Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Richard Mainon, Aelod Arweiniol Gwasanaethau Corfforaethol a Chyfeiriad Strategol (copi ynghlwm) yn ceisio cymeradwyaeth y Cabinet ar gyfer newidiadau arfaethedig i Bolisi Enwi a Rhifo Strydoedd y Cyngor.

PENDERFYNWYD y dylai’r Cabinet gymeradwyo’r newidiadau canlynol i’r Polisi Enwi a Rhifo Strydoedd –

 (i)        bod strydoedd newydd yn cael eu henwi yn Gymraeg yn unig, a

 (ii)       bod y dewis i enwi strydoedd ar ôl unigolion yn cael ei dynnu o’r polisi.

Cyflwynodd y Cynghorydd Richard Mainon, Aelod Arweiniol ar gyfer Gwasanaethau Corfforaethol yr adroddiad sy’n ceisio cymeradwyaeth y Cabinet ar newidiadau arfaethedig i Bolisi Enwi a Rhifo Strydoedd y Cyngor ynghyd â’r rhesymeg tu ôl i’r newidiadau hynny.

Cynhaliwyd adolygiad o’r polisi ar gais y Pwyllgor Craffu Perfformiad, gyda phwyslais penodol ar sicrhau ei fod yn adlewyrchu Polisi Iaith y Cyngor ac roedd Pwyllgor Llywio’r Gymraeg wedi cytuno i’r dull hwnnw o weithio.  Yn dilyn ymgynghoriad gyda Swyddog Cymraeg y Cyngor a Swyddfa Comisiynydd y Gymraeg, argymhellwyd y byddai strydoedd newydd i gyd yn cael eu henwi'n Gymraeg yn unig. Roedd y Pwyllgor Craffu Perfformiad wedi codi’r mater o allu enwi strydoedd ar ôl pobl yn sgil enghreifftiau diweddar o enwau strydoedd yn gorfod cael eu newid.  Yn achos Sir Ddinbych, roedd mwy o broblem o enwi strydoedd ar ôl unigolion a oedd yn cynnwys elfen emosiynol, ac ar ôl ystyried Cyfamod y Lluoedd Arfog, argymhellwyd bod y dewis i enwi strydoedd ar ôl unigolion yn cael ei ddileu.

Codwyd y materion canlynol yn ystod y drafodaeth a ddilynodd –

·         roedd trafodaeth am dynnu’r dewis o enwi strydoedd ar ôl unigolion yn gyfan gwbl, gan dderbyn y rhesymeg tu ôl i’r argymhelliad hwnnw, roedd Julian Thompson-Hill yn anfodlon atal anrhydeddu unigolion arbenigol megis Capten Sir Tom Moore er enghraifft be bai'n lleol i'r ardal. 

Amlygwyd yr anawsterau presennol a wynebwyd gan swyddogion wrth fynd i’r afael ag enwi strydoedd ar ôl unigolion a thrafodaethau ehangach ar werth perthnasol unigol, a oedd yn fater emosiynol a sensitif iawn.  Y farn gyffredinol oedd dylid dileu normaleiddio enwi strydoedd ar ôl unigolion a pheidio cynnwys rhagdybiaeth yn y polisi i gynnwys y dewis hwnnw.  Serch hynny, derbyniwyd bod gan y Cyngor ddewis i amrywio’r polisi ar gyfer achosion eithriadol, ac i ganiatáu anrhydeddu unigolion arbennig, ac ystyriwyd mai hyn oedd y ffordd orau ymlaen

·         mewn ymateb i gwestiwn gan y Cynghorydd Tony Thomas yn ymwneud â’r ffordd draddodiadol o enwi strydoedd ar ôl sefydliadau neu noddwyr, dywedodd y Cynghorydd Mainon mai ei ddewis personol oedd enwi strydoedd gyda’r bwriad o ddisgrifio’r ardal leol ac adlewyrchu ei harwyddocâd diwylliannol a hanesyddol yn unol ag egwyddorion cyffredinol y polisi

·         Amlygodd y Cynghorydd Graham Timms broblemau cychwynnol wrth gyfieithu’r polisi o’r Saesneg i’r Gymraeg, ac mewn ymateb i gwestiynau, trafododd y Gweinydd Perfformiad a Systemau’r canlynol:

 (1) cadarnhaodd bod rhestr awgrymedig o enwau strydoedd wedi’i chynnwys yn y polisi, ond nad oedd y rhestr yn un gyfyngedig a byddai ‘Heol’ yn sicr o gael ei ystyried, (2) cytunodd i ofyn i Swyddog y Gymraeg i ailymweld ag Adran 1.12 ar ddatblygiad enwau bloc i sicrhau bod y rhagddodiaid priodol yn cael eu defnyddio yn y cyfieithiadau Cymraeg a (3) chynghorodd bod y defnydd o’r gwaith “fflat” a “rhandy” wedi bod yn seiliedig ar ddiffiniad hanesyddol

·         Gwnaeth y Cynghorydd Arwel Roberts gais bod y pwyllgor craffu’n ystyried y polisi, a llongyfarchodd yr Aelod Arweiniol a’r swyddogion ar y gwaith a wnaed. 

Ailadroddodd bwysigrwydd enwau lleoedd Cymraeg, a oedd yn rhan o dreftadaeth a diwylliant yr ardal, ac roedd angen eu cadw am byth.

·         Amlygodd yr Arweinydd bwysigrwydd sicrhau bod datblygwyr yn ymwybodol o’r polisi newydd ar gam cynnar o’r broses gynllunio er mwyn darparu dealltwriaeth glir o ofynion y polisi o'r cychwyn cyntaf.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn cymeradwyo’r newidiadau canlynol i’r Polisi Enwi a Rhifo Strydoedd -

 (i)        enwi strydoedd newydd yn Gymraeg yn unig, a

 (ii)       bod y dewis i enwi strydoedd ar ôl unigolion yn cael ei dynnu o’r polisi.