Eitem ar yr agenda

Hysbysiad o eitemau y dylid, ym marn y Cadeirydd, eu hystyried yn y cyfarfod fel materion brys yn unol ag Adran 100B(4) o Ddeddf Llywodraeth Leol 1972.

Dim materion brys.

Ar y pwynt hwn fe gyflwynodd y Cynghorydd Arwel Roberts Ddeiseb i’r Cyngor Llawn yn ymwneud â Ffordd Abergele yn Rhuddlan. Nododd fod problem wedi bod gyda gyrwyr yn anwybyddu’r terfyn cyflymder ar hyd Ffordd Abergele ac roedd y ddeiseb yn galw am ostwng y terfyn cyflymder o 40 milltir yr awr i 30 milltir yr awr ar hyd y ffordd.  Diolchodd y Cynghorydd Roberts i Gyngor Tref Rhuddlan am brynu dyfais sy’n dangos cyflymder a hefyd i Gyngor Sir Ddinbych am drefnu i leoli’r ddyfais.  Roedd y ddeiseb hefyd yn galw am groesfan i gerddwyr, preswylwyr ac ymwelwyr am resymau diogelwch pan fyddant yn ceisio croesi’r ffordd ac roedd yna angen mawr am fwy o balmentydd is ar gyfer defnyddwyr cadeiriau olwyn.  Cadarnhaodd y Cynghorydd Roberts y byddai’n trosglwyddo’r ddeiseb i’r swyddogion priffyrdd yn Ninbych.

Cadarnhaodd Pennaeth y Gwasanaethau Cyfreithiol, AD a Democrataidd y byddai ymateb yn cael ei anfon i’r Cynghorydd Arwel Roberts o fewn 14 diwrnod wedi i’r ddeiseb gael ei derbyn gan yr adran berthnasol.

Yn y cyswllt hwn, gofynnodd y Cynghorydd Glenn Swingler gwestiwn:

“A wnaethpwyd unrhyw gynnydd dros y 4 blynedd anodd ddiwethaf i rwystro a hefyd i gefnogi’r teuluoedd hynny o Sir Ddinbych sydd mewn perygl o gael eu gwneud yn ddigartref, heb fod bai arnynt o gwbl?”

Ymateb gan Bobby Feeley, Aelod Arweiniol Lles ac Annibyniaeth – “diolch am eich cwestiwn ac am eich diddordeb parhaus ac empathi tuag at ddigartrefedd.  Fel y dywedwyd gennych, gall unrhyw un gael ei wneud yn ddigartref, heb fod bai arno o gwbl.  Mae cynnydd wedi ei wneud, a gwnaed pob ymdrech i gefnogi teuluoedd sydd mewn perygl o fod yn ddigartref.  Fy uchelgais i yn y pen draw fyddai gweld diwedd ar ddigartrefedd yma yn Sir Ddinbych.  Er bod cynnydd strategol da wedi ei wneud, bydd rhai datrysiadau’n cymryd ychydig yn fwy o amser i gael eu cyflawni’n llawn.  Mae’r blynyddoedd diwethaf wedi bod yn gyfnod anodd, yn enwedig i’r gwasanaeth hwn.  Mae’r pandemig yn bendant wedi cynyddu’r llwyth gwaith, ac mae swyddi gweigion yn parhau i effeithio ar ein gwasanaeth digartrefedd.  Mae gennym strwythur newydd a fydd yn canolbwyntio ar rwystro digartrefedd, ac ’rydym wedi ymgysylltu’n agosach â’r gwasanaeth tai.  Mae gostyngiad wedi bod yn nifer y teuluoedd sy’n cael eu hystyried yn ddigartref.  Mae hyn, yn amlwg, yn rhannol o ganlyniad i Lywodraeth Cymru yn rhwystro achosion o droi allan yn ystod y pandemig.  Ond fel y bydd hyn dod i ben, mae’n debyg iawn y gwelwn bobl yn dod at y gwasanaeth eto.  ’Rydym yn y broses o dendro am gontract ymyrraeth gynnar Grant Cymorth Tai.  Bydd hyn yn golygu cyfryngu, er enghraifft, gyda Landlordiaid, clirio dyledion efallai, cynorthwyo gydag ôl-ddyledion rhent, a chynorthwyo gyda phob math o faterion teuluol eraill.  ’Rydym wedi bod yn cynnal prosiect peilot gyda Civica dros y 12 mis diwethaf, sydd wedi bod yn llwyddiannus ac, mewn gwirionedd, wedi rhwystro 84 o aelwydydd rhag mynd yn ddigartref.  ’Rydym hefyd wedi defnyddio cyllid y rhaglen Grant Cymorth Tai i ddatblygu tîm gweithwyr cefnogi tenantiaeth arbenigol, sydd yn gweithio ledled y sir a’r sector rhentu preifat er mwyn ceisio atal pobl rhag mynd yn ddigartref yn y lle cyntaf.  Lansiwyd grant caledi i denantiaid yn gynharach eleni gan Lywodraeth Cymru er mwyn ceisio cynorthwyo’r rhai sydd mewn ôl-ddyledion.  ’Rydym wedi annog pobl i wneud cais am y grant hwn ond, yn anffodus, nid yw’r niferoedd sydd wedi gwneud cais wedi bod mor uchel â’r disgwyl.  ’Rydym wedi bod yn gweithio hefyd gyda’r gwasanaeth tai a chyda Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig, er mwyn manteisio ar atal dros dro’r polisi Un Llwybr Mynediad at Dai, sydd wedi arwain at roi tenantiaeth barhaol i 99 o aelwydydd.  Pan ddarllenais yr wybodaeth ddiweddaraf gan yr archwilio mewnol, sydd yn mynd gerbron y Pwyllgor Craffu Partneriaethau ar 16 Rhagfyr, cefais fy sicrhau ei fod wedi gwella’n dda. I ddweud y gwir, pan gyrhaeddais y diwedd ’roeddwn wedi synnu pan sylwais fod y sgôr sicrwydd yn parhau i fod yn isel.  ’Roedd hyn yn aflonyddu arnaf, felly siaradais â Lisa Harte o’r Archwilio Mewnol, ac ’roedd hi’n cytuno gyda mi ein bod wedi gwneud cynnydd ond oherwydd nad oedd rhai adrannau heb gael sylw digonol ’roedd yn rhaid i’r sgôr sicrwydd aros yn isel.  

Bydd adroddiad llawn a gonest yn mynd gerbron y Pwyllgor Craffu Partneriaethau ar 16 Rhagfyr, a bydd amser ar gyfer cwestiynau ac atebion manwl yr aelodau, ond ’rwy’n gobeithio y bydd yr eglurhad byr hwn yn ddigon ar hyn o bryd.  Mae Ann Lloyd, Pennaeth y Gwasanaeth, a Nicola Stubbins, y Cyfarwyddwr Corfforaethol sy’n gyfrifol am wasanaethau cymdeithasol, yma’r bore yma, pe hoffech ofyn cwestiwn atodol.”

Cadarnhaodd y Cynghorydd Swingler y byddai’n gofyn cwestiwn atodol a diolchodd i’r Aelod Arweiniol am yr ymateb cynhwysfawr ac roedd am iddo gael ei nodi ei fod yn cefnogi’r Tîm Atal Digartrefedd a oedd wedi gwneud gwaith ardderchog. 

“A yw ad-drefnu wedi gweithio neu a oes rhagor o waith i’w wneud a pha mor ddrwg yw’r lefelau staffio?”

Ymatebodd y Cynghorydd Bobby Feeley i'r cwestiwn atodol fel a ganlyn:

 “mae am weithio ond mae’n ddyddiau cynnar iawn. Roedd angen ymagwedd fwy cyfannol tuag at ddigartrefedd a’i atal rhag digwydd yn y lle cyntaf a dyna pam mae strwythur newydd.  Rydym wedi gwella o ran staffio ond mae gennym 1 swydd wag.” 

Ymatebodd Ann Lloyd fel a ganlyn:

“Yn dilyn ymgynghoriad, fe wnaethom lenwi’r swyddi ond, yn anffodus, fe wnaethom golli rhai aelodau o’r tîm oherwydd iddynt ymgeisio am swyddi eraill o fewn y Cyngor, felly rydym wedi gweld newid sylweddol o ran y tîm staffio ers yr ymgynghoriad ac i lawer ohonynt, roedd hynny’n ddyrchafiad, felly roedd yn newyddion da iddyn nhw ond nid i ni. Mae wedi cymryd ychydig o amser i ni gael y tîm mewn sefyllfa sefydlog ond mae’r holl swyddi roeddem eu heisiau yn ein tîm amlddisgyblaethol yno. Mae gennym gwnselydd penodol, ymarferydd iechyd meddwl penodol, rôl rheolwr troseddwyr penodol, a gweithiwr cymdeithasol yn y tîm. Rydym wrthi’n cyflwyno’r rôl derfynol, sef unigolyn iechyd meddwl / camddefnyddio sylweddau sydd ar secondiad o Betsi Cadwaladr. Bydd gan yr unigolyn fynediad at yr holl ddarpariaeth prif ffrwd drwy wasanaethau Betsi Cadwaladr ar gyfer camddefnyddio sylweddau ac iechyd meddwl ond bydd yn weithiwr penodol i’r tîm digartrefedd, felly’n canolbwyntio ar yr unigolion hynny ag anghenion lefel is ac anghenion lefel canolig ond hefyd yn gallu cael mynediad at rai o’r gwasanaethau yno. Y broblem fwyaf sydd gennym ar hyn o bryd yw symud pobl o lety brys i denantiaeth barhaol ac mae hynny’n fater y byddwn yn cael trafferth ag ef am beth amser. Nid yw’r farchnad dai dros y 12 mis diwethaf wedi helpu o gwbl oherwydd, yn amlwg, mae prisiau rhent wedi codi’n ofnadwy ac mae prisiau tai wedi codi’n ddychrynllyd hefyd ac felly rydym yn ymdrechu’n galed i gael eiddo fforddiadwy, ond mae gennym y dull corfforaethol o ran hynny rŵan. Rydym yn gweithio’n agos ag adrannau eraill, Cynllunio a Gwarchod y Cyhoedd, Tai Cymunedol, ac mae gennym Is-Grŵp yr Uwch Dîm Arweinyddiaeth sydd yn edrych ar hyn o safbwynt corfforaethol. Gan weithio ar y cyd, rydym yn symud ymlaen ac rydym wedi derbyn Cynllun Gweithredu Lefel Uchel: Rhoi Terfyn ar Ddigartrefedd gan Lywodraeth Cymru yn ddiweddar sydd angen ei archwilio, ac mae arnom angen datblygu Cynllun Pontio Ail-Gartrefu Cyflym sydd yn gynllun pum mlynedd ar sut y byddwn yn symud i fodel Ail-Gartrefu Cyflym Llywodraeth Cymru sy’n golygu y byddwn yn cynnig tenantiaeth i rywun bron yn syth ag y maent yn dod yn ddigartref. Rydym yn rhoi’r gefnogaeth honno ar waith yn syth. Mae’n eithaf uchelgeisiol ond gyda chefnogaeth y cyngor cyfan, rydym yn siŵr o gyrraedd y nod.”

Awgrymodd y Cadeirydd, y Cynghorydd Alan James, pe bai unrhyw ddatganiadau pellach yn cael eu cyhoeddi y gellid eu hanfon at bob cynghorydd a phe bai unrhyw ymholiad yn codi, gellid cysylltu â’r swyddog perthnasol yn uniongyrchol.