Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad (copi ynghlwm) gan Bennaeth Cymunedau a Chwsmeriaid a Phrif Swyddog - Tai Cymunedol sy’n amlinellu’r adborth a ddarparwyd i Lywodraeth Cymru ar sut mae’r awdurdod yn rheoli ac yn atal llwydni ac anwedd yn stoc tai y Cyngor ac yn gofyn am farn y Pwyllgor ar y systemau a’r prosesau sy’n weithredol i ymdrin â materion o’r fath. 

10.50 – 11.30 a.m.

Cyflwynodd yr Aelod Arweiniol dros Dai a Chymunedau, y Cynghorydd Rhys Thomas yr adroddiad i'r Pwyllgor (a gylchredwyd yn flaenorol). Cyflwynodd awdur yr adroddiad Geoff Davies, y Prif Swyddog: Cartrefi Cymunedol a Liz Grieve, Pennaeth Cymunedau a Gwasanaethau Cwsmeriaid i ymateb i gwestiynau a sylwadau'r Pwyllgor.

Roedd yr adroddiad mewn ymateb i gais Llywodraeth Cymru am sicrwydd ar sut yr oedd landlordiaid yn ymateb yn dilyn y farwolaeth drasig a ddigwyddodd yn Rochdale 2022. Gofynnodd Llywodraeth Cymru am adborth gan sefydliadau am sut y bydden nhw'n craffu ar y pryder o fewn eu strwythurau llywodraethu eu hunain. Pwysleisiodd yr Aelod Arweiniol bwysigrwydd bod y Gwasanaethau Tai ac Eiddo yn cael eu craffu'n llawn ar y mater hwn, er mwyn sicrhau bod cymorth yn cael ei ddarparu i aelwydydd yng nghartrefi'r Cyngor i atal a mynd i'r afael â llwydni a chyddwyso.

Y Prif Swyddog: Cadarnhaodd Tai Cymunedol ei bod wedi ei chynnwys yn y pecyn oedd y dogfennau a gyflwynwyd i Lywodraeth Cymru yn gynharach yn y flwyddyn. Rhoddodd wybod i'r aelodau bod y data a gynhwysir yn y papurau yn gyfredol. Yn ei farn ef roedd yr adroddiad yn dangos yn dda y gwaith sy'n ymateb i lwydni a chyddwyso yn stoc tai Cyngor Sir Ddinbych. Cynigiwyd cynnal arolwg i denantiaid a nododd eu bod yn cyddwyso er mwyn derbyn adborth am y gefnogaeth a gawsant. Pwysleisiwyd nad oedd pob mowld a chythraul mewn eiddo oherwydd nam ar yr adeilad gallai fod yn nifer o resymau. Clywodd yr aelodau bod mowld du yn aml yn cael ei achosi o anadl ac aer sy'n casglu ar waliau tai a phapur wal. Pwysleisiodd hefyd fod sychu dillad ar radiators mewn ystafelloedd yn ddrwg i iechyd.   Roedd swyddogion y cyngor yn gyflym i ymateb i adroddiadau o lwydni a chyddwyso i ganfod unrhyw faterion neu risgiau. Dros y blynyddoedd diwethaf roedd llawer iawn o wybodaeth wedi'i rhoi ar gael i drigolion er mwyn rhoi arweiniad a gwybodaeth er mwyn lleihau'r risg o fowldio. Roedd y daflen ddiweddar a gyhoeddwyd ynghlwm wrth y papurau fel atodiad 4.

Rhoddodd wybod i aelodau unwaith y byddai adroddiad o lwydni wedi'i dderbyn, byddai arolygydd eiddo yn mynychu'r eiddo i archwilio'r eiddo i benderfynu a oedd unrhyw broblemau gyda'r adeilad. Roedd offer uwch wedi'i gaffael ar gyfer archwiliadau i gynorthwyo'r swyddogion wrth benderfynu achos o'r mowld neu'r cyddwyso. Clywodd yr aelodau mai pwysigrwydd cael gwared ar unrhyw lwydni du a ganfuwyd yn syth gan mai'r risg i iechyd a diogelwch tenantiaid oedd y peth pwysicaf i'r awdurdod.

Roedd gwaith wedi'i dargedu ar eiddo gyda'r graddfeydd ynni isaf wedi digwydd, mewn theori mai nhw oedd y priodweddau oedd fwyaf agored i ddatblygu cyddwyso. Roedd swyddogion wedi cysylltu â bron i 200 o'r eiddo yma i roi gwybodaeth a chefnogaeth. Roedd swyddogion wedi bod mewn cysylltiad â thenantiaid oedd heb fanteisio ar y cronfeydd cymorth ynni. Clywodd yr aelodau hefyd bod swyddogion yn gwrthod datgysylltu'r cyflenwad nwy i eiddo ond eu bod yn cynnig cefnogaeth a chymorth ychwanegol.

Nodwyd, o'r 11,000 o adroddiadau atgyweirio a dderbyniwyd yn ystod 2022 dim ond 168 oedd wedi bod mewn perthynas â llwydni a chyddwyso, roedd hyn yn cyfateb i 1.5% o'r holl geisiadau am waith atgyweirio a 5% yn yr holl stoc dai yn Sir Ddinbych. Doedd dim patrwm o fath o annedd oedd yn fwy agored i broblemau llwydni neu gyddwyso. Fe wnaeth swyddogion gyfeirio at y cynnydd yn y nifer sy'n adrodd am bryderon, pwysleisiwyd bod hyn oherwydd y cynnydd mewn adnoddau a gwelliant mewn adrodd. Roedd eiddo anodd eu cynhesu wedi'u nodi, roedd y priodweddau hyn wedi derbyn rhai adnoddau ac addasiadau ychwanegol i systemau i gynorthwyo gwresogi'r annedd.

Diolchodd y swyddogion i'r Pwyllgor am y cyfle i graffu ar y gwasanaeth hwn a dangos gwaith y tîm yn y maes hwn.

Gwnaed aelodau'n ymwybodol pan gafwyd pryderon ynghylch cyflwr yr eiddo cynhaliwyd yr holl waith angenrheidiol i sicrhau bod eiddo'n ddiogel ac yn cael ei drwsio i safon.

Diolchodd y Cadeirydd i'r swyddogion a'r Aelod Arweiniol am y cyflwyniad manwl i'r adroddiad. Yn ystod y drafodaeth trafodwyd y pwyntiau canlynol yn fanylach:

·         Rhoddodd y rhestr wirio, sydd ynghlwm yn Atodiad 3, fanylion i swyddogion am gyfrifoldebau'r Awdurdod fel y landlord i gynghori a chefnogi tenantiaid lle bo hynny'n bosibl. Roedd cyfrifoldeb ar y landlord a'r tenantiaid i sicrhau bod yr eiddo'n cael ei gynnal a'i reoli'n briodol.

·         Cynhaliwyd ymweliadau blynyddol ag eiddo. Defnyddiwyd yr ymweliadau blynyddol hyn i ddarparu arweiniad ac atal materion posibl fel llwydni a chyddwyso rhag digwydd. Un her oedd swyddogion yn wynebu oedd peidio cael caniatâd i ymweld ag eiddo. Yr unig amser y gallai swyddogion orfodi ymweliad oedd cynnal archwiliad nwy.

·         Roedd cynllun rheoli asedau yn rhoi gwybodaeth am gyflwr stoc tai y Cyngor. Cynhaliwyd arolwg cyflwr eiddo llawn o'r tu allan i bob eiddo.  Lle roedd hi'n anodd cael caniatâd i fynd i mewn i gynnal arolygon cyflwr mewnol cynhaliwyd y rhain ar yr un pryd ag arolygiadau nwy.

·         Roedd swyddogion yn ddibynnol ar denantiaid yn dweud unrhyw bryderon i swyddogion. Roedd rheoli eiddo da yn bwysig.

·         Roedd swyddogion am sicrhau bod llwybr clir i denantiaid gysylltu â swyddogion ag unrhyw bryderon. Y gobaith oedd y byddai hyn yn ymgorffori perthynas gydweithredol, gydweithredol â thenantiaid. Roedd siroedd Sir Ddinbych â chyfrifoldeb i sicrhau bod eiddo'n cael eu cynnal i safon dda. Pwysleisiodd y Pennaeth Cyfathrebu a'r Gwasanaeth Cwsmeriaid ei phryder gyda phleidiau'n cynnig dim llawdriniaeth ffioedd heb ei ennill. Anogodd drigolion i gyfathrebu â swyddogion a gofynnodd i aelodau'r Pwyllgor ailadrodd i denantiaid gweithdrefn gwyno'r Cyngor ac Ombwdsmon Cyhoeddus na gweithredydd trydydd parti.

·         Roedd o dan straen eiddo yn gartrefi trigolion. Doedd swyddogion ddim eisiau gosod ar unigolion ond roedden nhw eisiau iddyn nhw groesawu cefnogaeth a chymorth swyddogion lle bo angen. Clywodd yr aelodau, darparwyd rhybudd i denantiaid cyn mynd i eiddo.

·         Y bwriad oedd symud ymlaen i gael dull mwy cyfannol wrth ymweld ag eiddo i asesu mwy nag un agwedd ar ei chynnal a chadw a gwneud ymweliad byth â chyfrif.

Mynegodd aelodau eu diolch i'r swyddogion a chanmolodd y Pennaeth Gwasanaeth yn rhagweithiol wrth ddod â'r pwnc ymlaen i'w drafod.

Yn dilyn trafodaeth fanwl, y Pwyllgor:

Benderfynu:

(i)           derbyn ac ardystio’r wybodaeth a ddarparwyd;

(ii)          yn amodol ar y sylwadau uchod, i gadarnhau ei fod yn fodlon bod systemau a phrosesau’r Cyngor yn gadarn ac yn briodol i sicrhau bod problemau lleithder a llwydni yn cael eu trin yn sydyn ac yn effeithiol; a

(iii)        gofyn i Adroddiad Gwybodaeth gael ei ddosbarthu i aelodau’r Pwyllgor ymhen 12 mis, yn manylu ar effeithiolrwydd y prosesau a sefydlwyd i fynd i’r afael â phroblemau lleithder a llwydni.  Dylai'r adroddiad hefyd ganolbwyntio ar effeithiolrwydd arferion rheoli stoc Tai Cyngor ehangach, gan gynnwys ymateb i geisiadau am wasanaethau, cwynion a darparu cyngor i bob tenant, gan gynnwys y rhai sy'n anoddach ymgysylltu â nhw neu eu cyrraedd.