Eitem ar yr agenda

Derbyn diweddariad ar yr amserlen arfaethedig ar gyfer datblygu'r Strategaeth Iaith Gymraeg (copi ynghlwm).

Cyflwynodd y Swyddog Cymraeg (SC) adroddiad Strategaeth Iaith Cymru (a gylchredwyd yn flaenorol) a oedd i ddiweddaru ar yr amserlen arfaethedig ar gyfer datblygu'r strategaeth newydd.

Mae Mesur Iaith Gymraeg (Cymru) 2011 wedi galluogi'r Llywodraeth i osod safonau sy'n ymwneud â'r Iaith Gymraeg ac roedd Llywodraeth Cymru yn disgwyl i bob awdurdod lleol fabwysiadu Strategaeth Iaith Gymraeg, fel rhan o'u hymateb i'r Safonau.

Mae’r strategaeth gyfredol, a fabwysiadwyd gan Gabinet Sir Ddinbych ym mis Mawrth 2017, yn amlinellu’r dull tuag at hyrwyddo’r Iaith Gymraeg a hwyluso ei defnydd o fewn y sir. Roedd disgwyl i'r Cyngor adolygu ei strategaeth bum mlynedd yn ddiweddarach o'r dyddiad cyhoeddi. Roedd disgwyl i'r strategaeth newydd ym mis Mawrth 2022.

Dyma oedd themâu arfaethedig y strategaeth newydd –

• Mae Thema 1 yn edrych ar sut mae Sir Ddinbych yn gweithio gyda'i phartneriaid allweddol sy'n ymwneud â chyflwyno'r Gymraeg ledled y sir a sut y gallant weithio'n fwy strategol a chynllunio eu gweithgareddau mewn dull mwy cysylltiedig
• Mae Thema 2 yn edrych ar gynyddu nifer y disgyblion sy'n dod yn rhugl yn yr Iaith Gymraeg yn ystod eu bywyd ysgol ac annog mwy o ddefnydd o'r iaith ym mywyd y dyfodol. Roeddem hefyd yn edrych ar wella cyfleoedd i blant a phobl ifanc mewn lleoliadau cymdeithasol trwy weithio gyda'n gwasanaethau Ieuenctid a Hamdden.
• Mae Thema 3 yn edrych ar faterion sy'n effeithio ar gymunedau mewn perthynas â'r Iaith Gymraeg, gyda ffocws allweddol ar effaith penderfyniadau polisi. Roedd ffocws allweddol yn cael ei roi ar faterion cynllunio lleol a’r Fframwaith ‘Mwy na Geiriau’ i wella gwasanaethau dwyieithog ym maes iechyd a gofal cymdeithasol.
• Mae Thema 4 yn edrych ar sut y dylai Sir Ddinbych a'i phartneriaid datblygu economi gydnabod pwysigrwydd economi lewyrchus i ddyfodol yr Iaith Gymraeg a sicrhau bod strategaethau ar waith i sicrhau cyfleoedd i bobl ifanc aros yn y gymuned leol.
• Mae Thema 5 yn edrych ar sut y gall y Cyngor wella'r Gymraeg trwy ddarparu hyfforddiant i staff a gwella ethos dwyieithog yr awdurdod trwy hyrwyddo'r Iaith Gymraeg.

Pwysleisiodd y themâu newydd yr her o gadw pobl ifanc yn eu cymunedau.

Trafododd yr aelodau'r canlynol yn fanylach –

• Roedd yr aelodau'n teimlo bod y bedwaredd thema'n bwysig iawn, ac yn meddwl tybed a ellid cynnwys y mater yn y cynllun corfforaethol newydd, a dylid ei ragflaenu fel mater pwysig iawn. Cytunodd yr Aelod Arweiniol dros Addysg, Gwasanaethau Plant ac Ymgysylltu â'r Cyhoedd fod y mater yn haeddu cael ei gynnwys.
• Pryderon gyda’r cyllid, a’r term ‘ewyllys da’ gan na fyddai ond yn mynd mor bell, roedd y pwyllgor yn gobeithio y byddai rhywfaint o arian o’r neilltu i gynorthwyo gyda datblygiad yr Iaith Gymraeg yn y Cyngor. Yr Aelod Arweiniol dros Addysg, Gwasanaethau Plant ac Ymgysylltu â'r Cyhoedd mae'r mater wedi bod yn her am y 4/5 mlynedd diwethaf, ond mae rhai prosiectau eraill yn CSDd wedi datblygu pethau fel y Ganolfan Gymraeg, a oedd yn beth da arwyddo bod y Gymraeg wedi'i chynnwys yn y Cynllun Corfforaethol diweddaraf.
• Holodd yr aelodau a oedd nifer y siaradwyr Cymraeg wedi cynyddu ers ffurfio'r Cyngor ym 1996, ymatebodd y swyddog gan nodi nad oedd ganddynt yr ystadegau wrth law ond y byddent yn ceisio eu dod o hyd iddynt.

PENDERFYNWYD bod Pwyllgor Llywio'r Iaith Gymraeg yn cynnig bod y Cynllun Corfforaethol yn mabwysiadu'r Strategaeth Iaith Gymraeg fel un o rannau pwysicaf y Cynllun Corfforaethol, a chynnwys llinell gyllideb yn y gyllideb i ariannu'r strategaeth.