Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Prif Lyfrgellydd (copi ynghlwm) yn nodi manylion perfformiad y Cyngor mewn perthynas â 6ed Fframwaith Safonau Llyfrgelloedd Cyhoeddus Cymru 2017-2020 (sydd wedi’i ymestyn i 2020-2021) a’r cynnydd a wnaed o ran datblygu llyfrgelloedd fel mannau lles a gwytnwch unigol a chymunedol.

10.40 am – 11.10 am

Cyflwynodd y Cynghorydd Tony Thomas, Aelod Arweiniol Tai a Chymunedau, yr adroddiad gan y Pen Llyfrgellydd (a ddosbarthwyd o flaen llaw) ynglŷn â pherfformiad y Cyngor wrth weithredu Chweched Fframwaith Safonau Llyfrgelloedd Cyhoeddus Cymru 2017 – 2020 (a ymestynnwyd hyd 2020 – 2021) a’r cynnydd a wnaed wrth ddatblygu llyfrgelloedd yn lleoedd a gyfrannai at les a chadernid unigolion a chymunedau.

Atgoffodd y Cynghorydd Thomas y Pwyllgor fod awdurdodau llyfrgelloedd yng Nghymru dan ddyletswydd statudol i ddarparu gwasanaeth cynhwysfawr ac effeithlon i’w trigolion, a bod yr adroddiad yn cymharu perfformiad Sir Ddinbych â’r safon genedlaethol.  Rhoes ganmoliaeth i’r gwasanaeth gwerthfawr a ddarperid yn Sir Ddinbych, gan nodi fod Covid-19 wedi cael effaith drom arno hefyd, ac achubodd y cyfle i ddiolch i’r staff am eu gwasanaeth rhagorol ar adegau anodd; symudodd rhai aelodau o staff i swyddi dros dro ddechrau’r pandemig fel rhan o’r drefn o ffonio preswylwyr yn rhagweithiol.  Roedd y data perfformiad ar gyfer 2020 – 21 yn cynnwys y deuddeg o hawliau craidd yr oedd Sir Ddinbych yn dal i’w bodloni, ynghyd â chwech o ddangosyddion ansawdd y cynhaliwyd hunanasesiad ar eu cyfer fel y nodwyd yn yr adroddiad.  Darparwyd nifer o astudiaethau achos difyr ac addysgiadol ynglŷn â gweithgarwch y gwasanaeth.

Amlygodd y Pennaeth Cymunedau a Chwsmeriaid lwyddiant y gwasanaeth llyfrgelloedd a’r modd yr addaswyd y ddarpariaeth yn unol â’r gwahanol lefelau rhybudd Covid a gofynion y byd cyfoes, gan nodi fod lawrlwythiadau digidol wedi cynyddu 166% yn ystod y cyfnod clo cyntaf.  Cyfeiriodd at ymdrechion aruthrol y gwasanaeth llyfrgelloedd a oedd wedi arwain at yr adroddiad cadarnhaol, gan gydnabod serch hynny fod angen llawer iawn o waith er mwyn meithrin cadernid cymunedau a’u gallu i gynnal eu hunain, a bod gan y gwasanaeth llyfrgelloedd ran allweddol i’w chwarae yn hynny o beth. 

Yn ystod y drafodaeth croesawodd y Pwyllgor yr adroddiad cadarnhaol a chydnabu mor bwysig oedd y gwasanaeth llyfrgelloedd i les pobl ac mor werthfawr oedd ei gyfraniad i gymunedau.  Rhoes aelodau enghreifftiau o’r ddarpariaeth yn eu wardiau hwy, gan ganmol y cynlluniau a’r amrywiaeth o wasanaethau a ddarperid, gan gynnwys gwaith â phartneriaid, a rhoi diolch i’r holl staff.

Atebodd yr Aelod Arweiniol, y Pennaeth Cymunedau a Chwsmeriaid a’r Pen Llyfrgellydd gwestiynau fel a ganlyn –

·         yn unol â’r sefyllfa gyffredinol mewn canol trefi, nid oedd nifer yr ymweliadau â llyfrgelloedd wedi dychwelyd i’r lefelau a gafwyd cyn y pandemig, ac felly’r oedd hi ledled Cymru; roedd gwaith yn mynd rhagddo i ail-greu cysylltiadau ag ysgolion a dod â gwasanaethau partneriaid a gweithgareddau grŵp yn ôl er mwyn hybu niferoedd; cydnabuwyd hefyd fod angen i bobl fagu hyder er mwyn ailgydio mewn gwahanol weithgareddau a gwasanaethau yn y gymuned

·         cydnabuwyd bod y gwasanaeth llyfrgelloedd yn ymestyn y tu hwnt i waliau brics a mortar, a bod pobl yn defnyddio llyfrgelloedd mewn ffyrdd tra gwahanol bellach, fel y gwelwyd wrth i fwy o bobl ddefnyddio gwasanaethau’n ddigidol, gan gynnwys y Gwasanaeth Archebu a Chasglu

·         roedd bagiau atgofion i helpu pobl â dementia ar gael i’w benthyg yn yr un modd â llyfrau a bu’r rhain yn boblogaidd dros ben; derbyniwyd cyllid yn ddiweddar i ddarparu jig-sôs i bobl oedd yn byw â dementia a hyderid y byddai’r rheiny hefyd yr un mor boblogaidd

·         ar sail cyfraniadau ariannol Cyngor Tref Rhuddlan a Chyngor Dinas Llanelwy i’w llyfrgelloedd lleol, ynghyd â gwaith mewn partneriaeth a’r weledigaeth gytûn ar gyfer llyfrgelloedd yn gweithio mewn cymunedau, roedd y llyfrgelloedd hynny’n arbennig o lwyddiannus – awgrymodd y Cadeirydd y gallai fod yn werth ehangu’r dull o weithio mewn partneriaeth i gynorthwyo llyfrgelloedd lleol mewn trefi a chymunedau ledled y sir

·         er bod llai o blant a phobl wedi cymryd rhan yn Sialens Ddarllen yr Haf yn 2021, roedd yn dal yn gynllun llwyddiannus dros ben ac roedd Sir Ddinbych yn dal i berfformio’n dda. Roedd yno ragor o waith ag ysgolion ar y gweill, gan ystyried mor bwysig oedd darllen yng nghyd-destun addysg a lles

·         lleihawyd lefelau staff mewn ffordd a fyddai’n lleihau unrhyw effaith ar ddefnyddwyr y llyfrgelloedd a rhoddwyd sylw manwl i ymatebion cwsmeriaid; ni chafwyd unrhyw ymatebion negyddol. Byddai’r gwasanaeth yn dal i ddefnyddio’i adnoddau yn y ffordd fwyaf effeithiol y gallai er budd y trigolion

·         roedd nifer ymweliadau a benthyciadau’n cynyddu fesul dipyn ac roedd rhagor o wasanaethau’n bwriadu ailagor yn yr wythnos ddilynol wrth i’r cyfyngiadau lacio, ac roedd hi’n anodd cymharu â’r cyfnod cyn y pandemig gan fod cymaint o bethau wedi newid yn y ddwy flynedd aeth heibio a bod pobl yn ymddwyn yn wahanol; roedd pawb yn gyfrifol am helpu i feithrin hyder pobl i ailgydio â gweithgareddau yn y gymuned, a’r neges bendant oedd bod llyfrgelloedd yn fannau diogel a chroesawgar i ymwelwyr.

Bu’r Prif Weithredwr yn falch o glywed y farn gadarnhaol o’r gwasanaeth llyfrgelloedd a gosododd her ar gyfer y dyfodol o ganfod beth yn rhagor y gellid ei wneud i ddiogelu’r cyfleusterau hyn er mwyn gwella bywydau trigolion.  Wrth gloi, talodd y Cadeirydd deyrnged unwaith eto i’r gwasanaeth ardderchog a ddarperid a gwaith yr holl staff.

Bu i’r Pwyllgor –

BENDERFYNU, yn amodol ar y sylwadau uchod –

(a)       cydnabod ymdrechion llyfrgelloedd y sir i addasu i’r pandemig Covid-19 a darparu gwasanaeth ardderchog i drigolion Sir Ddinbych;

(b)       derbyn a nodi’r wybodaeth a ddarparwyd ynghylch perfformiad y Gwasanaeth Llyfrgelloedd yn ôl Chweched Fframwaith Safonau Llyfrgelloedd Cyhoeddus Cymru yn ystod 2020/21 ynghyd â’r wybodaeth ddiweddaraf am y datblygiadau yn ystod 2021/22, a

(c)       gofyn am adroddiad arall ynghylch perfformiad y Gwasanaeth yn ôl Safonau Llyfrgelloedd Cyhoeddus Cymru yn ystod 2021/22 i ddod gerbron y Pwyllgor ym mis Ionawr 2023.

Ar yr adeg hon (11.17 am) cymerodd y pwyllgor egwyl fer.