Eitem ar yr agenda

Eitem ar yr agenda

ASESIAD DRAFFT O’R FARCHNAD DAI LEOL (LHMA)

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Rhys Thomas, Aelod Arweiniol Tai a Chymunedau (copi amgaeedig) yn cyflwyno’r Asesiad Drafft o’r Farchnad Dai Leol ar gyfer Sir Ddinbych a cheisio cymeradwyaeth y Cabinet i’w gyflwyno i Lywodraeth Cymru.

 

Penderfyniad:

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn –

 

(a)      cymeradwyo Asesiad Drafft o Farchnad Tai Lleol Sir Ddinbych i’w gyflwyno i Lywodraeth Cymru a

 

(b)      dirprwyo awdurdod i Aelodau Arweiniol Tai a Chymunedau i gytuno ar unrhyw fân newidiadau golygyddol sydd eu hangen i’r Asesiad Drafft o’r Farchnad Dai Leol, cyn ei gyflwyno i Lywodraeth Cymru.

Cofnodion:

Yn absenoldeb y Cynghorydd Rhys Thomas, bu i’r Arweinydd, y Cynghorydd Jason McLellan, gyflwyno’r adroddiad a’r Asesiad Drafft o’r Farchnad Dai Leol (LHMA) ar gyfer Sir Ddinbych a gofynnodd am gymeradwyaeth y Cabinet i gyflwyno’r asesiad i Lywodraeth Cymru.

 

Mae'r Asesiad o'r Farchnad Dai Leol (LHMA) yn archwilio'r angen/galw am dai nawr ac yn y dyfodol yn Sir Ddinbych ac mae'n rhan allweddol o'r dystiolaeth sy'n cefnogi polisïau gan gynnwys y Cynllun Datblygu Lleol a'r Strategaeth Tai a Digartrefedd.  Roedd yn ofyniad statudol i’r Cyngor adolygu anghenion o ran tai o bryd i’w gilydd ac mae’r LHMA wedi ei ddatblygu yn seiliedig ar ganllawiau a methodoleg pecyn gwaith Llywodraeth Cymru i sicrhau dull cyson ar draws bob awdurdod lleol yng Nghymru.

 

Roedd y Pennaeth Cynllunio, Gwarchod y Cyhoedd a Gwasanaethau Cefn Gwlad, Rheolwr Cynllunio Strategol a Thai ac Uwch Swyddog - Cynllunio Strategol a Thai yn bresennol.  Cynghorwyd y Cabinet fod yr LHMA am gyfnod o 15 mlynedd gydag adolygiad llawn bob 5 mlynedd a diweddariad rhwng blwyddyn 2 a 3.  Roedd yr LHMA yn darparu tystiolaeth allweddol ar gyfer nifer o feysydd o waith y Cyngor ac roedd yn seiliedig ar ddata, yn darparu tystiolaeth i gefnogi creu polisi wrth symud ymlaen.  Roedd yn cynnwys 10 o ardaloedd marchnad dai a ddiffiniwyd a bu ymgysylltu eang â budd-ddeiliaid wrth ei ddatblygu.  Hysbyswyd y Cabinet ynglŷn â’r canfyddiadau, yn gryno -

 

·       roedd y mwyafrif o’r angen o ran tai o ganlyniad i ôl-groniad o’r angen presennol a dim ond rhan fechan oherwydd twf y boblogaeth

·       roedd y mwyafrif o’r angen ar gyfer tai rhent cymdeithasol ac eiddo llai 1 neu 2 ystafell wely gan fod aelwydydd 1 neu 2 unigolyn yn cynrychioli 70% o boblogaeth Sir Ddinbych

·       roedd materion fforddiadwyedd ar draws y rhan fwyaf o ddeiliadaeth tai ac roedd diffyg tai ar gael yn fater allweddol o ganfuwyd, yn arbennig y rhai sydd ar gael i’w rhentu

·       roedd angen 400 o gartrefi fforddiadwy fesul blwyddyn am y 5 mlynedd gyntaf o’r LHMA, ar y sail y dylid bodloni’r angen presennol o fewn y 5 mlynedd gyntaf er bod cwestiwn ynghylch a oedd hynny’n gyraeddadwy ai peidio

·       roedd angen 153 o gartrefi fforddiadwy fesul blwyddyn am gyfnod 15 mlynedd yr LHMA ac felly roedd llawer o waith yn digwydd o ran darparu tai fforddiadwy ar safleoedd datblygu, gan ail-ddefnyddio eiddo gwag, a ffyrdd eraill amrywiol o gynyddu cyflenwad

·       ni fu i’r LHMA osod y targed tai fforddiadwy ar gyfer y Cynlluniau Datblygu Lleol ond roedd yn rhan o’r dystiolaeth gyffredinol ar gyfer y CDLl.

 

Bu i’r Cabinet ystyried yr adroddiad cynhwysfawr, gan nodi’r broses ddynodedig, canfyddiadau allweddol ac allbynnau o’r asesiad.  Gofynnwyd cwestiynau ynglŷn â’r hyder yn y ffigyrau a gynhyrchwyd, cymysgedd tai'r farchnad agored yn y dyfodol, bodloni’r angen am 400 o gartrefi fforddiadwy, ac ail-ddefnyddio eiddo gwag.

 

Ymatebodd y Swyddogion i gwestiynau fel a ganlyn -

 

·       cyfeiriwyd at y cyfoeth o ddata a chymhlethdod y model a soniwyd am y pedwar senario rhagolwg tai gwahanol a ddefnyddiwyd, gan ddefnyddio prif ragamcan Llywodraeth Cymru i gefnogi ffigwr angen o ran tai LHMA.  Roedd y ffigwr prif ragamcan o 3165 o gartrefi yn debyg i ofyniad y CDLl ar gyfer 3275 o gartrefi felly roedd hyder yn y ffigyrau hynny o ystyried y cysondeb rhwng y ddau a’r broses gadarn a’r wybodaeth fanwl a oedd yn sail i’r LHMA.

·       o ran y cymysgedd y farchnad a awgrymwyd roedd gwahaniaeth rhwng yr angen a’r dyhead, ond y nod oedd darparu hyblygrwydd yn y farchnad dai o ystyried y dyhead am ystafell sbâr neu le astudio ac o ystyried yr anawsterau ar hyn o bryd i symud rhwng gwahanol ddeiliadaeth ac eiddo oherwydd diffyg lleoedd ar gael.   Roedd cyfuno’r eiddo 1 a 2 ystafell wely yn cynnig yr hyblygrwydd hynny ac yn cydnabod nad oedd llawer o angen ar gyfer eiddo 1 ystafell wely

·       yn cadarnhau y byddai darparu 400 o dai fforddiadwy yn cael ei wneud mewn amrywiaeth o ffyrdd, gan gynnwys tai newydd, ail-ddefnyddio eiddo gwag a chaffael eiddo sy’n bodoli.  Roedd gan Sir Ddinbych hanes da o ddarparu tai fforddiadwy, yr uchaf yng Ngogledd Cymru dros y ddwy flynedd ddiwethaf, ac yn 2023/24 dyrannwyd £10 miliwn o gyllid Llywodraeth Cymru i Sir Ddinbych i ddarparu tai fforddiadwy gyda swm tebyg (£9 miliwn) ar gyfer y ddwy flynedd nesaf.  O ystyried yr hanes da hwn mae Sir Ddinbych hefyd wedi cael arian tuag at ddiwedd y flwyddyn (tanwariant o awdurdodau lleol eraill) gyda £800,000 ychwanegol yn cael ei ddyrannu yn 2023/24 ar gyfer darparu tai fforddiadwy.

·       Roedd 70% o aelwydydd yn rhai 1 neu 2 unigolyn a oedd yn un rheswm pam fod cymaint o alw am eiddo llai 1 a 2 ystafell wely.  Roedd yr LHMA yn darparu dadansoddiad o angen yn ôl ardal a maint marchnad dai leol felly er bod y galw wedi ei ledaenu ar draws y sir, roedd yr angen mwyaf am eiddo 1 a 2 ystafell wely yn ardal marchnad dai Rhuddlan/Dyserth heb unrhyw angen dybryd yn y Rhyl, Rhuthun, Dinbych a Llangollen.  Fodd bynnag, roedd hynny’n adlewyrchu’r cyflenwad tai presennol yn yr ardaloedd hynny gan gynnwys eiddo llai ar gyfer rhent cymdeithasol ac roedd y model yn tybio lefel o drosiant ac felly cyflenwad o’r eiddo hynny yn yr ardaloedd hynny

·       roedd y ffigyrau 1 a 2 ystafell wely yn cynnwys eiddo mewn cynlluniau tai gofal ychwanegol ac roedd lefel dda o alw am dai gofal ychwanegol a oedd yn boblogaidd iawn, mantais arall oedd y posibilrwydd y byddai’n rhyddhau tai eraill

·       achub morgais (i atal colli eiddo ble bynnag fo modd) wedi ei restru fel un o’r 13 blaenoriaeth strategol allweddol ar gyfer tai fforddiadwy ac er nad oedd llawer wedi dod trwy’r system roedd modd trwy landlordiaid cymdeithasol cofrestredig i helpu i gefnogi pobl mewn anhawster gyda’u morgeisi trwy gyllid gan Lywodraeth Cymru

·       roedd rhywfaint o drafodaeth ynglŷn â’r heriau o ail-ddefnyddio eiddo gwag gyda chynllun cyflawni cartrefi gwag i nodi’r amrywiol gamau gweithredu/gweithgareddau gwahanol i fynd i’r afael â’r mater a swyddog cartrefi gwag dynodedig.  Tra bod y Cyngor wedi perfformio’n weddol dda wrth ail-ddefnyddio eiddo gwag roedd problem o ran eiddo gwag hirdymor ac mae’r ffigwr wedi parhau’n gyson dros amser, ond roedd camau gweithredu rhagweithiol a dull holistig yn cael eu cyflawni a gydnabuwyd gan y Cabinet ynghyd â’r gwaith caled cysylltiedig

·       tybiwyd y byddai’r ôl-groniad o angen presennol yn cael ei ddiwallu o fewn 5 mlynedd a oedd yn annhebygol o ystyried fod yr holl dai a adeiladwyd yn gyfwerth â thua 250 o gartrefi fesul blwyddyn.

 

Mewn ymateb i gwestiwn gan y Cynghorydd Brian Jones, bu i swyddogion gadarnhau fod gwaith yn parhau ar y CDLl newydd trwy’r Grŵp Cynllunio Strategol a oedd yn adolygu’r dystiolaeth ac yn cynnal yr ymchwil ac yn diwygio polisïau.  Parheir i aros am ganllawiau llifogydd allweddol gan Lywodraeth Cymru a oedd yn cael effaith ar yr amserlen darparu ac yn achosi rhywfaint o oedi.  Darparwyd mwy o fanylion am y Grŵp Cynllunio Strategol gyda gwahoddiad agored i bob aelod i fynychu a chyfranogiad sylweddol Grwpiau Ardal yr Aelodau yn y broses honno.

 

Bu i’r Cabinet gydnabod y gwaith caled a’r cymhlethdodau wrth ddatblygu’r LHMA a diolchwyd i swyddogion am y gwaith caled.

 

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn -

 

(a)      cymeradwyo Asesiad Drafft o Farchnad Tai Lleol Sir Ddinbych i’w gyflwyno i Lywodraeth Cymru a

 

(b)      dirprwyo awdurdod i Aelodau Arweiniol Tai a Chymunedau i gytuno ar unrhyw fân newidiadau golygyddol sydd eu hangen i’r Asesiad Drafft o’r Farchnad Dai Leol, cyn ei gyflwyno i Lywodraeth Cymru.

 

 

Dogfennau ategol: