Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Swyddog Monitro (copi ynghlwm) yn hysbysu’r Aelodau yn sôn am ymgynghoriad a gwblheir gan Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru, (yr Ombwdsman) ynghylch canllawiau drafft newydd i aelodau etholedig ar y Cod Ymddygiad.

 

Aeth y Swyddog Monitro â’r aelodau drwy’r adroddiad. Cafodd dau fersiwn y canllawiau eu cynhyrchu ar gyfer: 1- aelodau’r Prif Gyngor, Awdurdod Tân ac Achub a Pharciau Cenedlaethol, 2- Aelodau Cynghorau Tref, Dinas a Chymuned.

Cafodd y canllaw Cod Ymddygiad cyfredol gan yr ombwdsmon ei ddiwygio ddiwethaf yn 2016. Roedd yr Ombwdsmon wedi ceisio adnewyddu ac ymgynghori ar gyfer ei gyhoeddi cyn yr etholiadau lleol yn 2022.

 

Roedd yr Ombwdsmon wedi rhyddhau'r dogfennau oedd wedi’u cynnwys yn y papurau ac wedi gofyn am farn yr aelodau. Roedd cynnwys y canllawiau diwygiedig yn ymdrin â nifer o agweddau tebyg heb unrhyw newidiadau wedi'u gwneud i rai elfennau o'r ddogfen gyfredol. Dangosodd y Swyddog Monitro rai o’r newidiadau a oedd wedi’u nodi i’r aelodau.

·         Cynhyrchwyd y Cod i helpu ac arwain aelodau i gynnal safonau priodol o'r Cod Ymddygiad wrth gyflawni dyletswyddau.

·         Tynnwyd sylw at y pwyslais ar aelodau i fynychu hyfforddiant pan gaiff ei ddarparu.

·         Cafodd esboniad pellach ar y Pwyllgor Safonau ei gynnwys.

·         Cyflwyno adroddiadau interim y gellir eu cyflwyno i Lywydd Panel Dyfarnu Cymru. O hyn y gallai tribiwnlys achos dros dro ddigwydd a chanlyniadau dros dro hyd nes y ceir canlyniad yr ymchwiliad a'r gwrandawiad.

 

Diolchodd y Cadeirydd i’r Swyddog Monitro am roi briff o’r newidiadau. Dywedodd fod y defnydd o gyfryngau cymdeithasol wedi'i arsylwi. Yn ei farn o, dylid pwysleisio mwy o beryglon cyfryngau cymdeithasol yn yr adroddiad.

 

Dywedodd Julia Hughes fod y papur canllaw wedi bod yn hygyrch i’w ddarllen a bod defnyddio enghreifftiau priodol i gynorthwyo dealltwriaeth yn gyflwyniad da. Roedd yn braf nodi bod yr adran hyfforddi wedi'i chynnwys yn y canllawiau. Croesawyd y ddogfen wedi’i diweddaru.

 

Cynigiodd y Swyddog Monitro egluro'r rôl sy'n gysylltiedig ag aelodau etholedig ar Gynghorau Tref, Dinas a Chymuned a'r Cyngor Sir a'u hymddygiad pan oeddent yn cynrychioli'r awdurdod. Ni fyddai llywodraethwyr ysgolion nad oeddent yn aelod etholedig yn cael eu cynnwys o dan y ddogfen ganllaw ddiwygiedig arfaethedig. Pe bai aelod etholedig yn eistedd ar gorff llywodraethu ysgol, yn y rôl honno mae’n cael ei ystyried yn gynrychiolydd o'r Cyngor a byddai'r Cod Ymddygiad yn berthnasol iddo. 

 

Cadarnhaodd y Swyddog Monitro fod mwyafrif y cwynion a dderbynnir yn cael eu diddymu a'u hymchwilio gan yr Ombwdsmon oherwydd nifer o resymau. Yn y canllaw, gwnaed mynegiad o siom gan yr Ombwdsmon ar gwynion a wnaed at ddibenion gwleidyddol. Cadarnhawyd y cafodd profion cadarn eu mabwysiadu wrth ymchwilio i gwynion, yn ogystal ag asesu a ddylid ymchwilio i gŵyn. Roedd yn orfodol i Gynghorau Dinas, Tref a Chymuned gydymffurfio â'r Cod Ymddygiad.

 

Cododd yr Aelod Lleyg, Peter Lamb, y pwyntiau canlynol;

·         Dylai’r teitl ar y dudalen gyntaf gynnwys y gair ‘canllawiau’,

·         Cyfeiriodd y ddogfen at ‘sicrwydd i’r cyhoedd’ ond nid oedd yn glir pa sicrwydd yr oedd yn ei roi,

·         Defnyddiwyd y gair niwed ar dudalen 23 ym mhecyn y rhaglen. Cwestiynodd Mr Lamb ai hwn oedd y gair mwyaf priodol i'w ddefnyddio,

·         Cynnwys y gwerth ariannol o £1000 mewn perthynas â defnyddio ffôn symudol. Awgrymwyd efallai y byddai'n well gadael y swm ariannol allan.

 

Diolchodd y Swyddog Monitro i’r Aelod Lleyg am ei farn. Mewn ymateb i'r pwyntiau a godwyd, cadarnhaodd y Swyddog Monitro ei fod yn cytuno â'r pwynt o gynnwys y gair canllaw yn y teitl ac y byddai'n trosglwyddo'r cynhwysiant i'r Ombwdsmon. Mewn ymateb i'r pwyntiau eraill a godwyd, y sicrwydd i'r cyhoedd oedd pwysleisio bodolaeth y Cod Ymddygiad ar yr amod bod sicrwydd i aelodau etholedig gadw ato.

Roedd y defnydd o'r gair niwed wedi'i gynnwys yn yr ystyr eang i gynnwys pob agwedd ar niwed, gan gynnwys niwed corfforol, niwed emosiynol, niwed economaidd, niwed gyrfa neu niwed i enw da. Dealltwriaeth y Swyddog Monitro oedd bod y gair wedi’i ddefnyddio i gwmpasu’r holl agweddau hyn.

Byddai'r sylw ar werth ariannol defnyddio ffôn symudol yn cael ei gysylltu yn ôl â'r tîm i'w ystyried.

 

Yn dilyn y drafodaeth, nododd y Swyddog Monitro y canlynol;

·         Roedd y canllaw yn ddogfen hygyrch

·         Yn falch o nodi'r pwyslais ar hyfforddiant

·         Cynnwys pwysigrwydd ceisio cyngor gan y Swyddog Monitro mewn unrhyw amheuaeth

·         Mwy o bwyslais ar y pryderon ynghylch defnyddio cyfryngau cymdeithasol

·         I gynnwys ‘canllawiau’ ar y wynebddalen

·         Ehangu neu ail-edrych ar y defnydd o'r gair niwed

·         Efallai y byddai'n werth ystyried hepgor y swm ariannol a gynhwysir o'r nodiadau.

 

Cadarnhaodd y Swyddog Monitro fod prif bwyntiau canllawiau'r Cyngor Dinas, Tref a Chymuned wedi aros yr un fath.

 

PENDERFYNODD yr aelodau fod y pwyllgor yn nodi cynnwys yr adroddiad ac yn rhoi sylwadau fel y nodir uchod gyda materion i’w hystyried i’r canllawiau drafft.