Eitem ar yr agenda

I dderbyn y wybodaeth ddiweddaraf ar adolygiad Medi 2022 o'r Gofrestr Risg Gorfforaethol a'r Datganiad Awydd Risg (copi wedi'i amgáu).

Diolchodd y Cadeirydd i'r swyddogion a'r Aelod Arweiniol am yr adroddiad manwl. Cydnabyddodd y gwaith manwl a ymgorfforwyd yn y gofrestr a nododd y gallai fod o fudd i gael sesiwn hyfforddi yn y dyfodol ar y Gofrestr Risgiau.

Cyflwynodd y Cynghorydd Julie Matthews, yr Aelod Arweiniol dros Strategaeth Gorfforaethol, Polisi a Chydraddoldeb, yr adroddiad i roi diweddariad ar yr Adolygiad o'r Gofrestr Risg Gorfforaethol, mis Medi 2022. Gofynnodd yr adroddiad i Lywodraethu ac Archwilio adolygu'r risgiau sy'n wynebu'r cyngor a'r datganiad archwaeth risg.

Datblygwyd a pherchnogaeth y Gofrestr Risg Gorfforaethol gan yr Uwch Dîm Arwain (UDA) a'r Cabinet.  Cafodd ei adolygu ddwywaith bob blwyddyn gan y Cabinet yn Sesiwn Briffio'r Cabinet.

Cadarnhaodd y Swyddog Cynllunio a Pherfformiad Strategol, Emma Horan bod yr adroddiad yn gofyn am sicrwydd gan aelodau bod rheoli risg wedi cael ei reoli'n briodol. Cafodd diweddariad o'r adolygiad diweddaraf ei gynnwys hefyd. Roedd y datganiad archwaeth risg yn edrych ar lefel yr archwaeth oedd gan yr awdurdod wrth geisio ei amcanion. Gofynnodd swyddogion am gymeradwyaeth yr aelodau am welliant i'r datganiad.

Clywodd aelodau fod rhai risgiau o fewn y gofrestr risg wedi'u dwysáu gan gynnwys Risg 01- Diogelu lle roedd swyddogion wedi rhoi rheolaethau rheoli ychwanegol ar waith i reoli'r risgiau. Roedd UDA yn adolygu'r risg yn fisol, yn enwedig gan ganolbwyntio ar reolaethau sy'n cael eu gweithredu i reoli'r risg. 

Amlygwyd bod y Gofrestr Risg Gorfforaethol wedi dod yn gysylltiedig iawn â nifer o risgiau'n croesi drosodd.

Roedd adolygiad o'r newidiadau i'r risgiau wedi ei gynnwys yn yr adroddiad dan sylw.

Adolygiad o'r Gofrestr Awydd Risg, gydag aelodau'r Cabinet i adolygu'r gofrestr i sicrhau bod y lefel gywir o risg yn cael ei mabwysiadu. Roedd y pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio yn gyfrifol am y broses a methodoleg y strategaeth risg. Oherwydd y sefyllfa economaidd sy'n newid, cynigiwyd diwygio'r awydd risg minimalaidd mewn perthynas â'r Gweithlu: Telerau ac Amodau i awydd pwyllog, i adlewyrchu'r ffordd yr ydym yn 'ystwytho' prosesau recriwtio – mewn ffordd ddiogel – i leddfu heriau wrth lenwi rolau. Y rheswm am y newid hwn oedd ceisio datrys y problemau oedd yn wynebu recriwtio a chadw staff, roedd angen i'r prosesau hynny fod yn fwy hyblyg.     

Yn ystod trafodaethau gwnaed y pwyntiau canlynol –

·         Amlygir risgiau yn ystod sgyrsiau yn ystod yr adolygiadau dwyfol gyda UDA a'r Cabinet. Mae nifer o ffactorau yn cael eu hystyried a'u trafod wrth adolygu risgiau newydd. Gellir hefyd adnabod risgiau drwy wasanaethau sy'n codi pryderon i uwch swyddogion.

·         Risg gynhenid yw'r lefel amlygiad llawn o'r risg honno gyda'r sgôr risg gweddilliol a ystyriwyd y camau lliniarol sydd ar waith. Byddai unrhyw bryderon ar gyflawni'r camau gweithredu yn cael eu hadolygu yn y cyfarfod ddwywaith y flwyddyn. Cynhaliwyd cyfarfod a sgwrsio gydag adran, swyddogion ac Aelodau Arweiniol pan nodir risg newydd.

·         Mae camau lliniaru newydd yn cael eu monitro gan gynlluniau busnes gwasanaeth.

·         Cadarnhaodd y Swyddog Monitro fod y wybodaeth a geir yn eitem 11 ar yr agenda yn berthnasol wrth drafod y gwelliant i'r awydd am risg ac fe gadarnhaodd os oedd aelodau'n cyfeirio at yr wybodaeth honno a oedd yn rhesymol.

·         Nododd yr aelodau y cysylltedd agos rhwng nifer o'r risgiau. Roedd hyn oll wedi cyfrannu at yr heriau oedd yn wynebu'r awdurdod. 

·         Nododd swyddogion awgrym aelodau o fap lluniau neu fwrdd i nodi newidiadau neu symudiadau risg ac y byddai'n eu hystyried gyda'r tîm.

·         Trefnwyd adroddiad ar gyfer cyfarfod pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio mis Ionawr ar recriwtio a chadw staff. Clywodd yr aelodau hefyd bod archwilio mewnol hefyd yn cynnal adolygiad ar recriwtio a chadw staff a fyddai'n cael ei gyflwyno i'r pwyllgor ar ôl cael ei gwblhau. ]

·         Roedd trafodaethau rhanbarthol a Chenedlaethol wedi'u cynnal gyda sylwadau o Sir Ddinbych yn bresennol. Roedd y cyfarfodydd hynny wedi bod i drafod materion recriwtio a chadw staff ar draws y gwahanol awdurdodau a phartneriaid.

·         Cafodd adroddiad gan Archwilio Cymru ar faterion y gweithlu ei gyhoeddi yn gynharach yn y flwyddyn.

·         Mae risgiau'n dod i'r amlwg ar y gofrestr Gorfforaethol pan fydd yn amlwg gyntaf. Roedd y risgiau a restrir i'w dileu yn hanesyddol ac roedd y camau a'r risgiau wedi'u cynnal a'u hadolygu.

·         Awgrymodd yr aelodau effaith o ddiwylliant negyddol i'w ychwanegu o bosibl at y risg sy'n gysylltiedig â thwyll. Cadarnhaodd swyddogion y bydden nhw'n tynnu'r awgrym i ffwrdd er mwyn trafod gyda pherchennog y risg.

Diolchodd y Cadeirydd i'r swyddogion am yr adroddiad manwl ac atebion i sylwadau a phryderon yr aelodau. Roedd yr aelodau'n gytûn am rywfaint o hyfforddiant ychwanegol ar y Gofrestr Risg Corfforaethol.

PENDERFYNWYD, bod aelodau'n nodi'r risgiau, y sgoriau a'r rheolaethau sydd wedi'u cynnwys yn y Gofrestr Risg Gorfforaethol (atodiad 1), gan gynnwys statws pob risg yn erbyn ein Datganiad Archwaeth Risg (atodiad 2). Hefyd, mae'r pwyllgor yn ystyried y datganiad archwaeth risg ac yn derbyn y diweddariad ar lafar ar unrhyw newidiadau (atodiad 2).

Roedd pob aelod yn gytûn i gymeradwyo'r cynnig i ddiwygio'r Datganiad Archwaeth Risg Corfforaethol.