Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Rheolwr Prosiect (copi ynghlwm) sy’n ceisio sylwadau Aelodau ar y cynnydd a wnaed hyd yma mewn perthynas â gweithredu’r dull gwasanaeth gwastraff newydd.

11.45 A.M- 12.30 P.M

 

 

Cyn i’r drafodaeth ar yr eitem hon ddechrau, dywedodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol: Yr Amgylchedd a’r Economi wrth y Pwyllgor bod cyflwyno’r gwasanaeth newydd yn cyd-fynd â model gwasanaeth glasbrint Llywodraeth Cymru (LlC).   Dywedodd hefyd nad oedd y depo newydd sy’n cael ei adeiladu, lle byddai’r model Gwasanaeth newydd yn cael ei weithredu, yn rhan o’r adroddiad sy’n cael ei drafod yn y cyfarfod presennol. Roedd disgwyl i adroddiad ar y depo gael ei gyflwyno i’r Cabinet yn ddiweddarach y mis hwnnw, gydag adroddiad yn cael ei gynnig i’r pwyllgor Craffu yn ddiweddarach yn y flwyddyn.

 

Amlinellodd y Rheolwr Prosiect Cynllunio Strategol fanylion yr adroddiad Cyflwyno Gwasanaeth Gwastraff Newydd (a ddosbarthwyd ymlaen llaw) i’r Pwyllgor.  

 

Byddai’r model ‘Didoli ar Ymyl y Palmant’ i gasglu gwastraff y cartref i’w ailgylchu yn dechrau ym mis Mawrth 2024. Byddai casgliadau ailgylchu’n newid o fod yn wasanaeth bob pythefnos i wasanaeth wythnosol. Byddai hyn yn rhoi mwy o gapasiti i aelwydydd ailgylchu. Byddai preswylwyr yn derbyn uned bocs troli newydd a sach ychwanegol ar gyfer cardbord. Roedd yr uned bocs troli’n galluogi i wastraff ailgylchadwy’r cartref – fel gwydr, plastig, tuniau/caniau, papur a chardbord – gael ei gasglu wedi ei ddidoli. 

 

Byddai’r newid ar gyfer gwastraff gweddilliol yn digwydd ddechrau haf 2024, yn dilyn cyflwyno’r system ddidoli ar ymyl y palmant. Byddai hyn yn galluogi preswylwyr i ddod yn gyfarwydd â’r system ailgylchu newydd ac i ddangos yr effaith o ran lleihau’r gwastraff gweddilliol. Byddai casglu gwastraff gweddilliol yn newid o gasgliad bob pythefnos i gasgliad bob 4 wythnos. Byddai cartrefi’n derbyn biniau mwy ar gyfer gwastraff gweddilliol i gynyddu capasiti 33.3%, o 180 litr i 240 litr.

 

Aeth y Rheolwr Prosiect Cynllunio Strategol yn ei flaen i egluro’r broses o gyflwyno’r Gwasanaeth Casglu Gwastraff newydd. Byddai’r broses yn cael ei chefnogi gan ymarferion cyfathrebu ac ymgysylltu cadarn â phreswylwyr y sir.

 

Byddai tua 45,000 o aelwydydd angen uned bocs troli newydd yn barod ar gyfer y newid i ‘ddidoli ar ymyl y palmant’ ym mis Mawrth 2024. Byddant yn dechrau cael eu danfon i aelwydydd ym mis Tachwedd 2023, a disgwylir cwblhau’r gwaith ddiwedd mis Chwefror 2024. Byddent yn cael eu danfon rhwng dydd Llun a dydd Gwener, a byddai 800 ohonynt yn cael eu danfon bob dydd ar gyfartaledd. Pwysleisiwyd bod y gwaith o osod yr unedau ymyl y palmant newydd at ei gilydd a’u danfon yn waith sylweddol sy’n gofyn am adnoddau sylweddol. Byddai angen mwy o weithwyr ar y gwasanaeth newydd i ymgymryd â’r rowndiau newydd. Byddai’r gweithwyr newydd hyn yn cael eu cyflwyno yn raddol o fis Medi 2023 mewn cyfrannau, i gynorthwyo’r gweithgareddau cyflwyno fel gosod y bocsys troli at ei gilydd a danfon cynwysyddion newydd. Cyfeiriwyd yr Aelodau at gynllun o’r gwaith cyflwyno, a ddosbarthwyd ymlaen llaw, yn Atodiad 1.  Byddai’r aelodau a phreswylwyr yn derbyn mwy o ohebiaeth ynglŷn â’r gwaith cyflwyno i ardaloedd o ddiwedd haf 2023.

 

Byddai casgliadau gwastraff bwyd a gardd yn aros yr un fath. Byddai gwastraff bwyd yn cael ei gasglu bob wythnos a gwastraff gardd bob pythefnos o hyd.  Byddai’r gwasanaeth ailgylchu newydd yn cynnwys gwasanaeth casglu tecstilau estynedig a byddai casgliadau newydd yn cael eu cyflwyno ar gyfer eitemau trydanol bach a batris. Byddai casgliad Cynnyrch Hylendid Amsugnol newydd yn cael ei gyflwyno ym mis Medi 2023. Gan ei fod yn wasanaeth newydd, mynegwyd bod y galw’n dra anhysbys, ond amcangyfrifwyd y byddai tua 8% o breswylwyr yn debygol o gofrestru ar gyfer y gwasanaeth. Byddai’r gwasanaeth hwn am ddim, ond byddai angen i breswylwyr gofrestru ar gyfer y gwasanaeth. 

 

Dywedodd y Rheolwr Prosiect Cynllunio Strategol fod y Tîm Cyfathrebu’n cefnogi’r gwaith o gyflwyno’r System Ailgylchu newydd, a’u bod yn cydweithio’n agos, i sicrhau bod preswylwyr yn derbyn y wybodaeth ddiweddaraf am y system newydd yn rheolaidd, er mwyn sicrhau ei bod yn cael ei chyflwyno mor effeithlon â phosibl.

 

Diolchodd y Cadeirydd i’r Rheolwr Prosiect Cynllunio Strategol am ei hadroddiad a chroesawyd cwestiynau gan yr Aelodau. 

 

Cafwyd trafodaeth bellach ymysg yr Aelodau a chodwyd y materion canlynol:-

·       Oherwydd maint y newid i’r system ailgylchu yn y Sir, byddai’n fanteisiol pe bai’r Tîm yn mynychu cyfarfodydd Cynghorau Dinas, Tref a Chymuned i egluro sut mae’r unedau troli newydd yn gweithio.

·       Roedd nifer sylweddol o breswylwyr ar gasgliadau bagiau bin du yn unig o hyd a gofynnwyd cwestiynau ynghylch a fyddai modd iddynt ddefnyddio’r unedau troli newydd.

·       Amlygwyd y byddai angen cyfathrebu mwy manwl â phreswylwyr, gallai hyn gynnwys addysg mewn ysgolion.

·       Codwyd pryderon ynghylch y cyfnod o amser y byddai’n ei gymryd i gyrraedd targed Llywodraeth Cymru, i ailgylchu 70% o wastraff y cartref.

·       Roedd yr adroddiad yn cyfeirio at gyflwyno cerbydau Trydan ar gasgliadau newydd.  Holodd Aelodau ynghylch effeithlonrwydd y rhain.

·       Ar hyn o bryd, roedd holl wastraff y cartref yn cael ei gasglu ar ddiwrnod penodol o’r wythnos, mynegwyd pryderon ynghylch y casgliadau newydd a nodwyd yn yr adroddiad.

·       Mynegwyd pryderon ynghylch yr unedau troli yn cael eu troi gan wynt ac y gallent ddod yn darged ar gyfer fandaliaeth. 

·       Mewn perthynas â’r Gwasanaeth Cynnyrch Hylendid Amsugnol, mynegwyd pryderon ynghylch pa mor gynnil fyddai’r gwasanaeth hwn. Amlygwyd efallai na fyddai llawer o breswylwyr yn cofrestru ar gyfer y gwasanaeth, gan fod ganddynt ormod o gywilydd i wneud hynny.

·       Gan na fyddai’r bin gweddilliol yn cael ei gasglu am 4 wythnos, byddai gwastraff anifeiliaid anwes yn sefyllian yn y bin am 4 wythnos, gan greu arogl ac o bosibl denu plâu.

Diolchodd y Swyddogion i’r Aelodau am eu cwestiynau a rhoddwyd yr ymatebion canlynol:-

·       Roedd y Cynllun Cyfathrebu i’w ystyried gan y Pwyllgor Craffu wedi’i gyflwyno eisoes i’r Grŵp Cadeiryddion ac Is-gadeiryddion Craffu (GCIGC), gan ei bod hi’n bwysig fod y broses gyflwyno’n eglur i Aelodau er mwyn iddynt eu hyrwyddo â’u preswylwyr.

·       Byddai llawer mwy o gartrefi yn Sir Ddinbych yn gallu cael uned bocs troli o gymharu â’r nifer sydd gyda’r bin glas cymysg presennol, gan fod cerbydau trydan newydd llai yn gallu cael mynediad at strydoedd/eiddo a maint cyffredinol yr unedau troli. 

·       Byddai amserlen gweithgareddau’n cael ei diweddaru’n rheolaidd yn y Cynllun Cyfathrebu cyn mis Mawrth 2024 ac roedd trafodaethau ar y gweill ynghylch cynnwys sefydliadau addysgol. 

·       Dywedodd y Rheolwr Prosiect y byddai’n archwilio cyfleoedd posib ar gyfer cynnwys y trydydd sector yn y cynllun cyfathrebu/ymgysylltu, gan geisio sicrhau bod unigolion a grwpiau sy’n anodd eu cyrraedd yn derbyn ac yn deall y wybodaeth ynghylch y newidiadau. 

·       Byddai’n anodd cyrraedd y targed 70% yn y flwyddyn gyntaf o gyflwyno’r system ailgylchu newydd. Roedd angen bod yn realistig ynghylch cyrraedd y targed 70%, ond roedd dyheadau amlwg ar gyfer cyrraedd hyn yn y tymor canolig.

·       Byddai cerbydau trydan newydd yn cael eu cyflwyno pan fyddai’r system ailgylchu newydd yn cael ei rhoi ar waith. Derbyniwyd adroddiadau gan awdurdodau eraill am anawsterau â’r cerbydau, ond cafodd yr anawsterau hyn eu datrys. 

·       Byddai casgliadau gwastraff o bob aelwyd yn parhau ar un diwrnod penodol o’r wythnos. Byddai hyn yn osgoi dryswch.

·       Byddai gofyn i breswylwyr roi eu hunedau troli allan ar fore’r casglu ac nid y noson cynt. Ychydig iawn o gwynion a gofnodwyd gan Gynghorau Cyfagos, lle’r oedd yr unedau troli ar waith ac nid oeddent yn ymwybodol o unrhyw fandaliaeth. 

·       Roeddent yn chwilio am ddatrysiadau technolegol posibl, gyda’r nod o geisio sicrhau gwasanaeth casglu tecstilau hyfyw, yn enwedig mewn ardaloedd mwy gwledig.

·       Byddai’r cynwysyddion Cynnyrch Hylendid Amsugnol yn ddu a phorffor, ac wedi’u dylunio i fod mor gynnil â phosibl.  Cynhaliwyd ymchwil ar hyn a ni chodwyd unrhyw gwynion am gywilydd neu stigma mewn ardaloedd cynghorau lle’r oedd y rhain eisoes ar gael. 

·       Byddai gwastraff anifeiliaid yn parhau i gael ei roi yn y bin gwastraff gweddillol, a fyddai’n cael ei gasglu bob 4 wythnos.  

·       Roeddent yn chwilio am ddatrysiadau storio a chynwysyddion ymarferol ar gyfer eiddo ansafonol.

·       Unwaith y byddai wedi’i gyflwyno, amcangyfrifwyd y byddai costau gweithredu’r gwasanaeth newydd, gan gynnwys costau Benthyca Darbodus, yn is na chostau gweithredu’r model presennol.

·       Byddai gwasanaeth casglu gwastraff â chymorth yn cael ei ddarparu i’r preswylwyr sydd ei angen neu wedi cofrestru ar gyfer y gwasanaeth o hyd.

Dywedodd Cyfarwyddwr Corfforaethol yr Economi a’r Amgylchedd mai Prosiect Ailfodelu’r Gwasanaeth Gwastraff oedd y newid Gwasanaeth mwyaf yn hanes Cyngor Sir Ddinbych. Dyma fyddai’r her fwyaf i bawb sy’n rhan o’r gwaith ac roedd cydweithio a chyfathrebu yn allweddol ar gyfer cyflwyno’r Gwasanaeth Casglu Deunyddiau Ailgylchu newydd. Roedd gan Aelodau Etholedig rôl hynod bwysig i’w chwarae o ran rhoi gwybod i breswylwyr am y newidiadau. 

 

Diolchodd y Cadeirydd i’r Swyddogion am yr adroddiad manwl a diolchodd iddynt am eu gwaith caled parhaus â’r prosiect. Croesawyd diweddariadau parhaus yn y dyfodol gan y Cadeirydd a’r Aelodau. 

 

 

Ar ddiwedd y drafodaeth:

 

Penderfynodd y Pwyllgor: yn amodol ar y sylwadau uchod  

 

(i)             nodi’r cynnydd a wnaed hyd yma o ran cyflwyno’r model gwasanaeth newydd;

(ii)           cymeradwyo’r gweithgareddau sydd wedi’u nodi ar gyfer eu cyflawni yn y dyfodol fel rhan o’r paratoadau ar gyfer gweithredu’r gwasanaeth newydd; ac

(iii)         ar ôl darllen, deall ac ystyried yr Asesiad o Effaith ar Les (Atodiad 2), gofyn i’r Asesiad o Effaith gael ei adolygu a’i ddiweddaru’n rheolaidd wrth i’r prosiect ddatblygu.