Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Gwyneth Ellis, Aelod Arweiniol Cyllid, Perfformiad ac Asedau Strategol (copi ynghlwm) yn gofyn i’r Cabinet adolygu a chymeradwyo ymateb statudol y Cyngor i adroddiad yr Asesiad Perfformiad Panel a’r camau mae’n bwriadu eu cymryd ac argymell yr un fath i’r Cyngor ei gymeradwyo.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet –

(a)      yn nodi a chroesawu’r Adroddiad ynghylch yr Asesiad Perfformiad Panel (Atodiad 1),

(b)      wedi adolygu a chymeradwyo’r datganiadau statudol (Adrannau 4.7 a 4.8) yr oedd yn ofynnol i’r Cyngor eu gwneud mewn ymateb i’r Adroddiad a’r camau gweithredu’r oedd y Cyngor yn bwriadu eu cymryd fel y’u nodwyd yn y ‘Cynllun Gweithredu’ (Atodiad 2) ac wrth wneud hynny, wedi adolygu a chymeradwyo’r ymateb i’r argymhellion ar gyfer newid a wnaeth y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio ar 22 Ionawr (Atodiad 2 i’r adroddiad), ac

(c)      yn argymell bod y Cyngor yn cymeradwyo’r Datganiadau a’r Cynllun Gweithredu ar 20 Chwefror 2025.

Cyflwynodd y Cynghorydd Gwyneth Ellis yr adroddiad yn gofyn i’r Cabinet adolygu a chymeradwyo ymateb statudol y Cyngor i adroddiad yr Asesiad Panel Perfformiad a’r camau mae’n bwriadu eu cymryd ac argymell yr un fath i’r Cyngor ei gymeradwyo.

Bellach roedd yn ofyniad statudol i awdurdodau lleol yng Nghymru gynnal asesiad o'r fath bob pum mlynedd.   Cynhaliodd Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru yr asesiad ym mis Medi 2024 - y cyntaf yng Nghymru.   Roedd yr adroddiad yn gadarnhaol ar y cyfan ac yn nodi naw o argymhellion ar gyfer gwelliant ac wyth o feysydd o gryfder ac arloesedd.  Gofynnwyd i’r Cabinet ystyried adroddiad terfynol yr asesiad panel perfformiad, datganiadau ymateb a’r cynllun gweithredu yn ymateb i’r argymhellion ynghyd â newidiadau pellach a argymhellwyd gan y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio.

Amlygodd yr Aelod Arweiniol a Phennaeth y Gwasanaeth Cefnogaeth Gorfforaethol: Perfformiad, Digidol ac Asedau y broses drylwyr a chynhwysfawr a wnaed gan y panel annibynnol, y cyfoeth o dystiolaeth a gasglwyd, ac ymglymiad ystod eang o fudd-ddeiliaid. Cafodd sylw’r Cabinet ei dynnu at y canfyddiadau allweddol, casgliadau cyffredinol, a’u hadolygiad o’r datganiadau ymateb statudol, y cynllun gweithredu, ac 11 argymhelliad y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio (cynigiwyd derbyn 10 argymhelliad a derbyn yn rhannol 1 argymhelliad am y rhesymau a nodwyd yn yr adroddiad).   Byddai'r adroddiad terfynol yn cael ei gyflwyno i'r Cyngor Llawn i'w gymeradwyo ac ar ôl hynny byddai'r camau gweithredu yn cael eu holrhain bob chwarter ac yn cael eu hadrodd trwy’r broses pwyllgorau.  Talwyd teyrnged i waith diflino staff y cyngor a'r gwaith gwerthfawr a gyflawnwyd ganddynt a oedd wedi'i adlewyrchu yn yr adroddiad.  Dangoswyd gwerthfawrogiad hefyd ar gyfer gwaith pawb sy'n ymwneud â'r broses asesiad panel perfformiad gan grybwyll yn benodol y Swyddog Cynllunio Strategol a Pherfformiad.

Croesawodd y Cabinet yr adroddiad cadarnhaol a'r adborth a dderbyniwyd, a oedd yn cydnabod cryfderau a phrosesau effeithiol y cyngor ar waith wrth werthuso meysydd perfformiad allweddol, yn enwedig yng nghyd-destun presennol galw mawr a phwysau ariannol a darparu argymhellion ar gyfer gwelliant pellach wrth symud ymlaen.   Myfyriodd aelodau'r Cabinet ar eu profiadau eu hunain o'r asesiad ac ardaloedd o ganfyddiadau allweddol a oedd yn atseinio'n arbennig â nhw gan gynnwys y perthnasoedd gwaith cadarnhaol rhwng swyddogion ac aelodau; balchder, ymrwymiad ac ymroddiad staff, a pherthnasoedd cadarnhaol â sefydliadau partner.   Roedd yr adroddiad yn adlewyrchu'n dda ar staff ac aelodau dros gyfnod o amser a chroesawyd yr adborth gyda'r gwersi i'w dysgu, a byddai'r camau gweithredu yn cael eu symud ymlaen a'u hymgorffori i sicrhau gwelliant pellach a pharhau â thaith dysgu a gwella'r Cyngor.

Yn ychwanegol at yr uchod, roedd y prif bwyntiau trafod yn canolbwyntio ar y canlynol -

·       Derbyniodd y Cabinet argymhellion y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio fel y nodwyd yn yr adroddiad a diolch iddynt am eu gwaith yn hynny o beth

·       Cyfeiriodd y Cynghorydd Julie Matthews at argymhelliad 9 Cydraddoldeb gan amlygu gwaith y Grŵp Cydraddoldeb ac Amrywiaeth Strategol a’r camau sy’n cael eu cymryd

·       Nodwyd bod yr asesiad panel perfformiad yn caniatáu ar gyfer dadansoddiad manwl a oedd yn cynnwys profiadau byw yn ogystal â dadansoddi data i ddarparu trosolwg ehangach o berfformiad

·       Siaradwyd o blaid y defnydd o asesiadau perfformiad parhaus a monitro i nodi arfer da a meysydd ar gyfer gwella, ac ar gyfer dysgu parhaus

·       Esboniwyd annibyniaeth y Panel wrth gynnal yr asesiad yn seiliedig ar feini prawf a set sgiliau penodol heb unrhyw berthynas barhaus â’r Cyngor ac yn cynnwys cadeirydd annibynnol, dau o uwch gymheiriaid o awdurdodau lleol eraill Cymru a dau o gymheiriaid o’r sector cyhoeddus, preifat a gwirfoddol ehangach

·       Roedd ystod o bartneriaid wedi bod yn rhan o'r broses gan gynnwys Partneriaeth Cyrchfan; Uchelgais Gogledd Cymru; Cymdeithasau Tai a Phartneriaid Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus fel Cyfoeth Naturiol Cymru ac Iechyd.

Amlygodd yr Arweinydd hefyd gyfeiriad yn yr adroddiad bod y Cyngor wedi cael ei lywio'n dda drwy dros ddegawd o gyni a thalodd deyrnged i arweinyddiaeth ei ragflaenydd, y Cynghorydd Hugh Evans a Chabinetau blaenorol yn ystod yr amser hwnnw.

Ar y pwynt hwn, agorodd yr Arweinydd y drafodaeth i aelodau nad oeddent yn aelodau o’r Cabinet.

Cyfeiriodd y Cynghorydd Bobby Feeley at ei dwy flynedd ddiwethaf fel cynghorydd yr amser anoddaf a phryderus a chredai fod enw da’r cyngor yn isel ac felly’n ei chael yn anodd treulio adroddiad mor gadarnhaol heb fawr o gyfeiriad at unrhyw fethiannau a gosod cyllideb anghytbwys y flwyddyn flaenorol.   Gofynnodd hefyd a oedd Hamdden Sir Ddinbych wedi bod yn rhan o'r broses asesiad panel perfformiad.   Roedd yr Aelod Arweiniol yn siomedig gyda’r ymateb negyddol i adroddiad mor gadarnhaol a ganfu fod y Cyngor wedi cael ei redeg yn dda dros nifer o flynyddoedd er gwaethaf yr heriau a wynebwyd a thrwy gyfnodau anodd, ac roedd cyflwyno’r gwasanaeth gwastraff yn ddiweddar hefyd wedi tynnu sylw at gryfderau wrth weithio gyda’i gilydd trwy drallod.   Gwnaethpwyd hefyd yn glir bod y cyngor wedi gosod cyllideb gyfreithiol a chytbwys ar gyfer y flwyddyn ariannol gyfredol 2024/25 ac nid oedd yn wir dweud nad oedd yn gytbwys oherwydd nad oedd arbedion o £3m wedi’u nodi.  Cadarnhawyd bod Hamdden Sir Ddinbych yn rhan o'r Bartneriaeth Cyrchfan ac wedi cael gwahoddiad i fynychu'r sesiwn honno i gyfrannu.   Roedd aelodau'r Cabinet yn cydymdeimlo â'r sefyllfa a wynebodd cynghorwyr wrth gyflwyno'r Gwasanaeth Gwastraff Newydd gyda gwersi a ddysgwyd a llawer o waith yn cael ei wneud i fynd i'r afael â'r problemau a oedd wedi'u cydnabod yn yr adroddiad.  Fodd bynnag, roedd gan yr adroddiad gwmpas llawer ehangach ac roedd yn adlewyrchu Cyngor llwyddiannus, a dylai'r ffocws fod ar symud ymlaen â'r argymhellion ar gyfer gwelliant pellach.   Nodwyd hefyd bod yr asesiad panel perfformiad yn un elfen mewn fframwaith rheoli perfformiad llawer ehangach.

Llongyfarchodd y Cynghorydd Huw Hilditch-Roberts yr Arweinydd a'r Prif Weithredwr ar yr adroddiad.   Fodd bynnag, gofynnodd iddo gael ei gofnodi yn y cofnodion iddo gael ei gyfweld fel rhan o'r broses fel Arweinydd yr Wrthblaid a'i fod wedi cael ei siomi na fu unrhyw gyfeiriad at unrhyw un o'i sylwadau yn yr adroddiad.  Cytunodd y Pennaeth Gwasanaeth i adrodd yn ôl i'r panel.   Esboniodd y gallai absenoldeb sylwadau yn yr adroddiad terfynol fod oherwydd y broses driongliant a ddefnyddiwyd yn yr asesiad a oedd yn gofyn am yr un cyfeireb o dair ffynhonnell.

Wrth ddod â’r drafodaeth i ben, ailadroddodd yr Arweinydd waith caled ac ymroddiad staff y Cyngor a adlewyrchwyd yn yr adroddiad, a phwysleisiodd bwysigrwydd dysgu gwersi a symud yr argymhellion yn eu blaenau.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet –

(a)      yn nodi a chroesawu’r Adroddiad ynghylch yr Asesiad Perfformiad Panel (Atodiad 1),

(b)      wedi adolygu a chymeradwyo’r datganiadau statudol (Adrannau 4.7 a 4.8) yr oedd yn ofynnol i’r Cyngor eu gwneud mewn ymateb i’r Adroddiad a’r camau gweithredu’r oedd y Cyngor yn bwriadu eu cymryd fel y’u nodwyd yn y ‘Cynllun Gweithredu’ (Atodiad 2) ac wrth wneud hynny, wedi adolygu a chymeradwyo’r ymateb i’r argymhellion ar gyfer newid a wnaeth y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio ar 22 Ionawr (Atodiad 2 i’r adroddiad), ac

(c)      yn argymell bod y Cyngor yn cymeradwyo’r Datganiadau a’r Cynllun Gweithredu ar 20 Chwefror 2025.

Ar y pwynt hwn (11.20am), cymerwyd egwyl am luniaeth.