Eitem ar yr agenda

Derbyn y wybodaeth ddiweddaraf am y Cynllun Ariannol a'r Amserlen Gyllideb tymor Canolig cyfredol (copi ynghlwm).

 

Cyflwynodd yr Aelod Arweiniol ar gyfer Perfformiad Cyllid ac Asedau Strategol, y Diweddariad Proses Gyllideb (a gylchredwyd yn flaenorol). Roedd yr adroddiad yn rhoi manylion i'r aelodau am y broses oedd wedi ei dilyn i osod y gyllideb a rhoi manylion am y llinell amser. Roedd y gyllideb yn eitem sefydlog yn y Cabinet ac wedi cael ei thrafod. Canmolodd yr Aelod Arweiniol dryloywder y tîm Cyllid, gan gynnwys Aelodau Arweiniol a chynhaliodd nifer o gyfarfodydd gyda nifer o dimau ac unigolion. Yn ei barn dywedodd ei bod yn hyderus fod aelodau wedi cael cyfle i fod yn rhan o'r broses gyllidebol.

 

Esboniodd y Pennaeth Cyllid fod yr adroddiad cryno wedi cynnwys atodiad a oedd yn rhoi diweddariad manwl i'r holl aelodau yn dilyn y setliad drafft. Roedd y wybodaeth wedi bod beth oedd wedi bod yn adroddiad y Cabinet a'r Cyngor.

 

Clywodd aelodau fod datganiad yr Hydref gan Lywodraeth y DU wedi cynnal dwy flynedd olaf y cytundeb tair blynedd am arian a gafodd ei gyhoeddi'r llynedd. Fe wnaethon nhw hefyd gyhoeddi cyllid ychwanegol ar gyfer gofal cymdeithasol, addysg a'r GIG.

Cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ei chyllideb ar 13 Rhagfyr, gyda'r setliad drafft yn cael ei gyhoeddi ar 14 Rhagfyr 2022. Arweiniwyd yr aelodau drwy grynodeb byr yr anheddiad (atodiad 1). Roedd y setliad gwell wedi creu £8.2m o gyllid ychwanegol na'r hyn a ddisgwylid. Fe wnaeth hyn alluogi'r awdurdod i ariannu'r bwlch yn y gyllideb o £4.8m a pheidio defnyddio unrhyw arian wrth gefn ar gyfer y flwyddyn ariannol 2023/24. Roedd swyddogion wedi cael gwybod am gynnydd mewn costau ynni, roedd cyllideb bwysau o £2.6m wedi cynnwys talu'r costau ychwanegol.

Pwysleisiodd y byddai'r galw sy'n cael ei yrru gan wasanaethau statudol bob amser yn cael eu bodloni.

Pwysleisiwyd i'r pwyllgor bod y cynnydd o 8.2% yn dal i fod yn is na chwyddiant a welwyd. Nodir y pwysau'n uwch na'r swm i £25.116m. Byddai angen setliad drafft o tua 14.5% er mwyn ariannu'r holl bwysau hyn. Fe wnaeth y setliad net +8.2% gynhyrchu £14.231m o refeniw ychwanegol gan adael bwlch ariannu o £10.885m. Bu'r Pennaeth Cyllid yn tywys aelodau drwy'r cynigion i bontio manylion y bwlch a gafodd eu cynnwys yn yr atodiad. Un o'r cynigion cadarnhaol a amlygwyd oedd effaith adolygiad actiwaraidd triflwydd Cronfa Bensiwn Clwyd. A arweiniodd at ganfyddiad y Cyngor ei hun mewn sefyllfa o gwarged bach yn lle diffyg sylweddol a oedd angen ad-dalu. Mae hyn yn arwain at arbediad o £3.828m.

 

Rhoddodd wybod i aelodau am amserlen arfaethedig proses y Gyllideb fel y manylir:

• 17 Ionawr – Briffio'r Cyngor Llawn

• 24ain Ionawr – Adroddiad Cyllideb y Cabinet

• 31 Ionawr – Adroddiad Cyllideb y Cyngor

• 28 Chwefror – Cyngor – Yr Adroddiad / Cymeradwyaeth / Treth Cyngor   

  Llawn

• Dechrau Mis Mawrth – Y setliad terfynol

Yn flaenorol, arferai'r Setliad Cynnar fod yn Hydref ar gyfer y setliad drafft a mis Rhagfyr ar gyfer y setliad terfynol. Mae Llywodraeth Cymru wedi cytuno y byddai'r gwahaniaeth amser rhwng y setliad drafft a'r setliad terfynol yn cael ei gadw cyn lleied â phosib.

 

Clywodd yr aelodau mai'r gobaith oedd y byddai adroddiad ar gael ar gyfer y Cabinet ym mis Ebrill 2023 ar y strategaeth tymor canolig diwygiedig a ddilynwyd gan Ddatganiad Briffio'r Cyngor yn ddibynnol ar benderfyniad y Cabinet ym mis Ebrill.

Agorodd y Cadeirydd y cyfarfod ar gyfer sylwadau a chwestiynau aelodau. Ehangodd yr Aelod Arweiniol a'r swyddogion ar y meysydd canlynol:

·         Cadarnhad roedd Sesiwn Briffio'r Cyngor a gynhaliwyd ar 17 Ionawr wedi bod yn gefnogol i'r papur a'r cynigion. Yn brif gabinet roedd aelodau'n cefnogi lefel Treth y Cyngor a'r cynigion yn y papur. Roedd y Cabinet wedi argymell y cynigion i'r Cyngor Sir yn ffurfiol.

·         Cafodd manylion yr ymgynghoriad gyda SLT, Sesiwn Briffio'r Cabinet, Arweinwyr Grŵp a chyfarfodydd Briffio'r Cyngor eu cynnwys yn yr adroddiad. Nodwyd bod Fforwm Cyllideb Ysgolion wedi'i gynnwys yn y cynigion drwy'r flwyddyn. Roedd Undebau Llafur wedi cael eu hymgynghori drwy Gyd-bwyllgor Ymgynghorol Lleol. Roedd ymgynghori wedi bod yn anodd oherwydd ansicrwydd y setliadau. Clywodd yr aelodau y byddai datganiad i'r wasg yn cael ei gyhoeddi gan roi manylion y cynigion. Rhoddodd wybod i'r pwyllgor ei fod wedi gweithio gyda'r tîm cyfathrebu i lunio cynllun cyfathrebu i'w gyflwyno i CET a'r Cabinet.

·         Pwysleisiwyd nad oedd y trafferthion gafodd eu hadrodd ar ganfyddiadau Bwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr yn cael effaith ar gyllid yr awdurdod.

·         Nod swyddogion oedd osgoi unrhyw gynnydd mawr yn Nhreth y Cyngor. Dywedodd bod rhai awdurdodau Cymreig wedi gorfod cynnig cynnydd mawr mewn Treth Cyngor oherwydd bod cynnydd isel yn y Dreth Gyngor yn y blynyddoedd blaenorol. Roedd Sir Ddinbych ychydig yn uwch na'r hyn roedd Llywodraeth Cymru yn tybio ein bod yn casglu yn Nhreth Cyngor a gyda'r cynnydd arfaethedig yn parhau ychydig yn uwch na'r rhagdybiaethau.

·         Pwysleisiwyd i'r aelodau nad oedd yn bosib ariannu'r bwlch yng nghyllid yr awdurdod dim ond trwy gynyddu Treth y Cyngor. Roedd swyddogion yn teimlo mai'r cynnydd arfaethedig o 3.8% oedd y lefel gywir o gynnydd.

·         Pwysleisiwyd bod y papurau wedi cael eu trafod mewn nifer o grwpiau, pleidiau gwleidyddol, pwyllgorau a chyfarfodydd swyddogion. Nid oedd y Cyngor wedi cytuno arno ac roedd modd ei ddiwygio o hyd.

·         Nodwyd gan yr aelodau y byddai'r heriau sy'n wynebu'r awdurdod a swyddogion yn parhau mewn i flynyddoedd ariannol yn y dyfodol.

·         Pwysleisiwyd y blynyddoedd blaenorol wedi gweld cynnydd uwch i Dreth Cyngor, doedd dim uchafswm ar lefel y cynnydd gafodd ei osod. Y flwyddyn ariannol 2025/6 oedd pan ollyngodd cyllid Llywodraeth y DU a byddai hynny'n achosi posibilrwydd o fod angen penderfyniadau anodd.

·         Diolchodd yr aelodau i'r swyddogion am yr adroddiad manwl. Rhoddwyd diolch i'r holl swyddogion am y gwaith manwl a'r wybodaeth gydlynol.

·         Cafodd pwysau strategol sy'n wynebu gwasanaethau eu cyflwyno i'r bwrdd cyllideb gyda manylion a rhagamcanion o'r heriau i'r bwrdd cyllideb. Roedd hi'n anodd cymryd costau gwasanaeth am flynyddoedd i ddod.

·         Cadarnhawyd bod y warchodfa lliniaru cyllideb yn dal ar waith i gefnogi unrhyw orwario. Cyflwynwyd adroddiad i'r Cabinet bob mis yn manylu ar unrhyw gamau sydd eu hangen.

·         Roedd y Pennaeth Cyllid yn falch y cynigiwyd dod ag Archwiliad Mewnol o dan y gwasanaeth Cyllid.

·         Pwysleisiwyd ei bod yn anodd rhagweld y pwysau ar gyflogau. Roedd yn seiliedig ar godiad cyflog o 4%. Cadarnhawyd y byddai'n rhaid cytuno a thalu'r setliad cyflog. Roedd y 4% yn ffigwr amcangyfrif.

·         Clywodd yr aelodau waith yn y Gwasanaethau Addysg a Phlant i adolygu ac edrych ar ffyrdd o ddarparu gwasanaethau, gan gynnwys cydweithio gyda phartneriaid ac awdurdodau cyfagos.

 

Diolchodd y Cadeirydd i'r Aelod Arweiniol a'r Pennaeth Cyllid am yr ymatebion i gwestiynau a sylwadau aelodau.

 

PENDERFYNWYD, bod Aelodau yn nodi'r cynigion a'r sefyllfa ddiweddaraf ar gyfer y gyllideb ar gyfer 2023/24 a 2024/25.