannydd: Rheoli Risg Llifogydd i’r Cynghorydd A.Roberts nad oedd agwedd diogelwch pont Rhuddlan yn fater yn ystod y llifogydd.  Mae gwaith archwilio wedi’i gynllunio i asesu cynhwysedd traffig y bont, a byddai hyn yn cynnwys archwiliad sgwrio o sylfeini’r bont.  Eglurodd hefyd, gan ystyried effaith datblygiad tai arfaethedig ar Lôn y Sarn ar ddraenio dŵr, y byddai'r amodau cynllunio priodol yn cael eu gosod.   Darparodd y Cynghorydd J.A. Davies fanylion adroddiad a dderbyniwyd o Adain Pontydd a Strwythurau mewn perthynas â phont Rhuddlan, ac amlygodd farn CADW a oedd wedi'i gynnwys yn yr adroddiad. 

 

Mewn ymateb i gwestiwn gan y Cynghorydd M.Ll. Davies, darparodd Gynrychiolydd Cyfoeth Naturiol Cymru fanylion prosiect amddiffyn eiddo unigol, wedi'i noddi gan Lywodraeth Cymru, a gall gynnwys eiddo ar Lôn Isaf Dinbych, Llanelwy.  

 

Mewn ymateb i gais gan y Cadeirydd a phryderon a fynegwyd gan y Cynghorydd R.J. Davies, cytunodd y Cynrychiolydd o Gyfoeth Naturiol Cymru y gellir darparu canolfan alw draw i dderbyn barn trigolion ardal Y Brwcws yn Ninbych.  Fe ymatebodd i bryderon a fynegwyd gan y Cynghorydd S.A. Davies a chadarnhaodd na fyddai arian yn cael ei symud fel rhan o'r astudiaeth i reoli cwrs Afon Dyfrdwy.

 

Ymatebodd CDECA i gwestiwn gan y Cynghorydd B.A. Smith a darparodd fanylion goblygiadau cyllideb.   Eglurodd y byddai'r prif oblygiadau ariannol sy'n codi o archwiliad llifogydd yn effeithio ar Gyfoeth Naturiol Cymru yn bennaf. Eglurodd yr Uwch Beiriannydd: Rheoli Risg Llifogydd fod Llywodraeth Cymru yn gweithredu cynllun i gefnogi Awdurdodau Lleol gyda chostau delio gydag argyfwng. Fodd bynnag, oni chyrhaeddir trothwy cymhwyso, byddai'n rhaid i'r Cyngor dderbyn y costau.  Gyda rhagfynegiad y bydd llifogydd yn digwydd yn amlach yn y dyfodol, bydd y gost i’r Cyngor yn debygol o gynyddu.  Cytunodd CDECA gyda’r awgrym y gellir cysylltu Cynlluniau Llifogydd Cymunedau gyda Chynlluniau Tref.

 

Mewn ymateb i gwestiwn gan y Cynghorydd H. Hilditch-Roberts ynglŷn â gweithredu mesurau ataliol a datblygu strategaeth atal llifogydd, eglurodd CDECA fod yr Uwch Beiriannydd: Rheoli Risg Llifogydd ar hyn o bryd yn diweddaru a datblygu Strategaeth Rheoli Risg y Cyngor a byddai'n cael ei gyflwyno i Archwilio i'w ystyried cyn cael ei gymeradwyo'n ffurfiol.                

 

Yn ystod y drafodaeth, cytunodd yr Aelodau y dylai Grŵp Cadeiryddion ac Is-Gadeiryddion Archwilio fonitro cynnydd archwiliad llifogydd yn rheolaidd.

 

Mynegodd nifer o Gynghorwyr eu gwerthfawrogiad, a diolch ar ran trigolion lleol, am ymateb Sir Ddinbych i'r llifogydd.  Diolchodd yr Aelodau i staff yr holl sefydliadau a gwirfoddolwyr a ddarparodd gymorth yn ystod y llifogydd ac wedi'r llifogydd yn yr amrywiol ardaloedd yn y Sir.

 

PENDERFYNWYD – fod y Cyngor yn cytuno:-

 

(a)          gweithredu'r argymhellion a nodir yn Atodiad 2.

(b)          y gwneir ymdrech ar y cyd gan Sir Ddinbych a Chyfoeth Naturiol Cymru i Lywodraeth Cymru ar gyfer cyllid i weithredu'r argymhellion.

(c)          fod Sir Ddinbych yn cefnogi sefydlu Partneriaeth Rheoli Afonydd, gan uno’r holl bartneriaid perthnasol i ddatblygu cynllun rheoli risg llifogydd.

(d)          derbyn Rhan 2 Adroddiad yr Archwiliad, yn ymwneud â Glasdir, yng nghyfarfod y Cyngor Llawn ar 10 Medi 2013, a

  bod Grŵp Cadeiryddion ac Is-Gadeiryddion Archwilio yn monitro cynnydd yn rheolaidd.