Eitem ar yr agenda

I adolygu Polisi Enwau a Rhifau Strydoedd y Cyngor (copi ynghlwm).

Cyflwynodd y Pennaeth Gwella Busnes a Moderneiddio adroddiad y Swyddog Enwi a Rhifo Strydoedd (a gylchredwyd eisoes) oedd yn cyflwyno’r Polisi Enwau a Rhifau Strydoedd cyfredol i’r Pwyllgor. Nod yr adroddiad oedd i aelodau adolygu’r polisi a phenderfynu a oedd unrhyw newidiadau i’r polisi yn angenrheidiol.

Dywedodd y Swyddog Enwi a Rhifo Strydoedd bod y polisi wedi ei fabwysiadu yn 2014, gyda’r newidiadau diweddaraf iddo wedi eu cymeradwyo drwy Benderfyniad Dirprwyedig Aelod Arweiniol, ym mis Awst 2018. Roedd y polisi yn ei gwneud yn ofynnol i bob enw stryd newydd yn Sir Ddinbych fod yn Gymraeg neu’n ddwyieithog.  Roedd yn bwysig bod enwau strydoedd yn gyson gyda threftadaeth leol yr ardal, ac yn eglur at bwrpas lleoli eiddo ar gyfer derbyn cyflenwadau a dibenion y gwasanaethau brys.  O’r 20 enw stryd a gymeradwywyd yn y blynyddoedd diwethaf roedd enw Cymraeg yn unig ar 18 ohonynt, ac enwau dwyieithog ar y 2 arall.

Wrth ymateb i gwestiynau'r aelodau, fe wnaeth y swyddogion:

·         gynghori, lle mai enwau strydoedd / ffyrdd Saesneg yn unig oedd yn cael eu dangos ar arwyddion ar hyn o bryd, ni fyddai arwyddion dwyieithog yn cael eu gosod yn eu lle hyd nes byddai'r arwyddion wedi eu torri neu y byddai angen rhai newydd, oherwydd y costau ychwanegol.  Os oedd cynghorau tref a chymuned yn fodlon talu am arwyddion newydd, byddai’r Cyngor yn gosod arwyddion dwyieithog yn lle rhai Saesneg yn unig;

·         cadarnhau lle'r oedd enwau dwyieithog yn bodoli, polisi Y Post Brenhinol oedd cyhoeddi’r fersiwn Saesneg o’r cyfeiriad a chadw’r fersiwn Gymraeg yn y cefndir;

·         egluro, tra nad oedd y polisi yn annog yr arfer o enwi strydoedd ar ôl unigolion penodol, boed yn fyw neu’n farw, roedd yr Awdurdod wedi caniatáu enwi chwe stryd newydd yn Y Rhyl ar ôl aelodau lleol o’r lluoedd arfog a laddwyd mewn brwydr.  Roedd Cyngor y Dref wedi cyflwyno enwau wyth milwr lleol a laddwyd mewn brwydr, byddai’r ddwy stryd nesaf sydd i'w hadeiladu yn cael eu henwi ar ôl y ddau filwr arall.

·         cadarnhau mai’r ychwanegiad diweddaraf at y rhestr o enwau a gymeradwywyd y gellid eu defnyddio oedd ‘Cae’;

·         nodi tra bo codau post yn ddefnyddiol wrth geisio dod o hyd i gyfeiriad, gan eu bod yn cynnwys ardal eithaf eang roedd cael enwau stryd hawdd eu hadnabod o gymorth wrth chwilio am eiddo penodol, yn arbennig o felly o safbwynt y gwasanaethau brys ac at ddibenion dosbarthu.

·         cadarnhau mai’r awdurdod lleol oedd â'r penderfyniad terfynol ar enwi stryd neu ffordd; a

·         chytuno y dylai pob enw stryd gael ei arddangos mewn fformat safonol ac mewn ffont o faint safonol.  Pe bai rhywun yn mynd yn groes i hyn dylai aelodau godi'r mater gyda Gwasanaeth Priffyrdd y Cyngor.

Gofynnodd Aelodau ynghylch nifer o anghysondebau o fewn y Polisi.  Roedd yr ymholiadau yn cynnwys y canlynol:

·         Fersiwn Saesneg – Adran B:  Paragraff 2 dylai 'mead’ ddarllen ‘mede’;

·         dim cyfieithiad uniongyrchol o ‘cae’ wedi ei gynnwys yn y fersiwn Saesneg;

·         Fersiwn Gymraeg – Adran B:  Paragraff 2 dylid cynnwys ‘heol’ gan ei fod eisoes yn bodoli mewn enwau strydoedd

·         Adran B:  Paragraff 2.2. – y gwaharddiad rhag defnyddio y fannod 'The' yn Saesneg ac 'Y/Yr' yn Saesneg yn achosi problem yn Gymraeg gan bod y fannod yn angenrheidiol yn y Gymraeg fel rhagddodiad i enwau penodol;

·         Adran B:   Paragraff 2.4 – angen ailedrych ar y defnydd o Gogledd/Dwyrain/ De a Gorllewin gan ei bod yn bosib nad yw'r ystyr bob amser yn glir yn y fersiwn Gymraeg;

·         Adran D:   Paragraff 3.3 angen diweddaru/dileu y cyfeiriad at “rhwng 2013 a 2016” yn y fersiwn Gymraeg a’r fersiwn Saesneg; a

·         Adran D:   paragraff 4.1 yn y fersiwn Gymraeg a'r fersiwn Saesneg - angen newid enwau’r sefydliadau partner er mwyn adlewyrchu teitlau swyddogol cyfredol e.e. Dylai Gwasanaeth Tân Gogledd Cymru ddarllen Gwasanaeth Tân ac Achub Gogledd Cymru a dylid rhoi Hafren Dyfrdwy yn lle Dŵr Dyffryn Dyfrdwy.

Roedd y Pwyllgor o’r farn y byddai’n syniad da adolygu’r polisi yn drylwyr er mwyn sicrhau ei fod yn gyfredol ac nad oedd unrhyw anghysondebau ynddo. Felly penderfynodd yr Aelodau:

Argymell: - bod swyddogion, gan ystyried y sylwadau uchod -

(i)           yn cynnal adolygiad trylwyr o’r Polisi Enwau a Rhifau Strydoedd

(ii)          y dylid ymgynghori â Phwyllgor Llywio Iaith Gymraeg y Cyngor ynglŷn â chynnwys a chywirdeb y polisi drafft, fel rhan o’r adolygiad; ac

(iii)         y dylid cyflwyno'r Polisi drafft wedi ei ddiwygio i'r Pwyllgor Craffu Perfformiad yn ystod hydref 2019 er mwyn ymgynghori cyn ei gyflwyno i'r Cabinet i'w gymeradwyo a'i fabwysiadu