Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan y Prif Reolwr Addysg (copi ynghlwm) ar berfformiad ysgolion Sir Ddinbych a chanlyniadau arholiadau lefel 2 dros dro i gael eu hadolygu gan yr aelodau.

10.05 a.m. – 10.45 a.m.

 

[Nid oedd Pennaeth Addysg a Gwasanaethau Plant a swyddogion GwE wedi gallu bod yn bresennol ar gyfer yr eitem hon oherwydd bod ganddynt gyfarfod gyda Llywodraeth Cymru a chyflwynwyd ymddiheuriadau ar eu rhan.]

 

Cyflwynodd yr Aelod Arweiniol Addysg, Gwasanaethau Plant ac Ymgysylltu â’r Cyhoedd adroddiad y Prif Reolwr Addysg (a ddosbarthwyd ymlaen llaw) ar berfformiad ysgolion Sir Ddinbych a chanlyniadau arholiadau lefel 2.  Roedd yr adroddiad yn cynnwys perfformiad heb eu gwirio o ysgolion Sir Ddinbych a chanlyniadau arholiadau allanol drafft yng Nghyfnod Allweddol 4, ynghyd â'r ddarpariaeth o ganlyniadau drafft yn erbyn gwybodaeth a pherfformiad cenedlaethol.

 

Yn ystod ei gyflwyniad ac mewn ymateb i bryderon y Pwyllgor ynghylch diffyg data tebyg i graffu canlyniadau perfformiad, eglurodd yr Aelod Arweiniol bod yr wybodaeth yn yr adroddiad a gasglwyd yn cydymffurfio gyda chanllaw cenedlaethol ac yn adlewyrchu newidiadau diweddar o ran cofnodi data perfformiad. Cyfeiriodd at y cyfathrebiad ar y cyd gan Lywodraeth Cymru, Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru ac Estyn a oedd yn cynghori’n daer bod data cyfanredol a gwybodaeth yn cael ei ddefnyddio wrth adrodd ar berfformiad ysgol. Wrth ddilyn y canllaw hwn, nid oedd awdurdodau lleol yn rhannu data perfformiad ac felly roedd data’r adroddiad yn gyfyngedig i’r wybodaeth sydd ar gael eisoes, a ddim yn cynnwys cymariaethau gydag awdurdodau addysg lleol eraill.  Yn ogystal, gan ystyried y mesurau CA4 interim newydd fel rhan o’r rhaglen diwygio addysg yng Nghymru, a gwahaniaethau ar draws nifer o ddangosyddion (o ganlyniad i’r cofnod cyntaf yn cyfrif yn hytrach na data canlyniad gorau), nid yw wedi bod yn bosibl cymharu ffigurau 2019 gyda pherfformiad blaenorol.  Wrth ystyried y data perfformiad yn y dyfodol, argymhellwyd i ystyried canlyniadau perfformiad dros dro gan y Pwyllgor ym mis Medi 2020, a gwneud cymhariaeth â’r canlyniadau gwiriadwy y flwyddyn flaenorol ym mis Chwefror 2021.

 

Wrth gofnodi negeseuon pennawd, cyfeiriodd yr Aelod Arweiniol i ostyngiadau bach ond y cysondeb cyffredinol.  Roedd Ysgol Uwchradd Y Rhyl ac Ysgol Y Bendigaid Edward Jones, sydd wedi’u lleoli yn ardaloedd ward mwyaf difreintiedig yng Nghymru, wedi datblygu o'i gymharu â'r flwyddyn flaenorol a chyfeiriwyd at gyfarfod Grŵp Monitro Safonau Ysgolion (SSMG) yn yr ysgol Crist y Gair newydd a’r canlyniadau cadarnhaol a godwyd o hynny.

 

Yn ystod ei gyflwyniad i'r Pwyllgor, bu i’r Prif Reolwr Addysg -

 

·         gyfeirio at y trafodaethau blaenorol gyda’r Pwyllgor ar adrodd ar wybodaeth data perfformiad a’r angen i graffu gyda chymaint o wybodaeth â phosibl i sicrhau proses agored a thryloyw.

·         gadarnhau bod yr adroddiad yn cydymffurfio â’r canllawiau cenedlaethol ac oherwydd y mesuryddion perfformiad ysgol newydd nid oedd modd cymharu’r data gyda’r blynyddoedd blaenorol.

·         cyfeiriodd at y cwricwlwm newydd gyda'r prif ddangosydd o 5 TGAU ac roedd ysgolion yn canolbwyntio ar sicrhau gwelliannau yn y maes hynny ynghyd â darparu addysg eang a chytbwys i ddisgyblion.

·         egluro’r rheswm dros y mesur 9 wedi'i gapio bod y disgyblion gydag addysg TGAU eang a chytbwys yn cael ei gapio i 9 pwnc gan gynnwys y pynciau craidd, Saesneg a Mathemateg, gyda chyfleoedd gwell am sgoriau uwch.

·         cynigiwyd y dylai data perfformiad yn y dyfodol gynnwys taflen wybodaeth a chanlyniadau arholiadau drafft ym mis Medi/ Hydref, gyda chyflwyniad ar y canlyniadau gwiriadwy ym mis Chwefror ynghyd â data gwahardd a phresenoldeb i ddarparu darlun cyffredinol o'r perfformiad.

·         dywedodd gan nad oedd data cymaradwy ffurfiol gydag awdurdodau lleol eraill, roedd rhai wedi gweld gostyngiad cyffredinol ond bod Sir Ddinbych wedi gweld gwelliant bychan – lle byddai awdurdodau lleol yn cyhoeddi eu canlyniadau perfformiad gwiriadwy byddai modd mesur cymhariaeth perfformiad Sir Ddinbych.

·         adrodd ar y defnydd o Brydau Ysgol am ddim (FSM) o ran perfformiad gyda chanlyniadau Sir Ddinbych yn is na chyfartaledd Cymru, a disgrifiodd sut yr oedd ysgolion wedi perfformio o fewn eu Grwpiau teulu FSM (bydd ffigurau meincnod o FSM yn cael eu darparu ym mis Chwefror)-

o   Roedd gan Ysgol Uwchradd Y Rhyl ac Ysgol Y Bendigaid Edward Jones dros 30% o FSM, roedd Ysgol Uwchradd y Rhyl wedi perfformio’n dda o fewn eu grŵp a byddai’n annheg i gymharu'r ysgolion hynny gydag eraill yn Sir Ddinbych, gan ystyried y lefelau o amddifadedd.

o   mewn perthynas â’r ysgolion sy’n perfformio’n dda, Ysgol Brynhyfryd, Ysgol y Santes Ffraid ac Ysgol Glan Clwyd yn yr un Grŵp FSM, ac Ysgol Glan Clwyd yn perfformio orau ac Ysgol Brynhyfryd yn dangos gostyngiad bychan yn y canlyniadau. 

Roedd wedi cael ei gam-ganfod bod Ysgol y Santes Ffraid yn ysgol dethol ond mewn gwirionedd nid oes, ac roedd yr ysgol wedi perfformio'n dda gyda nifer uchel o ddisgyblion gydag anghenion addysgol arbennig.

o   Mae Ysgol Uwchradd Prestatyn wedi dangos y gwelliant gorau.

·         nodwyd ym mhroffil archwiliadau ysgolion Estyn Sir Ddinbych 2018, gyda 6 o'r 10 ysgol a archwiliwyd yn cael dyfarniadau rhagorol, a dim yr un ysgol wedi'u dyfarnu yn anfoddhaol – dim ond Ysgol Plas Cefndy oedd yr unig Uned Cyfeirio Disgyblion i gael archwiliad rhagorol yng Nghymru, sydd yn gyflawniad gwych.

·         Roedd Ysgol Uwchradd Dinbych dan fesurau arbennig ond yn gwneud cynnydd da ac roedd rhai gwelliannau mewn canlyniadau yr haf diwethaf, a gwelliannau yn yr ansawdd o addysgu gyda chymorth dwys gan ysgolion a GwE - mae’r ysgol yn debygol o ddod allan o'r mesurau arbennig yn 2020.

·         Roedd GwE wedi cyflawni adolygiad yn Ysgol Dinas Bran yr haf diwethaf ac eto'n ddiweddar, a roedd yr ysgol yn gwneud cynnydd da, ac yn hanesyddol wedi bod yn ysgol sydd yn perfformio'n dda.

 

Gan dderbyn yr eglurhad a roddwyd o ran y diffyg data cymharol, o ran cymharu gydag awdurdodau lleol eraill ac yn erbyn data y blynyddoedd blaenorol, roedd y Pwyllgor yn parhau i godi pryderon bod angen atebolrwydd a rhyw fath o ddata ystadegol i alluogi craffu gwirioneddol o berfformiad ac i sicrhau yr addysg orau bosibl i ddisgyblion. Trafododd yr Aelodau gwahanol agweddau o’r adroddiad gyda'r Aelod Arweiniol a Phrif Reolwr Addysg a ymatebodd i’r cwestiynau a sylwadau a godwyd fel a ganlyn -

 

·         eglurwyd yr effaith o gyfrif mynediad cyntaf, gan nodi wrth wneud arholiadau mwy nag unwaith y gallai’r sgôr canlyniad orau gael ei gofnodi yn y blynyddoedd blaenorol, ond ar gyfer eleni yn unig dim ond y sgôr cofnod cyntaf fyddai’n cael ei gofnodi.

·         cadarnhawyd bod amlder a rheoleidd-dra cyfarfodydd rhwng yr awdurdod lleol a GwE heb newid, a bod cynghorwyr arbenigol ar gael i'r ysgolion yn ddibynnol ar yr angen a hyder yn y gwasanaeth a ddarperir.

·         amlygwyd y rôl o GwE fel gwasanaeth rhanbarthol gwella ysgolion a gomisiynwyd gan Sir Ddinbych a phump awdurdodau lleol eraill i ddatblygu a chodi safonau a darparu cymorth i welliannau ysgol, ac i rôl Estyn i asesu ysgolion a darparu dyfarniadau yn y pum maes allweddol.

·         roedd yn dal yn bosibl i gymharu perfformiad yn erbyn cyfartaledd Cymru, a chymharu data flwyddyn nesaf gyda'r un y flwyddyn flaenorol i ddyfarnu perfformiad.

·         eglurodd bod PISA (Rhaglen Ryngwladol Asesu Myfyrwyr) yn astudiaeth byd eang yn gwerthuso systemau addysgiadol a oedd yn brawf ar wahân a oedd yn cael ei gynnal mewn sampl o ysgolion, lle nad oedd angen unrhyw adolygiad ond roedd yr ysgolion wedi canolbwyntio ar sgiliau sydd eu hangen ar gyfer PISA, a gobeithir y bydd gwelliant yn y canlyniadau hynny.

·         cynghorwyd bod holl ddisgyblion angen sefyll arholiad TGAU Iaith Saesneg a bod opsiwn i wneud TGAU Saesneg Llenyddiaeth – yn flaenorol dim ond un o’r ddau oedd yn cael eu cyfrif, ond nawr roedd mesur ar wahân ar gyfer pob un; roedd gofyn i bob disgybl sefyll arholiad TGAU Mathemateg a bod rhifedd yn bapur ar wahân.

·         eglurwyd pwrpas y gwahanol fyrddau a sefydlwyd i graffu perfformiad ysgol ac i gadw cofnod o gynnydd gan gynnwys Byrddau Gwelliant Cyflymedig a Bwrdd Safonau Ansawdd Lleol, ac adrodd ar gynllun peilot mewn dwy ysgol yn Sir Ddinbych gyda'r bwriad o ddatblygu model cenedlaethol newydd.

·         galluogi ysgolion ddatblygu a chyflwyno'r cwricwlwm newydd, ni fyddai archwiliadau Estyn yn cael eu cyflawni am ddeuddeg mis, fodd bynnag byddai unrhyw ysgol mewn anhawster yn cael eu cefnogi yn ystod y cyfnod hwn.

·         cadarnhawyd bod gan GwE ddata perfformiad ar gyfer awdurdodau lleol yng ngogledd Cymru, ond nad oedd yr wybodaeth yn cael ei rannu rhwng yr awdurdodau lleol er mwyn cydymffurfio â chyfarwyddyd Llywodraeth Cymru - roedd yn bosibl y byddai'r gyfarwyddeb yn mynd ar ôl datblygu a sefydlu’r cwricwlwm newydd.

·         ni fyddai’n realistig i gymharu data eleni i’r blynyddoedd blaenorol gan ystyried y prif wahaniaethau wrth gofnodi data

·         gan ystyried y categoreiddio diweddar o’r wardiau y Rhyl fel yr ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru, cadarnhawyd y gellir defnyddio data Prydau Ysgol Am Ddim fel cymorth ar gyfer cymharu ag ardaloedd o amddifadedd tebyg - roedd Ysgol Uwchradd Y Rhyl wedi perfformio’n dda yn erbyn ysgolion o fewn y grŵp teulu FSM gyda nodweddion tebyg;  bu i Ysgol Y Bendigaid Edward Jones berfformio’n is nag Ysgol Uwchradd Y Rhyl ond wedi cymharu’n foddhaol gydag eraill mewn grŵp teulu. Gan ystyried Ysgol Crist y Gair newydd, roedd hyder y bydd gwelliant pellach.

·         o ran lles disgyblion a bwlio, cadarnhawyd bod Estyn wedi ymgynghori â rhieni a disgyblion fel rhan o'u proses archwiliad a roedd amryw brosesau mewn lle i fynd i'r afael â'r meysydd hynny - nodwyd bod CAMHS (GWASANAETHAU IECHYD MEDDWL PLANT A PHOBL IFANC) wedi bod gerbron y Pwyllgor Craffu Partneriaethau a roedd yn broblem ar wahân i’r eitem dan ystyriaeth.

·         soniwyd am y berthynas waith cryf rhwng Ysgol Gwernant ac Ysgol Dinas Bran, gydag Ysgol Dinas Bran yn awyddus i ddatblygu’r ffrwd Gymraeg, fodd bynnag roedd rhwystredigaeth ynghylch â derbyniad addysg cyfrwng Cymraeg yn gyffredinol yn yr ardal, sydd o ganlyniad i ddewis rhieni.

·         cyfeiriwyd at ddisgyblion a oedd yn cael eu haddysgu yn hytrach nag mewn ysgolion (EOTAS) a hawliau’r rhieni – er bod y sefyllfa yn cael ei fonitro gan yr awdurdod lleol, dim ond ychydig o reolaeth oedd ganddynt o ran hyn. Roedd y disgyblion hynny wedi’u cynnwys yn y data perfformiad ond roedd y mwyafrif yn annhebygol o gael L2+ a oedd yn dangos bod y disgyblion hynny yn llwyddo ond ar lefel is na disgyblion ysgol - gellir ychwanegu data ychwanegol o ran hyn yn yr adroddiad nesaf.

·         derbyniwyd y byddai’r effaith lawn o fuddsoddiad yn Ysgol Uwchradd Y Rhyl ac Ysgol Crist y Gair newydd yn debygol o’i weld yng nghanlyniadau, fel y mae'r disgyblion yn datblygu drwy'r ysgol at lefel TGAU mewn tua 5/6 mlynedd.

 

Ar ddiwedd y drafodaeth –

 

PENDERFYNWYD-

 

 (a)      Cydnabod yr wybodaeth a ddarparwyd ynghylch perfformiad a monitro ysgolion Sir Ddinbych;

 

 (b)      Cael adroddiad ar y canlyniadau arholiadau allanol gwiriadwy ym mis Ionawr 2020 i gynnwys data absenoliaeth a gwaharddiad, a

 

 (c)       I gael data cymharol fel y mae ar gael yn y blynyddoedd yn y dyfodol o ran canlyniadau perfformiad dros dro a gwiriadwy bob blwyddyn ym mis Medi a Chwefror yn ôl eu trefn.