Eitem ar yr agenda

Derbyn adroddiad ynglŷn â’r rhagamcanion ariannol diwygiedig am y cyfnod o dair blynedd rhwng 2024/25 a 2026/27 ynghyd â’r strategaeth gyllidebol arfaethedig ar gyfer pennu cyllideb 2024/25 (amgaeir copi).

 

Cyflwynodd yr Aelod Arweiniol dros Gyllid, Perfformiad ac Asedau Strategol yr adroddiad (a ddosbarthwyd yn flaenorol). Rhoddodd wybod i'r aelodau bod yr adroddiad yn nodi'r amcanestyniadau ariannol diwygiedig ar gyfer y cyfnod o 3 blynedd 2024/25 i 2026/27 a strategaeth gyllidebol arfaethedig ar gyfer pennu'r gyllideb ar gyfer 2024/25.

Clywodd yr aelodau ei bod yn falch o nodi'r cynllun cyfathrebu oedd yn cael ei ddatblygu ar hyn o bryd. Dangosodd ddeialog dda gyda phawb yr effeithiwyd arnynt gan amcanestyniadau cyllidebol.

 

Yn ogystal, dywedodd y Pennaeth Cyllid fod yr adroddiad yn 3 elfen i'r papur:

Crynodeb o sefyllfa gosod cyllideb 23/24;

Rhagamcanion Cyllideb Diwygiedig ar gyfer 2024/25 i 2026/27 a

Meysydd allweddol i gyfrannu at y Strategaeth Gyllideb ar gyfer 2024/25.

 

Atgoffwyd yr Aelodau fod yr awdurdod wedi derbyn setliad gwell na'r disgwyl yn ystod 2023/24. Pwysleisiwyd er ei bod yn well na'r farn gyntaf nad oedd yn cwmpasu'r pwysau a wynebai'r awdurdod. Felly, arweiniodd at fwlch cyllido o ychydig o dan £11 miliwn. Roedd cynnydd yn nhreth y cyngor o 3.8% wedi helpu i bontio'r bwlch a chynhyrchu £2.7 miliwn.

Roedd gostyngiad yn y swm a dalwyd i Bensiwn Clwyd i gyfrannu at bensiynau mewn gwarged, gan arwain at swm cyfraniad is i'w wneud. Ni chafodd hyn unrhyw effaith ar bensiynau unigolion.

Roedd Arbedion Corfforaethol wedi cyfrannu at ariannu'r bwlch. Roedd y cynllun wrth gefn Covid-19 gwerth £2 filiwn wedi cael ei roi'n ôl.

 

Cyflwynwyd adroddiadau ariannol misol i'r Cabinet i adrodd canfyddiadau'r gyllideb. Cafodd y manylion eu cyhoeddi cyn pob cyfarfod.

 

Pwysleisiwyd bod y gwahaniaeth rhwng y senario achos gorau a'r senario gwaethaf o'r amcanestyniadau wrth symud ymlaen yn dipyn o wahaniaeth. Pwysleisiwyd i'r aelodau yr ansicrwydd ar hyn o bryd ac wrth symud ymlaen. Awgrymodd trafodaethau gyda Phenaethiaid Cyllid eraill a Swyddogion Adran 151 ei fod yn bryder ar draws nifer o awdurdodau.

 

Clywodd yr aelodau fod pwysau ychwanegol ar gynigion tâl i rai nad ydynt yn athrawon wedi bod yn gynnydd mwy yn y staff gradd is. Roedd disgwyl y byddai'n rhaid i swyddogion edrych ar effaith y system graddau cyflog.

 

Rhoddwyd gwybod i'r Aelodau am feysydd allweddol y gyllideb wrth symud ymlaen, roedd hwn yn faes allweddol i'r pwyllgor ei adolygu a sicrhau bod prosesau digonol ar waith i gydbwyso cyllideb i'w chymeradwyo gan y Cabinet a'r Cyngor Sir. Cynigiwyd parhau gydag effeithlonrwydd o 1% a gofyn a disgwyl i wasanaethau gyflawni'r effeithlonrwydd hynny. Roedd disgwyl hefyd y byddai gwasanaethau'n cynyddu ffioedd a thaliadau yn unol â chwyddiant yn y rhan fwyaf o feysydd. Byddai arbedion eraill yn cael eu gofyn gan brosiectau lle gellid newid y ddarpariaeth o wasanaethau. Roedd gwasanaethau wedi'u rhybuddio o flaen llaw y byddai angen dod o hyd i newidiadau a chytunwyd i sicrhau bod arbedion yn cael eu gwneud. Byddai lleihau gorwariant mewn ardaloedd a gwasanaethau hefyd yn cael ei asesu.

Annogwyd cyfranogiad aelodau a staff ac roedd nifer o ffactorau lle gallai aelodau gymryd rhan fod i ddigwydd. Trefnwyd gweithdy llawn gan y Cyngor ar gyfer mis Gorffennaf i adolygu a thrafod y gyllideb a'r cynigion.

 

Pwysleisiwyd pwysigrwydd cael y cyfathrebu'n gywir o ystyried y cyllidebau a ragwelir yn y dyfodol.

 

Diolchodd yr Aelodau i'r Pennaeth Cyllid am gyflwyno a chyflwyno'r broses gyllidebu'n fanwl. Anogodd yr aelodau i gyflwyno cwestiynau i'r Pennaeth Cyllid drwy e-bost y tu allan i'r cyfarfod.

 

Trafodwyd y meysydd canlynol yn fanylach:

·         Canmolodd yr aelodau y gwaith a oedd yn cael ei wneud i liniaru'r risgiau posibl.

·         Roedd yr aelodau yn falch o glywed am awgrymiadau swyddogion ac aelodau. Byddai'r cynllun awgrym staff yn cael ei gynnig i bob gweithiwr o fewn y cyngor. Pwysleisiwyd nad oedd gan bob aelod o staff fynediad at e-byst yn ddyddiol. 

·         Nid oedd angen cynnwys rhai o'r prosiectau cyllideb fawr yn 2024/25 a oedd yn cynnwys y cynlluniau llifogydd ar hyd yr arfordir, roedd angen ystyried y refeniw ar ôl cwblhau'r cynlluniau. Roedd y cynllun cyfalaf a'i ddull o ariannu yn cael ei adolygu.

·         Roedd cyllid i ysgolion yn swyddogaeth ddirprwyedig, gyda phennu cyllidebau ysgolion yn fater dirprwyedig. Roedd gan bob clwstwr reolwr cyllid i drafod cyllidebau a nodi arbedion neu arfer da.

·         Ailgyllido benthyciadau hanesyddol a oedd â chyfradd llog uwch na'r cyfraddau cyfredol daeth yn fwy hyfyw. Roedd ymgynghorwyr rheoli'r Trysorlys yn gweithio gyda swyddogion i benderfynu a oedd hynny o fudd ariannol.   

·         Byddai swyddogion yn adolygu ac yn edrych lle y gellid cyflawni arbedion i helpu i gydbwyso'r gyllideb.

·         Roedd ffrwd strategaeth asedau i edrych ar arbedion. Roedd yr opsiynau'n cael eu datblygu a byddent yn cael eu hadrodd yn ôl pan fyddant wedi'u cwblhau. Y pennaeth y tu ôl i'r nant oedd gweithio gyda phartneriaid i ddod â nhw i mewn i swyddfeydd gwag. Un her a nodwyd oedd bod awdurdodau eraill yn cwblhau prosiectau tebyg.

·         Roedd gweithio ar draws y sir bob amser yn cael ei ystyried wrth edrych ar wneud arbedion. Ar hyn o bryd roedd yr adran gaffael yn wasanaeth a rennir. Byddai trafodaethau ar feysydd gwasanaeth posibl a fyddai'n fwy buddiol yn ariannol i'r ddau awdurdod bob amser yn digwydd. 

·         Roedd yr awdurdod wrthi'n archwilio datganoli i drydydd partïon eraill. Roedden nhw yng nghyfnod y trafodaethau babanod; Roedd angen ymchwil pellach o feysydd y gellid eu hallanoli.

·         Gofynnwyd i wasanaethau adolygu effaith y gwasanaeth o ystyried yr arbedion gofynnol a'r effaith y byddai hynny'n ei chael ar ddarparu gwasanaethau. Byddai angen adolygu pob maes wrth edrych ar arbedion i gydbwyso'r gyllideb.

·        Roedd tri chategori o arbedion - effeithlonrwydd, arbedion a thoriadau i wasanaeth. Yn hanesyddol roedd swyddogion wedi ceisio sicrhau arbedion drwy arbedion effeithlonrwydd ac arbedion o fewn gwasanaethau.

 

Diolchodd y Cadeirydd i'r swyddog a'r Aelod Arweiniol am y trafodaethau manwl ac anogodd yr aelodau i gysylltu â'r Pennaeth Cyllid gydag unrhyw bryderon neu gwestiynau.

 

PENDERFYNWYD, bod aelodau'n nodi'r rhagamcanion ariannol diwygiedig ar gyfer y cyfnod o 3 blynedd 2024/25 i 2026/27 ac mae'r pwyllgor yn nodi'r strategaeth gyllideb y cytunwyd arni gan y Cabinet ar gyfer pennu'r gyllideb ar gyfer 2024/25.