Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Hugh Evans, Arweinydd ac Aelod Arweiniol yr Economi a Llywodraethu Corfforaethol (copi ynghlwm) ar y trefniadau sydd angen eu gwneud ar gyfer sefydlu Cydbwyllgor Corfforaethol Gogledd Cymru (CJC) a cheisio cymeradwyaeth y Cabinet i roi cymeradwyaeth mewn egwyddor i drosglwyddo swyddogaethau Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru i’r CJC drwy gytundeb dirprwyo.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn cytuno mewn egwyddor bod swyddogaethau Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru yn cael eu trosglwyddo ar ffurf cytundeb dirprwyo i Gyd-bwyllgor Corfforaethol Gogledd Cymru ar yr amodau canlynol;

(a)       bod y fframwaith statudol y mae Llywodraeth Cymru yn ei lunio yn caniatáu ar gyfer dirprwyo swyddogaethau gweithredol perthnasol i Gyd-bwyllgor Corfforaethol,

(b)       bod Cyd-bwyllgor Corfforaethol Gogledd Cymru yn cytuno i sefydlu Is-bwyllgor, gan gytuno ar aelodaeth gyda’r Cyngor, i ymgymryd â swyddogaethau’r Bwrdd Uchelgais Economaidd.

Cynigir y trawsnewid yma er mwyn cyflawni model llywodraethu symlach, gan osgoi dyblygu.  Bydd adroddiad manylach arall am y fframwaith a fydd yn cael ei weithredu yn cael ei gyflwyno mewn cyfarfod arall o’r Cabinet.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad ar y trefniadau sydd i'w gwneud i sefydlu Cydbwyllgor Corfforaethol Gogledd Cymru ac yn ceisio cymeradwyaeth y Cabinet mewn egwyddor i drosglwyddo swyddogaethau Bwrdd Uchelgais Gogledd Cymru i’r Cydbwyllgor Corfforaethol drwy gytundeb dirprwyo.

Rhoddodd Pennaeth y Gwasanaethau Cyfreithiol, AD a Democrataidd rywfaint o gefndir i gread y Cydbwyllgor Corfforaethol ar 1 Ebrill 2021 ynghyd â’r swyddogaethau y bydd yn eu harfer o 30 Mehefin 2022 a’r gofyniad i osod cyllideb ar gyfer y flwyddyn ariannol 2022/23 erbyn 31 Ionawr 2022. Rhoddodd drosolwg cynhwysfawr o’r trefniadau i sicrhau bod y Cyd-bwyllgor Corfforaethol wedi’i sefydlu’n gywir fel y gall arfer ei swyddogaethau erbyn 30 Mehefin 2022 a chyfeiriodd at yr adroddiad safonau sydd i’w ystyried gan bob un o chwe phrif gyngor Gogledd Cymru yn ystod mis Rhagfyr. Bydd y Cyd-bwyllgor Corfforaethol yn gyfrifol am baratoi Cynllun Datblygu Strategol a Chynllun Cludiant Rhanbarthol a bydd ganddo bwerau cyffredinol ym maes lles economaidd.  Cafodd y Cabinet wybod am y rhesymeg y tu ôl i drosglwyddiad arfaethedig swyddogaethau'r Bwrdd Uchelgais Economaidd i'r Cyd-bwyllgor Corfforaethol drwy gytundeb dirprwyo ac am yr egwyddorion y cytunodd Prif Weithredwyr ac Arweinwyr arnynt fel sail ar gyfer gweithredu unrhyw drosglwyddiad er mwyn gwireddu model llywodraethu wedi’i resymoli a fyddai’n osgoi dyblygu.  Ceisiwyd cytundeb mewn egwyddor gan y Cabinet a fyddai'n ddibynnol ar ddatblygiad fframwaith deddfwriaethol priodol gan Lywodraeth Cymru i ganiatáu’r dirprwyo.  Bydd adroddiadau pellach ar sefydliad y Cyd-bwyllgor Corfforaethol yn cael eu rhoi gerbron y Cabinet maes o law.

Wrth ystyried yr adroddiad cwestiynodd y Cynghorydd Bobby Feeley y fiwrocratiaeth gysylltiedig â hyn gofynnodd am eglurder pellach ynghylch y goblygiadau ariannol, yn cynnwys y costau perthnasol i Sir Ddinbych ac i Gymru gyfan.  Gofynnodd y Cynghorydd Mark Young hefyd am eglurhad ar yr effaith ar y Cynllun Datblygu Lleol yn sgil dyletswydd y Cyd-bwyllgor Corfforaethol i baratoi Cynllun Datblygu Strategol, gam amlygu pwysigrwydd penderfyniadau lleol ar gyfer cymunedau lleol.  Mewn ymateb i’r materion hyn a chwestiynau pellach gan Aelodau heb fod yn aelodau o’r Cabinet,  dywedodd yr Arweinydd, Pennaeth y Gwasanaethau Cyfreithiol, AD a Democrataidd a’r Pennaeth Cyllid ac Eiddo bod:

·         y Cyd-bwyllgor Corfforaethol wedi’i greu gyda dyletswyddau cyfreithiol o fis Mehefin 2022 ac mai’r bwriad oedd gwneud ei weithrediad mor syml ac anfiwrocrataidd â phosibl, sydd yn un o'r amcanion y tu ôl i’r penderfyniad mewn egwyddor a geisir

·         mae’r rhanbarth wedi derbyn grant o £250k gan Lywodraeth Cymru i helpu i sefydlu’r Cyd-bwyllgor Gorfforaethol ac i’w ddefnyddio ar gyfer y cyngor arbenigol a’r capasiti rheoli prosiect a fydd yn angenrheidiol i wneud hynny.

·         Mae’n ofynnol i’r Cyd-bwyllgor Corfforaethol bennu ei gyllideb erbyn 31 Ionawr ar gyfer y flwyddyn ariannol i ddod a chytuno ar y cyfraniadau y bydd pob awdurdod lleol yn eu gwneud ar gyfer treuliau’r Cyd-bwyllgor nad yw ffynonellau eraill o gyllid yn eu diwallu.

·         mae swyddogion Adran 151 wrthi’n gweithio ar y gyllideb gychwynnol a thra bydd yr elfen gorfforaethol/ ddemocrataidd i raddau  helaeth yn cael ei chynnal gan swyddogion allweddol cyfredol, mae gwaith yn mynd rhagddo i ddynodi'r gofynion ariannol ar gyfer darparu’r elfennau cynllunio a chludiant gyda nifer o opsiynau i’w hystyried; gobeithir y bydd Llywodraeth Cymru yn darparu cyllid ychwanegol ar gyfer cyflawni'r dyletswyddau newydd a bydd galwadau'n cael eu gwneud arnynt yn y cyswllt hwnnw.

·         unwaith y bydd y gyllideb ar gyfer 2022/23 wedi’ gosod bydd yr effaith ariannol ar Sir Ddinbych ac ar draws Gogledd Cymru yn hysbys ac mae’n bwysig sicrhau bod Sir Ddinbych yn cael gwerth am arian o'i gyfraniad.

·         Mae ar y Cyd-bwyllgor Corfforaethol ddyletswydd i gynhyrchu Cynllun Datblygu Strategol sydd yn gynllun haen wahanol ac ar wahân i’r Cynllun Datblygu Lleol y mae’n rhaid i bob awdurdod lleol ei gynhyrchu gan dalu sylw i rai ffactorau penodol.

·         bydd ar y Cyd-bwyllgor Corfforaethol ddyletswydd gyfreithiol o ran y Gymraeg a bydd yn rhaid iddo gytuno ar gynllun iaith Gymraeg a diwallu safonau'r Gymraeg.

·         Darparwyd canllawiau gan Lywodraeth Cymru i ddatblygu trefniadau craffu gyda rheoliadau pellach yn cael eu hymgynghori yn eu cylch ar hyn o bryd o ran yr opsiynau a fyddai ar gael i'r Cyd-bwyllgor yn y cyswllt hwnnw: creu pwyllgorau craffu yn benodol o fewn strwythur y Cyd-bwyllgor Corfforaethol, creu cydbwyllgor craffu i’r diben penodol hwnnw, neu ddefnyddio trefniadau craffu sydd eisoes yn bodoli.

Eglurodd yr Arweinydd y cefndir i’r ymdriniaeth ranbarthol sy’n cael ei harddel o ran darpariaeth gwasanaeth er mwyn cadw'r nifer presennol o awdurdodau lleol yng Nghymru gan ddweud fod manteision ac anfanteision i hyn.  Pwysleisiodd bwysigrwydd sicrhau fod yr ymdriniaeth ranbarthol yn gweithio i drigolion Sir Ddinbych.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn cytuno mewn egwyddor bod swyddogaethau Bwrdd Uchelgais Gogledd Cymru yn cael eu trosglwyddo drwy gytundeb dirprwyo i Gydbwyllgor Corfforaethol Gogledd Cymru ar yr amod:

(a)       bod y fframwaith statudol sy’n cael ei ddatblygu gan Lywodraeth Cymru yn caniatáu dirprwyo’r swyddogaethau gweithredol perthnasol i Gyd-bwyllgor Corfforaethol,

(b)       Bod Cyd-bwyllgor Corfforaethol Gogledd Cymru yn cytuno i sefydlu Is-bwyllgor, gyda’r Cynghorau i gytuno ar yr aelodaeth, i ymgymryd a swyddogaethau’r Bwrdd uchelgais Economaidd.

Cynigir y trawsnewid hwn er mwyn gwireddu model llywodraethu wedi'i resymoli sy’n osgoi dyblygu gwaith.  Bydd adroddiad manwl pellach ar y fframwaith ar gyfer gweithredu’n cael ei roi gerbron cyfarfod arall o’r Cabinet.