Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan Arweinydd Tîm –Rheoli Cyfathrebu ac Ymgyrchoedd (copi ynghlwm) yn diweddaru aelodau ar gynnydd a waned gyda Safonau’r Gymraeg.

Cyflwynodd y Rheolwr Tîm – Cyfathrebu a Rheoli Ymgyrchoedd adroddiad (a ddosbarthwyd eisoes) i roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r aelodau ynglŷn â’r cynnydd o ran Safonau’r Gymraeg.

Cyflwynwyd y Safonau yn Sir Ddinbych yn 2015 fel rhan o’r drefn o’u cyflwyno mewn sefydliadau cyhoeddus yng Nghymru, ac roeddent yn deillio’n uniongyrchol o greu Mesur y Gymraeg a swydd Comisiynydd y Gymraeg.  Roedd yn ofynnol i Sir Ddinbych gydymffurfio â 167 o Safonau mewn pum maes allweddol – Darparu Gwasanaethau; Llunio Polisïau; Gweithrediadau; Cadw Cofnodion a Hyrwyddo.  Y nod oedd sicrhau y câi’r Gymraeg ei thrin â’r un tegwch â’r Saesneg er mwyn darparu’r gwasanaeth gorau posib i aelodau o’r cyhoedd yn yr iaith o’u dewis.  Gwnaethpwyd llawer o waith cyn cyflwyno’r Safonau, ac roedd y Cyngor yn cyflawni rhai ohonynt eisoes – cafwyd ymateb da gan y Gwasanaethau o ran sicrhau cydymffurfiaeth, ac roedd y Cyngor yn cydymffurfio â’r mwyafrif helaeth o’r Safonau.  Serch hynny, roedd angen gwneud mwy o waith ynglŷn â hyrwyddo’r ffaith y gellid cynnal cyfarfodydd yn Gymraeg a bod hawl gan bawb a wahoddid i gyfarfodydd i gyfrannu yn Gymraeg. Roedd rhai aelodau o staff yn anghyfarwydd â’r gofynion hynny, ond gellid mynd i’r afael â hynny yn yr wythnosau oedd i ddod drwy gyfathrebu’n rhagweithiol.  Byddai’r Cyngor yn dal i hyrwyddo negeseuon ynglŷn â chydymffurfio â Safonau’r Gymraeg, i sicrhau ei fod yn dal i gydymffurfio ar lefel uchel.

Codwyd y materion canlynol yn ystod y drafodaeth a ddilynodd –

·         roedd y Pwyllgor yn falch o weld lefel uchel o gydymffurfiaeth â’r rhan helaeth o’r Safonau. Roedd hefyd yn cydnabod y camau a gymerwyd i fynd i’r afael ag achosion o ddiffyg cydymffurfiaeth wrth iddynt godi, gan gynnwys cynllun gweithredu wedi’i reoli a negeseuon rhagweithiol – cydnabuwyd gwaith y Tîm Cyfathrebu Corfforaethol yn hynny o beth, yn ogystal â chefnogaeth Hyrwyddwyr y Gymraeg.  Roedd y Swyddogion hefyd yn cydnabod cefnogaeth yr Aelodau ac arweiniad pendant y Cyngor i gydymffurfio â Safonau’r Gymraeg.

·         nodwyd anghysonder rhwng y fersiynau Cymraeg a Saesneg o’r Safonau o ran eu rhifau, a bod yno Safon 29a yn y rhai Cymraeg ond nid y rhai Saesneg, a oedd a wnelo â darparu gwasanaeth cyfieithu ar y pryd o Saesneg i Gymraeg – cytunodd y swyddogion y byddent yn ymchwilio i’r anghysonder hwn gyda’r nod o gadarnhau’r gofynion a sicrhau cysondeb rhwng y fersiynau Cymraeg a Saesneg

·         soniodd yr aelodau am eu profiadau eu hunain o gydymffurfiaeth/diffyg cydymffurfiaeth wrth ymwneud â’r Cyngor, a’r trafferthion a gawsant wrth ddefnyddio cyfeiriadau e-bost Cymraeg  Anogwyd yr aelodau i adrodd ynghylch unrhyw achosion o ddiffyg cydymffurfiaeth, a soniodd y swyddogion am y mesurau a gyflwynwyd eisoes er mwyn hwyluso cydymffurfiaeth staff â safonau penodol, gan gynnwys dosbarthu templedi, cardiau cyfarch dwyieithog ffonetig ac yn y blaen.  Fodd bynnag, derbyniwyd ei bod yn anochel y byddai rhai achosion neilltuol yn codi ac os oedd staff yn gyndyn o gydymffurfio â’r Safonau dylid eu hannog i wneud hynny; byddai dal i ddefnyddio’r Gymraeg fel mater o drefn yn helpu i ddatblygu’r iaith ymhellach

·         cadarnhaodd y swyddogion y câi’r Comisiynydd newydd wahoddiad i gyfarfod o’r Pwyllgor ar ôl ei benodi

·         o ran hyrwyddo’r ffaith y gellid cynnal cyfarfodydd yn Gymraeg, cadarnhaodd y swyddogion y dylid cynnig y dewis yn rhagweithiol, a bod angen i staff feddwl ymlaen llaw wrth drefnu cyfarfodydd er mwyn bodloni’r gofynion – cynigiwyd y dewis fel mater o drefn ar gyfer cyfarfodydd cyhoeddus

·         nodwyd fod gwahanol awdurdodau lleol a chyrff sector cyhoeddus yn destun gwahanol Safonau na fyddai’n newid ond pe byddai Comisiynydd y Gymraeg yn cymryd golwg o’r newydd ar y safonau hynny, neu pe byddai’r gyfraith yn newid

·         cadarnhaodd y swyddogion nad oedd Safonau’r Gymraeg yn Sir Ddinbych yn cynnwys yr ysgolion, ac mai penderfyniad i bob Corff Llywodraethu unigol oedd eu mabwysiadu neu beidio

·         byddai’r Pwyllgor Craffu Perfformiad yn adolygu polisi’r Cyngor ar enwau a rhifau strydoedd ar 21 Mawrth 2019.

PENDERFYNWYD derbyn yr adroddiad a chymeradwyo’r camau gweithredu a gynigiwyd i fynd i’r afael ag unrhyw anawsterau.