Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Rheolwr Rhaglen Newid Hinsawdd Dros Dro (copi ynghlwm) i'w fabwysiadu gan y Cyngor.

 

Cyflwynodd Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant, y Cynghorydd Barry Mellor, adroddiad Strategaeth Hinsawdd a Natur Cyngor Sir Ddinbych (2021/22–2029/30) – Adolygiad ac Adnewyddiad Blwyddyn 3 (wedi’i ddosbarthu ymlaen llaw).

 

Diolchodd y Cynghorydd Mellor i'r Cabinet am gefnogaeth unfrydol yr holl ffordd drwy waith caled yr adolygiad o'r Strategaeth yr oedd angen ei wneud bob tair blynedd.  Roedd grŵp trawsbleidiol wedi'i ffurfio a diolchodd y Cynghorydd Mellor i holl aelodau'r grŵp am eu cyfraniad.  Diolchodd yn arbennig i ddau aelod y Blaid Werdd am eu mewnbwn.

 

Manteisiodd y Cynghorydd Mellor ar y cyfle hefyd i groesawu Jane Hodgson, y Rheolwr Newid Hinsawdd, yn ôl i Gyngor Sir Ddinbych.

 

Roedd y Cyngor wedi datgan Argyfwng Newid Hinsawdd a Newid Ecolegol ym mis Gorffennaf 2019, gan ymrwymo i fod yn Gyngor Sero Net erbyn 2030 fan bellaf a gwella bioamrywiaeth ar draws y Sir. 

 

Mabwysiadwyd y Strategaeth ar Newid Hinsawdd a Newid Ecolegol (2021/22–2029/30) ym mis Chwefror 2021.  Yn ogystal â bod yn Sero Net erbyn 2030, roedd y Cyngor i leihau’r allyriadau carbon o’r nwyddau a’r gwasanaethau oedd yn cael eu prynu (cadwyn gyflenwi’r Cyngor) o 35% erbyn 2030.  Fe wnaeth y Cyngor hefyd newid y Cyfansoddiad ym mis Hydref 2020 fel bod rhaid i bob penderfyniad gan y Cyngor roi ystyriaeth i fynd i’r afael â newid hinsawdd a newid ecolegol.

 

Roedd y Strategaeth i gael ei hadolygu a’i hadnewyddu bob tair blynedd. Adolygiad ac adnewyddiad swyddogol cyntaf y Strategaeth oedd yr un yn 2023/24 ac roedd proses drylwyr wedi’i chwblhau yn rhan o’r adolygiad a’r adnewyddiad hwnnw.

 

Fe wnaeth y Cyfarwyddwr Corfforaethol – Llywodraethu a Busnes ac Uwch Berchennog Cyfrifol y Rhaglen Newid Hinsawdd a Newid Ecolegol, Gary Williams, hefyd ddiolch i Reolwr Dros Dro’r Rhaglen Newid Hinsawdd, Liz Willcox-Jones, yr holl swyddogion a’r Grŵp Trawsbleidiol am eu gwaith ar yr adolygiad a’r adnewyddiad.

 

Roedd y gweithgarwch a oedd wedi’i wneud yn rhan o’r adolygiad a’r adnewyddiad i’w weld yn Atodiad 3 i’r adroddiad.

 

Roedd y prif feysydd yn y Strategaeth a adolygwyd ac a ddiweddarwyd yn cynnwys –

• Newid yr enw i Strategaeth Hinsawdd a Natur Cyngor Sir Ddinbych (2021/22–2029/30) o Strategaeth ar Newid Hinsawdd a Newid Ecolegol Cyngor Sir Ddinbych (2021/22–2029/30).
• Ychwanegu tair adran newydd –

Ø  Lleihau allyriadau a chynyddu amsugniad ar draws Sir Ddinbych

Ø  Datblygu ein gwytnwch ar draws y sir, ac

Ø  Adfer natur ar draws Sir Ddinbych.

• Cyflwynwyd atodiad technegol hefyd, oedd yn cynnwys mwy o wybodaeth am feysydd lle’r oedd cyflawni’r targed angenrheidiol yn profi’n her.

 

Roedd ymgynghoriad cyhoeddus ar-lein wedi’i gynnal rhwng 25 Mawrth a 20 Mai.  Cafwyd 336 o ymatebion ac roedd 88% o’r preswylwyr a oedd wedi ymateb yn cytuno y dylai’r Cyngor fabwysiadu’r ddogfen oedd wedi’i hadolygu fel ei Strategaeth.

 

Er mwyn galluogi i’r ddogfen sylweddol gael ei deall yn haws, roedd crynodeb gweithredol o’r Strategaeth wedi’i lunio ynghyd â fersiwn i bobl ifanc.

 

Dywedodd y Cynghorydd Martyn Hogg fod y broses a’r lefel o ymgysylltu wedi bod yn dda.  Byddai cyrraedd statws sero net yn anodd a byddai angen i bawb wneud mwy.

 

Dywedodd yr Aelodau y byddai cyrraedd statws sero net erbyn 2030 yn her ac yn anfforddiadwy.  Codwyd y cwestiwn pam nad 2050 oedd y dyddiad, a fyddai’n ymarferol, a dyna oedd y dyddiad roedd Llywodraeth Cymru’n gweithio tuag ato.  Fe wnaeth Pennaeth y Gwasanaeth Cymorth Corfforaethol:  Perfformiad, Digidol ac Asedau gadarnhau nad oedd uchelgais LlC wedi newid ac mai Cymru sero net erbyn 2050 oedd y targed wedi bod erioed, ond roedd targedau wedi bod ar gyfer y sector cyhoeddus erbyn 2040.  Cadarnhawyd y byddai’r uchelgais o 2030 yn aros i sicrhau bod cymaint â phosib’ yn cael ei gyflawni, yn ddibynnol ar gyfyngiadau. 

 

Roedd adroddiad Archwilio Cymru wedi dweud bod angen i’r sector cyhoeddus fod yn fentrus a gwneud penderfyniadau cadarn ac roedd adroddiad y Strategaeth wedi bod yn adroddiad gonest a beiddgar am y ffordd ymlaen.

 

Yn ystod y trafodaethau, codwyd yr elfen ariannol o gyrraedd statws sero net.  Byddai’n costio £48 miliwn i gyrraedd statws sero net dros y chwe blynedd nesaf.  Gan fod CSDd ac awdurdodau lleol eraill yn wynebu argyfwng ariannol, holwyd sut roedd hyn am gael ei ariannu.

 

Atebodd Pennaeth y Gwasanaeth Cymorth Corfforaethol: Perfformiad, Digidol ac Asedau gan ddweud bod yr arfarniad ariannol wedi bod yn seiliedig ar y carbon a gafodd ei arbed yn y tair blynedd gyntaf, faint roedd hynny wedi’i gostio ac yna ymestyn hynny ar gyfer beth oedd ei angen yn y dyfodol.  Nid oedd yn cynnwys y gofynion statudol ynghlwm â datgarboneiddio stoc dai CSDd.  Byddai’r gwaith i gael ei wneud ar y stoc dai’n cael ei ariannu drwy’r Cyfrif Refeniw Tai.

 

Roedd yn bwysig nodi nad oedd disgwyl i’r cyllid ar gyfer y cynlluniau oedd angen eu cyflawni ddod o gyllideb CSDd yn unig.  Roedd y prosiectau a oedd wedi’u cyflawni hyd yma wedi’u hariannu gyda chyfran o 36% o gyllid grant allanol – canran roedd y Cyngor am geisio ei chynyddu dros y blynyddoedd nesaf.  O fewn y cynllun ariannol tymor canolig roedd darpariaeth o £250,000 i ariannu benthyca darbodus.

 

 

Cadarnhawyd bod nifer o ffynonellau cyllid nad oeddent wedi’u labelu fel grantiau hinsawdd ond y gellid eu cynnwys ac ymgeisio amdanynt yn rhan o’r agenda hon.

 

Ni fyddai tir amaeth oedd yn eiddo i CSDd ond yn cael ei osod ar rent i ffermwyr oedd yn denantiaid yn cael ei gynnwys yn yr ystadegau.

 

Nodwyd yn yr adroddiad y byddai cynnydd yn y coedwigoedd a’r coetir roedd y Cyngor yn gofalu amdanynt.  Gofynnwyd am ffigyrau’r costau a chadarnhaodd y swyddogion y byddent yn rhannu’r ffigyrau ar ôl y cyfarfod.

 

Codwyd mater ynghlwm â thorri glaswellt ond peidio â chlirio’r glaswellt wedyn.  Cadarnhawyd bod contractwyr ar hyn o bryd yn torri glaswellt ond y byddent yn clirio’r glaswellt hwnnw cyn gynted â phosib’.  Roedd gwaith yn cael ei wneud gyda’r tîm Cyfathrebu i gyfleu’r neges a byddai’r contractwyr yn torri mwy ar ddiwedd y tymor.

 

PENDERFYNWYD –

(i)             Bod y Cyngor yn mabwysiadu Strategaeth Hinsawdd a Natur Cyngor Sir Ddinbych (2021/22–2029/30) (Atodiad 1);

(ii)            Bod y Cyngor yn cadarnhau ei fod wedi darllen, deall ac ystyried yr Asesiad o Effaith ar Les yn rhan o’i ystyriaethau (Atodiad 2).