Eitem ar yr agenda

Ymgynghoriad, trafodaeth a llunio telerau’r Cyfamod Cymunedol gyda’r Lluoedd Arfog, cyn ei gyflwyno i’r Cyngor Sir i’w lofnodi’n ffurfiol.

Cyflwynodd y Rheolwr Cysylltu â’r Gymuned adroddiad ar Gyfamod gyda’r Lluoedd Arfog. 

Gofynnwyd i bob Awdurdod Lleol yng Nghymru gan Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru ac eraill, i lofnodi Cyfamod Cymunedol gyda’r Lluoedd Arfog a oedd yn ceisio sefydlu ymrwymiad gofal i staff y Lluoedd Arfog, eu teuluoedd a chyn-filwyr. Nodau’r cyfamod oedd annog cymunedau lleol i gefnogi cymuned y Lluoedd yn eu hardaloedd a chynyddu ymwybyddiaeth a dealltwriaeth ymhlith y cyhoedd o faterion a oedd yn effeithio Cymuned y Lluoedd Arfog. Roedd yr adroddiad yn cynnwys Cyfamod drafft yn diffinio’r hyn y gellid ei gynnig i staff y Lluoedd Arfog i sicrhau nad oeddynt yn dioddef unrhyw anfantais wrth gyrchu gwasanaethau cyhoeddus.

Mae Cyfamod Cymunedol yn ddatganiad gwirfoddol o gefnogaeth rhwng cymuned sifilaidd a’r gymuned lluoedd arfog yn lleol. Y bwriad oedd ei fod yn mynd gyda’r cyfamod cenedlaethol gyda’r Lluoedd Arfog, a oedd yn amlinellu’r ymrwymiad moesol rhwng y genedl, y llywodraeth a’r lluoedd arfog ar lefel leol.

Roedd yr adroddiad wedi ei gymeradwyo’n unfrydol gan y Cyngor ym Medi 2012 ac yn gofyn i’r Pwyllgor Craffu Cymunedau fodloni ei hun ar y mesurau yr oedd Sir Ddinbych eisiau eu mabwysiadu.

Roedd yn bwysig rhoi sylfaen i’r ethos nad oedd y Lluoedd Arfog yn cael eu hanfanteisio wrth ddefnyddio gwasanaethau Sir Ddinbych, er bod angen i’r Cyngor hefyd fod yn ofalus peidio â gwahaniaethu’n gadarnhaol o’u plaid gan ddifreintio grwpiau eraill mewn cymdeithas, oni fo camwahaniaethu positif eisoes wedi ei ymgorffori mewn deddfwriaeth.

Roedd y mesurau i’w mabwysiadu gan Sir Ddinbych wedi eu nodi’n llawn yn yr adroddiad (5.2).

Roedd y cyngor wedi ei rwymo gan ddeddfwriaeth ac roedd staff y lluoedd arfog yn derbyn pwyntiau tai ychwanegol o gymharu ag aelodau eraill y gymuned. Byddai’n heriol gofalu am drigolion Sir Ddinbych a scirhau cwrdd â’r ddeddfwriaeth. Roedd y rhan fwyaf o’r mesurau yn yr adroddiad, nid oherwydd y byddai staff y lluoedd arfog yn cael blaenoriaeth, ond oherwydd eu bod wedi eu llywodraethu gan ddeddfwriaeth.

Rheolwr Cysylltu â’r Gymuned i gymryd y mater tai yn ôl, i gael esboniad ar y ddeddfwriaeth. Unwaith y byddai wedi cael hyn, byddai’n hysbysu’r Pwyllgor.

Codwyd mater cyflogaeth fel mater tebyg i’r un tai.

Cadarnhaodd y Rheolwr y byddai’n cael esboniad ar y mater. Byddai trafodaethau hefyd gydag asiantaethau, a oedd yn rhoi cyngor ar yrfa ac ati. Roedd yr holl asiantaethau cyflogaeth yn ymwneud â’r cyfamod.

Ni fyddai’r gostyngiad a gynigid gan Gyngor Sir Ddinbych i staff y lluoedd arfog yn anfanteisio grwpiau eraill. Roedd gostyngiad ar gael i aelodau’r heddlu, a’r gwasanaeth tân a chytunwyd bod staff y lluoedd arfog yn dod o fewn y categori hwn hefyd. Byddai’r gostyngiad ar gyfer milwyr a oedd yn gwasanaethu ar hyn o bryd, nid cyn-filwyr neu deuluoedd staff y lluoedd arfog. Cyfyngid y gostyngiad i’r pwll nofio a’r gampfa yn unig.

Holwyd a oedd aelodau’r Fyddin Diriogaethol neu’r Cadetiaid yn cael eu cynnwys.

Dywedodd Rheolwr Cysylltu â’r Gymuned nad oeddynt ond y byddai’n gofyn am arweiniad ar y mater. Roedd union dempled y cyfamod wedi ei gytuno, ac felly roedd llawer o’r ethos o ran sut y dylid ei fabwysiadu nawr yn ei le.

Roedd y Cyfamod yn ddogfen fyw, y gellid ei hadolygu. Unwaith yr oedd y Pwyllgor Craffu wedi cytuno gyda’r argymhellion, y bwriad oedd mabwysiadu’r Cyfamod yn ffurfiol mewn cyfarfod o’r Cyngor yn y dyfodol gyda chynrychiolwyr y Lluoedd Arfog a chyrff allanol eraill yn bresennol.

Awgrymodd Rheolwr Cysylltu â’r Gymuned bod yr adroddiad yn cael ei gyflwyno i’r Pwyllgor bob blwyddyn, ac os oedd angen ychwanegu mesurau ychwanegol neu ddileu rhai, yna gellid gwneud hynny.

Dywedodd y Cadeirydd, unwaith y cafwyd esboniad ar y pwyntiau perthnasol, nad oedd angen trafodaeth bellach gan y Pwyllgor Craffu. Cytunwyd cymeradwyo’r mesurau i’w cyflwyno mewn cyfarfod o’r Cyngor Llawn yn y dyfodol.

PENDERFYNWYD bod y Pwyllgor Craffu Cymunedau:

i)                    Yn cymeradwyo’r Cyfamod Cymunedol gyda’r Lluoedd Arfog yn amodol ar gael esboniad ar yr effaith bosibl ar dai a chyflogaeth yn Sir Ddinbych, a

ii)                  Cytuno ychwanegu adroddiad i’r Flaenraglen Waith i’w ystyried ymhen 12 mis a fydd yn caniatáu i’r Pwyllgor adolygu’r Mesurau yn y Cyfamod.