Eitem ar yr agenda

Derbyn adroddiad (copi ynghlwm) gan Archwilio Cymru gan y Pennaeth Cynllunio, Gwarchod y Cyhoedd a Gwasanaethau Cefn Gwlad ar Graciau yn y Sylfeini - Diogelwch Adeiladau yng Nghymru.

Cyflwynodd y Pennaeth Cynllunio, Gwarchod y Cyhoedd a Gwasanaethau Cefn Gwlad yr adroddiad (a ddosbarthwyd o flaen llaw) i’r Pwyllgor.

Rhoes yr adroddiad orolwg ar Adroddiad Archwilio Cymru ynghylch ‘Craciau yn y Sylfeini’ – Diogelwch Adeiladau yng Nghymru’ ac ymateb rheolwyr i’r argymhellion ar gyfer awdurdodau lleol.

Wedi’r tân yn Nhŵr Grenfell yn 2017, cynhaliwyd adolygiad annibynnol o Reoliadau Adeiladu a Diogelwch Tân a chyhoeddwyd y canfyddiadau yn 2018. Amlygodd yr adolygiad bryderon difrifol ynghylch y gyfundrefn bresennol ar gyfer diogelwch adeiladau ac yn sgil hynny, argymhellwyd rhoi fframwaith newydd ar waith, sef Deddf Diogelwch Adeiladau 2022.

Cyflwynodd y Ddeddf honno’r newid mwyaf sylweddol mewn rheoliadau diogelwch adeiladau ers 1984 a neilltuwyd nifer o gyfrifoldebau arwyddocaol i Awdurdodau Lleol a swyddogion.  

Nod Deddf Diogelwch Adeiladau 2022 oedd gwella diogelwch wrth godi adeiladau uchel ac ansafonol drwy bennu rheoliadau ychwanegol ar gyfer dylunio adeiladau felly, eu hadeiladu, eu cynnal a chadw a’u defnyddio. Roedd Deddf Diogelwch Adeiladau 2022 hefyd wedi cyflwyno gofynion newydd i sicrhau fod Swyddogion Rheoli Adeiladau’n profi eu cymhwysedd mewn un o dair o lefelau (Domestig, Cyffredinol ac Arbenigol).

Er mwyn deall sefyllfa bresennol Awdurdodau Lleol a dangos i ba raddau y cydymffurfir â’r Ddeddf newydd, cyhoeddodd Archwilio Cymru’r adroddiad ‘Craciau yn y Sylfeini – Diogelwch Adeiladau yng Nghymru’ (a ddosbarthwyd o flaen llaw). Roedd yr adroddiad yn ystyried trefniadau Rheoli Adeiladau Awdurdodau Lleol yng Nghymru a’u gallu i gyflawni gofynion newydd Deddf Diogelwch Adeiladau 2022. Roedd y canfyddiadau allweddol yn yr adroddiad yn amlygu pryderon ynghylch gallu swyddogion a phrinder gweithwyr proffesiynol cymwys. Yn unol â hynny, soniai’r adroddiad na châi cyfrifoldebau a gofynion y ddeddf o reidrwydd eu cyflawni fel y bwriadwyd. Roedd yr adroddiad hefyd yn cynnwys wyth o argymhellion; neilltuwyd pedwar ohonynt i Lywodraeth Cymru a phedwar i Awdurdodau Lleol, ac fe’u cyflwynwyd yn Atodiad 2 i’r adroddiad.

Diolchodd y Cadeirydd i’r Pennaeth Cynllunio, Gwarchod y Cyhoedd a Gwasanaethau Cefn Gwlad am yr adroddiad a gwahoddodd Aelodau i ofyn cwestiynau.

Holodd aelodau pam nad oedd yr adroddiad yn sôn am goncrit awyredig awtoclafiedig cydnerth (RAAC). Dywedodd y Pennaeth Cynllunio, Gwarchod y Cyhoedd a Gwasanaethau Cefn Gwlad ei fod ar ddeall bod RAAC ymysg cyfrifoldebau’r adrannau Eiddo ac Addysg ac y byddai’n siarad â’r adran Eiddo ar ôl y cyfarfod i ofyn am nodyn i’w gynnwys yn ymateb y Cyngor ynghylch RAAC (cam gweithredu i EJ).

Holodd aelodau a oedd yr adroddiad yn golygu ei bod bellach yn ddiogel i gaffael / defnyddio’r holl gladin a ddarperid yng Nghymru. Dywedodd y Rheolwr Rheoli Adeiladu Dros Dro fod yno bellach fesurau rheoli dan y gyfundrefn safonau cymhwysedd newydd. Rhennid y Safonau Cymhwysedd yn feini prawf Domestig, Cyffredinol ac Arbenigol a chynorthwywyd swyddogion i gyflawni’r safonau hynny er mwyn cynnal lefelau cymhwysedd a diogelwch.

Holwyd pwy oedd yn gyfrifol am ddiogelwch adeiladau uchel, ai’r Awdurdod Lleol ynteu’r contractwr. Eglurodd y Pennaeth Cynllunio, Gwarchod y Cyhoedd a Gwasanaethau Cefn Gwlad bod y sefyllfa’n dra chymhleth. Gwyddai Awdurdodau Lleol yn bendant beth oedd eu cyfrifoldebau ynglŷn â chladin a diogelwch tân, a gweithiant mewn partneriaeth â Llywodraeth Cymru yn hynny o beth. Ychwanegodd y Rheolwr Rheoli Adeiladu Dros Dro na châi unrhyw adeiladau eu cymeradwyo na’u defnyddio heb fod yno dystiolaeth o gydymffurfio’n briodol, a bod y drefn honno’n cychwyn yn y cam dylunio ac yn parhau nes cwblheid y gwaith ar y safle.

Soniodd aelodau am broblemau â thir halogedig, ond dywedodd y Cadeirydd nad oedd yr adroddiad yn ymdrin â hynny gan awgrymu y dylid trafod y mater yng nghyfarfod nesaf y Grŵp Cadeiryddion ac Is-gadeiryddion Craffu, a chytunodd yr aelodau â hynny. Cytunodd y Swyddog Monitro y byddai’n anfon ffurflen â chynnig drafft at y Cadeirydd, i’w chyflwyno er ystyriaeth yng nghyfarfod nesaf y Grŵp Cadeiryddion ac Is-gadeiryddion Craffu (cam gweithredu i GW).

Gofynnodd y Cadeirydd am sicrwydd nad oedd y Cyngor wedi comisiynu rhai o’r cwmnïau hynny a enwyd yn gyhoeddus yn ystod yr ymchwiliad i drychineb Tŵr Grenfell.

Cyfeiriodd y Cadeirydd at argymhelliad 5 yn yr adroddiad a gofynnodd a roddwyd ystyriaeth i broblemau posib â recriwtio a chadw staff ychwanegol ac arbenigol.  Cydnabu’r Pennaeth Cynllunio, Gwarchod y Cyhoedd a Gwasanaethau Cefn Gwlad ei bod yn anodd recriwtio staff ond bod gwaith yn mynd rhagddo ag Adnoddau Dynol i geisio mynd i’r afael â’r risg. Nid oedd o’r farn bod cadw staff yn broblem arwyddocaol ar hyn o bryd.

Wrth sôn am argymhelliad 7 yn yr adroddiad, holodd y Cadeirydd a fyddai’n ymarferol cydweithio mwy â’r sector preifat. Atebodd y Pennaeth Cynllunio, Gwarchod y Cyhoedd a Gwasanaethau Cefn Gwlad yr ymchwilid i gyfleoedd i gydweithio ag awdurdodau cyfagos, ond bod yr Awdurdod Lleol yn y pen draw’n cystadlu â’r sector preifat.

Yn dilyn trafodaeth fanwl:

PENDERFYNWYD:

                          I.         derbyn a nodi Adroddiad Archwilio Cymru: Craciau yn y Sylfeini – Diogelwch Adeiladu yng Nghymru, a

                        II.         bod y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio’n cyfeirio’r mater at y drefn Graffu, yn ogystal ag eitem ynghylch Tir Halogedig.