Eitem ar yr agenda

Ystyried y fersiwn ddiweddaraf o Gofrestr Risg Gorfforaethol y Cyngor.

10.05am – 10.45am

Cyflwynodd yr Aelod Arweiniol dros Gyllid, Perfformiad ac Asedau adroddiad y Swyddog Cynllunio a Pherfformiad (wedi’i ddosbarthu’n flaenorol) a gyflwynodd copi i’r Pwyllgor o Gofrestr Risg Corfforaethol y Cyngor a naratif ar ddileu, ychwanegu a diwygiadau arfaethedig i’r Gofrestr. 

Yn ystod ei gyflwyniad fe amlinellodd yr Aelod Arweiniol y broses adolygu ar gyfer y Gofrestr a rhoi diffiniad o’r termau ‘Risg Hanfodol’ a ‘Risg Gweddilliol’.  Mae’r Cofrestr Risg Gorfforaethol yn cynnwys y risgiau lefel uchel wedi'u hadnabod gan y Cyngor, a risgiau lefel is wedi'u cynnwys yn y Cofrestrau Risg Gwasanaeth.  Gallai’r Gofrestr Risg Corfforaethol gael ei ddiweddaru ar unrhyw adeg ond yn cael ei adolygu’n ffurfiol bob chwe mis a Chofrestrau Risg Gwasanaeth yn cael eu hadolygu bob chwarter.

Gallai risgiau eu huwchraddio o’r Gofrestr Risg Gwasanaeth i’r Gofrestr Risg Corfforaethol os oes angen, ac i'r gwrthwyneb gallai Risgiau Corfforaethol gael eu hisraddio i Risgiau Gwasanaeth a’u cofnodi yn y Gofrestr Risg Gwasanaeth perthnasol.  

Cynghorodd yr Aelod Arweiniol hefyd fod Atodiad 1 o’r adroddiad wedi cael ei ailfformatio yn ôl cais y Pwyllgor, i alluogi aelodau i adnabod yn hawdd pa 'risgiau' oedd yn newydd, wedi newid, wedi'u dileu neu heb fod yn ddarostyngedig i unrhyw newidiadau.  

Dau ‘risg’ newydd oedd wedi tynnu sylw’r aelodau ac wedi’u hychwanegu i’r Gofrestr fel rhan o adolygiad diweddar oedd:

·         Risg rhif 00036: y risg fod unrhyw effeithiau negyddol o adael yr Undeb Ewropeaidd ddim yn gallu cael eu lliniaru gan y Cyngor – mae’r risg wedi cael ei ychwanegu fel effaith y Deyrnas Unedig (DU) yn gadael yr Undeb Ewropeaidd yn dal i fod yn aneglur.  O ganlyniad i’r ansicrwydd presennol ynghylch yr achos penodol hwn, mae’r risgiau ‘hanfodol’ a ‘gweddilliol’ wedi cael eu dosbarthu fel B1 (coch).

·         Risg rhif 00037: y risg lle nad oes gan y partneriaid adnoddau ar ei gyfer, blaenoriaethau ar y cyd neu ymrwymiad i gefnogi cyflenwi cynlluniau a blaenoriaethau a rennir. Mae gan y risg ddosbarthiad 'risg hanfodol' o B1 (coch) a dosbarthiad 'risg gweddilliol’ o C2 (oren) o ganlyniad i’r ffaith bod byrddau ar y cyd yn cael eu mynychu gan reolwyr uwch a chynlluniau a blaenoriaethau ar y cyd (h.y. Cynllun Llesiant y Bwrdd Gwasanaeth Cyhoeddus) wedi cael eu datblygu i adlewyrchu blaenoriaethau sector cyhoeddus ehangach (Cynllun Corfforaethol Cyngor Sir Ddinbych er enghraifft).

Wrth ymateb i gwestiynau aelodau, dyma’r Aelod Arweiniol a'r Swyddog Cynllunio a Pherfformiad:

·         yn cynghori fod y ddau ddosbarthiad risg ‘hanfodol’ a gweddilliol’ ar gyfer 00035 yn berthnasol i'r Fargen Twf Rhanbarthol yn cael dosbarthiad C1 (coch) ar hyn o bryd.  Y rheswm dros hynny oedd bod y manylion yn dal i gael eu casglu ar gyfer y Fargen.  Pan fydd mwy o fanylion penodol ar y Fargen ar gael byddai'r sgoriau risg yn cael eu hadolygu yn seiliedig ar y wybodaeth newydd;

·         cadarnhau fod y gwaith paratoi y mae’r Cyngor wedi'i wneud mewn perthynas â’r effaith posib o gyflwyno’r Credyd Cynhwysol (CC) yn Sir Ddinbych ar breswylwyr a’r Cyngor (rhif risg 00016) wedi bod yn llwyddiannus iawn. Felly mae’r dosbarthiad ‘Risg Hanfodol’ B2 (coch) wedi lleihau i ddosbarthiad 'Risg Gweddilliol’ o D3 (melyn). 

Mae’r Pwyllgor Craffu Cymunedau wedi archwilio’r gwaith mewn manylder gynharach yn yr haf.  Mae’r ‘risg corfforaethol’ hwn yn gallu o bosib lleihau ymhellach a’i drosglwyddo i'r Gofrestr Risg Gwasanaeth i gael ei reoli gan y Gwasanaeth yn y dyfodol;

·         yn cynghori er bod ‘risgiau’ yn gallu newid o bosib ar unrhyw adeg a bod y Gofrestr yn cael ei ddiwygio i adlewyrchu hyn ar y pryd, mae adolygiad ffurfiol o’r Gofrestr Risg Corfforaethol yn ei gyfanrwydd wedi’i gymryd gan y Tîm Gweithredol Corfforaethol (TGC) bob chwe mis. 

Os oedd risg yn cael ei israddio i Risg Gwasanaeth neu’n cael ei dynnu’n gyfan gwbl nid oedd yn golygu na ellir ei ail-ychwanegu ar y Gofrestr Risg Corfforaethol nes ymlaen os byddai amgylchiadau yn golygu bod angen ei gynnwys;

·         yn cynghori o ran risgiau 00033 a 00034 – y risg bod y gost o ofal yn mynd y tu hwnt i adnoddau’r Cyngor a’i bod yn amhosib cwrdd â’r galw am ofal arbenigol yn lleol – rhagor o arian wedi ei gadw i un ochr ar gyfer gwasanaethau gofal cymdeithasol, yn enwedig gwasanaethau arbenigol.  Fodd bynnag mae’r galw am wasanaethau o’r fath yn anodd ei rhagweld ac yn gallu amrywio. 

Yn ogystal gall y Gwasanaethau Iechyd ar adegau fod yn gyfrifol am ariannu gofal arbenigol.  Gyda bwriad i liniaru yn erbyn y risgiau yn y maes penodol hwn mae arian wrth gefn ar gael i helpu i gefnogi'r Cyngor yn ystod cyfnodau lle mae galw mawr am wasanaethau arbenigol costus. Mae’n annhebygol iawn bod unrhyw un o’r risgiau hyn am gael eu tynnu oddi ar y Gofrestr Risg Corfforaethol yn y dyfodol rhagweladwy;

·         yn cynghori tra bod Trysorlys y DU wedi sicrhau cyllid penodol i gymryd lle Cyllid yr UE a fyddai’n cael ei golli, roedd y sicrwydd hwn wedi’i gyfyngu i amser ac nid oedd unrhyw fanylion ar gael eto ar y cyllid hirdymor.  Roedd LlC hefyd wedi ymrwymo i gyfrannu pan fydd Cyllid yr UE yn cael ei golli, ond manylion ddim ar gael eto ar:

o   pa fath o gyllid fyddai ar gael;

o   p’un ai fyddai’n cymryd lle'r arian UE gydag arian cyfatebol; neu

o   pe bai ar gael ar draws Cymru neu'n gyfyngedig i ardaloedd daearyddol penodol. 

Tra bod ymrwymiad wedi'i wneud bod cyllid wedi’i sicrhau yn barod yn cael ei anrhydeddu i sicrhau fod yr holl brosiectau yn cael eu cyflawni fel y cynlluniwyd yn wreiddiol, nid oedd unrhyw addewidion wedi’i gwneud hyd yma ynghylch cyllid a fyddai efallai ar gael i brosiectau’r dyfodol;

·         yn hysbysu'r Pwyllgor fod darn o waith wedi’i ddechrau yn ystod y flwyddyn ar gasglu cofrestr o risgiau cymunedol h.y. newid hinsawdd, iaith Gymraeg ac ati.  Mae’r wybodaeth a gafwyd o’r ymarfer hwn wedi cael ei ddefnyddio ar gyfer yr Asesiad o Anghenion Lles ac am asesu unrhyw effaith posib ar gymunedau yn ymwneud â’r risgiau â nodwyd;

·         yn cynghori bod rhif risg 00011 yn berthnasol i allu’r Cyngor i ymateb i ddigwyddiad ‘unwaith ac am byth’ h.y. yn debyg i drychineb Tŵr Grenfell.  Mae’r sgôr ‘risg gweddilliol’ ar gyfer y risg yn E2 (melyn) oherwydd yr argaeledd o gymorth trwy Wasanaeth Cynllunio mewn Argyfwng Rhanbarthol Gogledd Cymru (NWREP) a Fforwm Atgyfnerthu Gogledd Cymru (NWRF). 

Yn dibynnu ar natur yr achos byddai’r sefydliadau hyn yn penodi ‘prif’ sefydliad i gydlynu ymateb h.y. Yr Heddlu, Gwasanaeth Tân ac Achub ac ati.  Mae’r Grŵp Cadeiryddion ac Is-gadeiryddion Craffu wedi gofyn am adroddiad ar ymateb asiantaethau i dân diweddar ar Fynydd Llantysilio; a

·         cadarnhau mewn perthynas â risg rhif 00021 yn ymwneud â phartneriaethau effeithiol a rhyngwyneb rhwng y Bwrdd Iechyd a’r Cyngor yn cael eu datblygu, tra bod y ddau sefydliad yn cydweithio byddai yna wastad heriau yn yr ardal hon.

Cyn dod â’r drafodaeth i derfyn fe ofynnodd yr aelodau bod adroddiadau yn y dyfodol yn cynnwys copi o’r ‘Matrics Risg’ er mwyn iddyn nhw allu dadansoddi'r penderfyniadau risgiau ‘hanfodol’ a ‘gweddilliol’ a’u bod yn cael copi o’r ddogfen ‘Arweiniad i Reoli Risg’.  Pwysleisiodd aelodau hefyd y pwysigrwydd o wiriadau’r Gwasanaeth Datgelu a Gwahardd, yn enwedig y rheiny ar gyfer staff mewn ysgolion, i fod yn gyfredol ac i gael eu diweddaru. 

Wedi trafodaeth fanwl dyma’r Pwyllgor yn:

Penderfynu: - yn amodol ar y sylwadau uchod -

(i)           nodi’r dileadau, yr ychwanegiadau a’r newidiadau i’r Gofrestr Risg Gorfforaethol (atodiad 1): ac

(ii)          argymell bod y Gofrestr Risg Gorfforaethol, ynghyd â sylwadau’r Pwyllgor Craffu Perfformiad yn cael eu cyflwyno i sesiwn Briffio’r Cabinet yn ei gyfarfod ar 15 Hydref am drafodaeth.