Eitem ar yr agenda

Derbyn diweddariad ar lafar gan y Cadeirydd wedi iddo fynychu’r Fforwm Safonau Cenedlaethol ar 27 Ionawr 2023 (nodiadau ynghlwm).

Adroddodd y Cadeirydd a’r Is-Gadeirydd ar eu presenoldeb ym Mhwyllgor y Fforwm Safonau Cenedlaethol a gynhaliwyd ar 27 Ionawr 2023.  Roedd nodiadau'r cyfarfod, gan gynnwys y cyflwyniad a dderbyniwyd gan Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru, wedi'u dosbarthu eisoes gyda'r rhaglen.  [O ystyried nifer yr acronymau yn y nodiadau, cytunodd y Swyddog Monitro i roi adborth ar yr angen am naill ai geirfa o’r termau neu i’r talfyriad gael ei nodi’n llawn yn y lle cyntaf.]

Ymhelaethodd y Cadeirydd a’r Is-Gadeirydd ar yr eitemau a drafodwyd, ac ymatebwyd i gwestiynau a godwyd arnynt, a oedd yn ymwneud ag ethol Cadeirydd ac Is-Gadeirydd, Rôl a Chylch Gorchwyl, gweithredu’r ddyletswydd newydd ar Arweinwyr Grwpiau a sut y byddai’n cael ei hadrodd. fel rhan o Adroddiad Blynyddol y Pwyllgor Safonau, cyflwyniad gan y Siaradwr Gwadd Michelle Morris, OGCC a diweddariad ar Adroddiad Penn gan Lisa James, Llywodraeth Cymru. O dan Unrhyw Fater Arall roedd cam gweithredu i sefydlu'r arfer i Bwyllgor Safonau Cymru gynhyrchu Adroddiadau Blynyddol Aelodau a datblygu hyfforddiant ar gyfer Cadeiryddion ac Is-Gadeiryddion Pwyllgorau Safonau.  Roedd wedi'i ystyried yn fforwm ardderchog, yn fuddiol iawn ac yn ddefnyddiol ar gyfer rhannu gwybodaeth.  Nodwyd y byddai Swyddogion Monitro Gogledd Cymru yn cytuno ar gynrychiolydd i fynychu pob cyfarfod yn y dyfodol ac yn rhoi adborth i'w Grŵp.

Codwyd y pwyntiau canlynol yn ystod y drafodaeth a ddilynodd -

·         roedd nifer o’r materion a drafodwyd yn y cyfarfod yn ymwneud ag Adroddiad Penn a fyddai’n cael ei drafod ymhellach gan y Pwyllgor o dan yr eitem nesaf ar y rhaglen wrth ymateb i ymgynghoriad Llywodraeth Cymru arno

·         roedd mwy o gwynion wedi dod i law OGCC yn ystod mis Ebrill 2021 i fis Mawrth 2022 nag yn y degawd diwethaf; ychydig o dan 300 o gwynion, 240 o gwynion heb eu dwyn ymlaen i'w hymchwilio, 20 o gwynion wedi'u trosglwyddo i Bwyllgorau Safonau.  Amlygwyd hefyd y gydberthynas rhwng achosion o dorri'r Cod Ymddygiad a chynghorwyr nad ydynt yn dilyn hyfforddiant rheolaidd, gan bwysleisio pwysigrwydd hyfforddiant.  Roedd Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru wedi cytuno i adolygu’r newidiadau i’r system adrodd a oedd wedi’i gwneud yn anodd i Swyddogion Monitro ddarparu gwybodaeth i Bwyllgorau Safonau ac yn edrych ymlaen at weithio gyda’r fforwm yn y dyfodol.

·         trafodwyd y rhesymeg y tu ôl i’r rhan fwyaf o’r cwynion a dderbyniwyd gan Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru nad oeddent yn cael eu hymchwilio gan ystyried capasiti a chyflwyniad prawf budd y cyhoedd.  Cydnabuwyd bod camymddwyn lefel isel yn dal i gael effaith andwyol ar sefydliadau a hyder y cyhoedd a thynnwyd sylw at rôl y broses datrysiad lleol yn hynny o beth.  Yr oedd y mater wedi ei gydnabod yn Adroddiad Penn.

·         Gallai Cadeiryddion ac Is-Gadeiryddion fynychu’r fforwm ond pe na bai’r naill na’r llall yn gallu bod yn bresennol roedd yn debygol y byddai unrhyw gais am gynrychiolydd pellach yn cael ei ystyried yn ffafriol.

·         dylai rhaglenni ar gyfer y fforwm gael eu gosod gan Bwyllgorau Safonau ac anogwyd aelodau i godi eitemau gyda'r Swyddog Monitro.  Awgrymwyd y dylai eitemau’r dyfodol gynnwys: monitro’r ymateb i ymgynghoriad Llywodraeth Cymru ar Adolygiad Penn a safbwynt awdurdodau lleol eraill; rhannu gwybodaeth yn barhaus ac arfer da ar weithrediad dyletswydd Arweinyddion Grwpiau, a darparu Pwyllgorau Safonau i'r Cyd-Bwyllgorau Corfforaethol o ystyried yr amrywiol opsiynau sydd ar gael.  Ar y llaw arall, nodwyd na fu unrhyw drafodaethau diweddar ar y posibilrwydd o gael Cyd-bwyllgorau Safonau a chadarnhaodd y Swyddog Monitro y byddai'r mater yn cael ei ddwyn gerbron y Pwyllgor Safonau os a phan fyddai unrhyw argymhellion yn cael eu gwneud.

·         byddai'r fforwm yn cyfarfod ddwywaith y flwyddyn, a'r cyfarfod nesaf i'w drefnu ar gyfer diwedd Mehefin/dechrau Gorffennaf.

PENDERFYNWYD derbyn a nodi'r adroddiad llafar ar gyfarfod y Fforwm Safonau Cenedlaethol a gynhaliwyd ar 27 Ionawr 2023.