Eitem ar yr agenda

I dderbyn diweddariad ar lafar gan gynrychiolwyr Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr am y fenter Prestatyn Iach

 

11.40a.m. – 12.15p.m.

Rhoddodd Cyfarwyddwr Ardal Cynorthwyol Gofal Sylfaenol a Chomisiynu y Bwrdd Iechyd gefndir sefydlu’r fenter Prestatyn Iach i’r Pwyllgor.  Yn ystod ei chyflwyniad, dywedodd:

• Bod meddygfeydd yn sefydliadau preifat, roeddent yn amrywio o ran maint llwyth achosion cleifion.  Roedd gan y meddygfeydd lleiaf yn Sir Ddinbych tua 2 fil o gleifion wedi cofrestru gyda nhw, tra bod maint y feddygfa ganolig yn y rhanbarth yn cynnwys tua 7 mil o gleifion;

_·                      Roedd y model Prestatyn Iach, oedd yn gwasanaethu cleifion oedd wedi cofrestru gyda meddygfeydd ym Mhrestatyn, Rhuddlan, Gallt Melyd a Ffynnongroyw yn ffordd newydd o ddarparu gofal meddygol sylfaenol, ymyrraeth a lles, a reolwyd yn uniongyrchol gan y Bwrdd Iechyd.  Roedd yn cynnwys pedwar tîm yn y feddygfa oedd yn delio gyda rheoli achosion cronig, pumed tîm oedd yn cynnal ymweliadau â’r cartref ynghyd â thîm arall oedd yn darparu gwasanaethau meddygol dwys i gleifion yn defnyddio’r gwasanaeth cerdded i mewn;

_·                      Roedd y gwasanaeth a reolir gan y Bwrdd Iechyd wedi'i sefydlu i ddarparu gwasanaethau meddygol sylfaenol yn yr ardal ar ôl i nifer o feddygon teulu yn yr ardal hysbysu’r Bwrdd y byddent yn ymddeol neu’n terfynu eu contractau ar gyfer darparu gwasanaethau meddyg teulu.  Wrth sefydlu’r model newydd arloesol hwn ar gyfer darparu gwasanaethau sylfaenol roedd y Bwrdd hefyd wedi cynnwys dull mwy cyfannol yn y model newydd ar gyfer darparu gwasanaethau meddygol sylfaenol a lles cyffredinol y boblogaeth;

_·                      roedd y Gwasanaeth a dderbynnir ar hyn o bryd yn derbyn cysylltiad gan y cyhoedd tua 100k y flwyddyn, yn delio gyda chyfartaledd o 420 claf y dydd gyda thua 100 ohonynt yn cael eu gweld ar y diwrnod yr oeddent wedi cysylltu â’r gwasanaeth.  Roedd y nifer o gleifion a welir yn ddyddiol yn fwy na’r cyfartaledd dyddiol ar gyfer yr Adran Argyfwng yn Ysbyty Glan Clwyd; 

·                     Roedd y cyfleuster Tŷ Nant, yr oedd y Bwrdd Iechyd yn ei rentu gan y Cyngor yn gyfleuster gwych oedd yn cefnogi’r model darparu gwasanaeth yn dda;

·                     roedd system TG claf newydd wedi’i osod yn ddiweddar oedd yn gweithio’n dda;

·                     Roedd Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru wedi archwilio’r gwasanaeth Prestatyn Iach yn ystod 2017 ac wedi dod i’r casgliad ei fod yn darparu gofal diogel ac effeithiol yn gyffredinol;

_·                      roedd yna heriau o’u blaenau, yn arbennig mewn perthynas â recriwtio staff clinigol, darparu hyfforddiant i’r sector darparwr preifat a chynnydd parhaus yn y galw am ei wasanaethau.  Rhwng Ionawr a Mawrth 2018 bu cynnydd o 6% mewn apwyntiadau a chynnydd o 15% mewn ymweliadau â’r cartref gan y gwasanaeth;

_·                      wrth symud ymlaen byddai’r ffocws ar recriwtio meddyg teulu ychwanegol ac ymarferydd nyrsio uwch.  Roedd yn galonogol bod MT wedi dangos diddordeb mewn ymuno â'r gwasanaeth a bod nyrs yn hyfforddi i gymhwyso fel ymarferydd nyrsio uwch ar hyn o bryd.    Roedd y Gwasanaeth hefyd yn bwriadu recriwtio parafeddyg i gyfannu’r ystod o wasanaethau y gallai eu cynnig a phenodi Pennaeth Gwasanaeth – rheolwr gweithredol i gydlynu’r gwaith a swyddogaethau ar gyfer pob safle sy’n gweithredu o dan Prestatyn Iach;

_·                      roedd sefydlu’r gwasanaeth arloesol hwn wedi bod yn siwrnai ddysgu, yn arbennig mewn perthynas â’r galw amrywiol ar y Gwasanaeth wrth ddarparu gofal sylfaenol ac eilaidd.    Rhoddir ystyriaeth ar hyn o bryd i gysylltu ag astudiaeth a gynhelir gan Brifysgol Bangor ar ofynion hyfforddiant a mentora ar gyfer darparu gofal sylfaenol.

·                     roedd y Bwrdd Iechyd yn cydnabod bod angen gwneud mwy o waith gyda’r trydydd sector yn ardal Prestatyn mewn perthynas â deall y mathau o wasanaethau oedd eu hangen yn yr ardal a sut y gall sefydliadau sector cyhoeddus fel y Bwrdd Iechyd, yr awdurdod lleol a phartneriaid trydydd sector weithio’n effeithiol gyda’i gilydd i ddarparu’r gwasanaethau hyn yn y gymuned i wella iechyd a lles, hybu annibyniaeth, lliniaru arwahanrwydd cymdeithasol ac o ganlyniad lleihau’r galw am wasanaethau meddygol ymyrraeth sylfaenol.

 

Mewn ymateb i gwestiynau gan yr Aelodau, roedd swyddogion y Bwrdd Iechyd yn:

_·                      cadarnhau nad oeddent yn rhagweld y byddai arian yn cael ei ddargyfeirio o wasanaethau gofal sylfaenol rheng flaen i ariannu swydd Rheolwr Pennaeth Gwasanaeth.  Roedd hon yn swydd oedd wir ei hangen a ddylai helpu i gydlynu a symleiddio gwaith gweinyddu a lleihau dyblygu gyda’r golwg ar ddarparu gwasanaethau rheng flaen di-dor.

cydnabod er y byddai wedi bod yn fanteisiol cael Pennaeth Gwasanaeth mewn swydd yn gynt wrth sefydlu’r Gwasanaeth, roedd yna ofynion a therfynau amser eraill angen eu diwallu, gan gynnwys nifer digonol o feddygon teulu a staff meddygol eraill mewn swydd i ddelio gyda llwyth achosion cleifion, gwaith yn ymwneud â dod â 5 meddygfa i 3 tra hefyd yn uno arferion gwaith a gweinyddu i sicrhau bod y gwasanaeth newydd yn diwallu anghenion cleifion ac yn effeithiol ac effeithlon.     Roedd yr holl waith hwn yn digwydd tra roedd yna argyfwng cenedlaethol yn y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (GIG);

·                     oherwydd bod hwn yn fodel newydd ar gyfer darparu gwasanaethau gofal meddygol sylfaenol roedd yn cynnwys llawer o waith addysgu staff a chleifion ynglŷn â sut roedd y model yn gweithio ac nad yw cleifion o bosibl angen gweld meddyg teulu bob tro, gall apwyntiad gydag arbenigwr meddygol arall e.e. nyrs, ffisiotherapydd ac ati fod yn fwy priodol a buddiol;

_·                      cadarnhawyd bod y Gwasanaeth Prestatyn Iach yn cynnwys tîm llawn o staff ar hyn o bryd, heblaw staff Meddyg Teulu.  Roedd ymarfer recriwtio i lenwi swyddi meddyg teulu gwag ar y gweill ar hyn o bryd.    Roedd prinder meddygon teulu ar draws y wlad yn waeth oherwydd newid mewn arferion gwaith gyda nifer cynyddol o feddygon teulu yn dewis gweithio’n rhan amser, rhai at ddibenion cydbwysedd bywyd a gwaith, tra roedd eraill yn dymuno rhoi rhan o’u hamser i arbenigedd eilaidd;

_·                      hysbyswyd y Pwyllgor bod y swydd Ymgynghorydd Nyrsio yn swydd newydd.  Byddai’r unigolyn hwn yn gweithio ar lefel uwch ac felly yn helpu i leddfu’r pwysau ar feddygon teulu;

_·                      dywedwyd efallai bod canllawiau Cymdeithas Feddygol Prydain (BMA) yn awgrymu cymhareb meddyg teulu i glaf o 3 meddyg teulu fesul 1,000 claf, nid oedd yna feddygfa yng Ngogledd Cymru gyda 3 meddyg teulu i 1,000 o gleifion.    Nod Prestatyn Iach oedd 1 meddyg teulu fesul 2,000 o gleifion;

_·                      cadarnhawyd bod y Bwrdd Iechyd yn hyderus gyda’r model gweithredu ym Mhrestatyn.  Bu’n her i’w sefydlu gan mai ond 6 mis oedd ganddynt i’w sefydlu a’i gael yn barod i wasanaethu 22k o gleifion.  Roeddent yn cydnabod nad oeddent wedi rhagweld lefel yr hyfforddiant a’r gefnogaeth oedd ei angen i staff symud i fodel gwasanaeth gwahanol.  Dysgwyd y gwersi hyn ar gyfer prosiectau tebyg yn y dyfodol;

_·                      roedd y Bwrdd Iechyd yn uchelgeisiol ar gyfer dyfodol y Gwasanaeth.  Roedd sicrhau defnydd o adeilad Tŷ Nant wedi bod yn allweddol ar gyfer datblygu a chyfuno’r Gwasanaeth ar gyfer y dyfodol, gan fod lefel uchaf yr adeilad yn addas ar gyfer cydleoli timau arbenigol a fyddai’n gwella cyfathrebu a rhyngweithio rhwng holl ddarparwyr gofal.

_·                      cadarnhawyd bod y Gwasanaeth yn gweithredu ‘gwasanaeth yr un diwrnod’ cerdded i mewn lle na fyddai claf yn cael ei droi i ffwrdd.    Fodd bynnag, byddent angen bod yn fodlon aros, efallai am gyfnod mwy o amser, yn dibynnu ar argyfwng eu hanhwylder i gael eu gweld gan yr ymarferydd perthnasol.    Roedd cleifion yn cael eu cynghori i drefnu apwyntiad hefyd.    Rhoddir ystyriaeth ar hyn o bryd i gyflwyno system brysbennu;

_·                      dywedwyd fel rhan o’r dull lles cyfannol a weithredir gan y fenter Prestatyn Iach, roedd gwaith ar y gweill ar hyn o bryd i adolygu gofal diabetes.  Y nod oedd gwella’r gwasanaeth i gynnwys addysgu cleifion a oedd yn tueddu neu mewn perygl o ddatblygu diabetes am y dewisiadau iach oedd ar  gael iddynt mewn ymdrech i osgoi ymyrraeth feddygol yn nes ymlaen; a

hysbysodd y Pwyllgor bod y Bwrdd Iechyd yn dymuno gweithio gyda Gwasanaeth Addysg y Cyngor i dynnu sylw disgyblion at yrfaoedd oedd ar gael iddynt yn lleol o fewn y gwasanaethau iechyd a gofal.hoddodd Cyfarwyddwr Ardal Cynorthwyol Gofal Sylfaenol a Chomisiynu y Bwrdd Iechyd gefndir sefydlu’r fenter Prestatyn Iach i’r Pwyllgor.  Yn ystod ei chyflwyniad, dywedodd:

·          Bod meddygfeydd yn sefydliadau preifat, roeddent yn amrywio o ran maint llwyth achosion cleifion.  Roedd gan y meddygfeydd lleiaf yn Sir Ddinbych tua 2 fil o gleifion wedi cofrestru gyda nhw, tra bod maint y feddygfa ganolig yn y rhanbarth yn cynnwys tua 7 mil o gleifion;

·          Roedd y model Prestatyn Iach, oedd yn gwasanaethu cleifion oedd wedi cofrestru gyda meddygfeydd ym Mhrestatyn, Rhuddlan, Gallt Melyd a Ffynnongroyw yn ffordd newydd o ddarparu gofal meddygol sylfaenol, ymyrraeth a lles, a reolwyd yn uniongyrchol gan y Bwrdd Iechyd.  Roedd yn cynnwys pedwar tîm yn y feddygfa oedd yn delio gyda rheoli achosion cronig, pumed tîm oedd yn cynnal ymweliadau â’r cartref ynghyd â thîm arall oedd yn darparu gwasanaethau meddygol dwys i gleifion yn defnyddio’r gwasanaeth cerdded i mewn;

·          Roedd y gwasanaeth a reolir gan y Bwrdd Iechyd wedi'i sefydlu i ddarparu gwasanaethau meddygol sylfaenol yn yr ardal ar ôl i nifer o feddygon teulu yn yr ardal hysbysu’r Bwrdd y byddent yn ymddeol neu’n terfynu eu contractau ar gyfer darparu gwasanaethau meddyg teulu.  Wrth sefydlu’r model newydd arloesol hwn ar gyfer darparu gwasanaethau sylfaenol roedd y Bwrdd hefyd wedi cynnwys dull mwy cyfannol yn y model newydd ar gyfer darparu gwasanaethau meddygol sylfaenol a lles cyffredinol y boblogaeth;

·          roedd y Gwasanaeth a dderbynnir ar hyn o bryd yn derbyn cysylltiad gan y cyhoedd tua 100k y flwyddyn, yn delio gyda chyfartaledd o 420 claf y dydd gyda thua 100 ohonynt yn cael eu gweld ar y diwrnod yr oeddent wedi cysylltu â’r gwasanaeth.  Roedd y nifer o gleifion a welir yn ddyddiol yn fwy na’r cyfartaledd dyddiol ar gyfer yr Adran Argyfwng yn Ysbyty Glan Clwyd; 

·         Roedd y cyfleuster Tŷ Nant, yr oedd y Bwrdd Iechyd yn ei rentu gan y Cyngor yn gyfleuster gwych oedd yn cefnogi’r model darparu gwasanaeth yn dda;

·         roedd system TG claf newydd wedi’i osod yn ddiweddar oedd yn gweithio’n dda;

·         Roedd Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru wedi archwilio’r gwasanaeth Prestatyn Iach yn ystod 2017 ac wedi dod i’r casgliad ei fod yn darparu gofal diogel ac effeithiol yn gyffredinol;

·          roedd yna heriau o’u blaenau, yn arbennig mewn perthynas â recriwtio staff clinigol, darparu hyfforddiant i’r sector darparwr preifat a chynnydd parhaus yn y galw am ei wasanaethau.  Rhwng Ionawr a Mawrth 2018 bu cynnydd o 6% mewn apwyntiadau a chynnydd o 15% mewn ymweliadau â’r cartref gan y gwasanaeth;

·          wrth symud ymlaen byddai’r ffocws ar recriwtio meddyg teulu ychwanegol ac ymarferydd nyrsio uwch.  Roedd yn galonogol bod MT wedi dangos diddordeb mewn ymuno â'r gwasanaeth a bod nyrs yn hyfforddi i gymhwyso fel ymarferydd nyrsio uwch ar hyn o bryd.    Roedd y Gwasanaeth hefyd yn bwriadu recriwtio parafeddyg i gyfannu’r ystod o wasanaethau y gallai eu cynnig a phenodi Pennaeth Gwasanaeth – rheolwr gweithredol i gydlynu’r gwaith a swyddogaethau ar gyfer pob safle sy’n gweithredu o dan Prestatyn Iach;

·          roedd sefydlu’r gwasanaeth arloesol hwn wedi bod yn siwrnai ddysgu, yn arbennig mewn perthynas â’r galw amrywiol ar y Gwasanaeth wrth ddarparu gofal sylfaenol ac eilaidd.    Rhoddir ystyriaeth ar hyn o bryd i gysylltu ag astudiaeth a gynhelir gan Brifysgol Bangor ar ofynion hyfforddiant a mentora ar gyfer darparu gofal sylfaenol.

·         roedd y Bwrdd Iechyd yn cydnabod bod angen gwneud mwy o waith gyda’r trydydd sector yn ardal Prestatyn mewn perthynas â deall y mathau o wasanaethau oedd eu hangen yn yr ardal a sut y gall sefydliadau sector cyhoeddus fel y Bwrdd Iechyd, yr awdurdod lleol a phartneriaid trydydd sector weithio’n effeithiol gyda’i gilydd i ddarparu’r gwasanaethau hyn yn y gymuned i wella iechyd a lles, hybu annibyniaeth, lliniaru arwahanrwydd cymdeithasol ac o ganlyniad lleihau’r galw am wasanaethau meddygol ymyrraeth sylfaenol.

 

Mewn ymateb i gwestiynau gan yr Aelodau, roedd swyddogion y Bwrdd Iechyd yn:

·                      cadarnhau nad oeddent yn rhagweld y byddai arian yn cael ei ddargyfeirio o wasanaethau gofal sylfaenol rheng flaen i ariannu swydd Rheolwr Pennaeth Gwasanaeth.  Roedd hon yn swydd oedd wir ei hangen a ddylai helpu i gydlynu a symleiddio gwaith gweinyddu a lleihau dyblygu gyda’r golwg ar ddarparu gwasanaethau rheng flaen di-dor.

cydnabod er y byddai wedi bod yn fanteisiol cael Pennaeth Gwasanaeth mewn swydd yn gynt wrth sefydlu’r Gwasanaeth, roedd yna ofynion a therfynau amser eraill angen eu diwallu, gan gynnwys nifer digonol o feddygon teulu a staff meddygol eraill mewn swydd i ddelio gyda llwyth achosion cleifion, gwaith yn ymwneud â dod â 5 meddygfa i 3 tra hefyd yn uno arferion gwaith a gweinyddu i sicrhau bod y gwasanaeth newydd yn diwallu anghenion cleifion ac yn effeithiol ac effeithlon.     Roedd yr holl waith hwn yn digwydd tra roedd yna argyfwng cenedlaethol yn y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (GIG);

·                     oherwydd bod hwn yn fodel newydd ar gyfer darparu gwasanaethau gofal meddygol sylfaenol roedd yn cynnwys llawer o waith addysgu staff a chleifion ynglŷn â sut roedd y model yn gweithio ac nad yw cleifion o bosibl angen gweld meddyg teulu bob tro, gall apwyntiad gydag arbenigwr meddygol arall e.e. nyrs, ffisiotherapydd ac ati fod yn fwy priodol a buddiol;

·                      cadarnhawyd bod y Gwasanaeth Prestatyn Iach yn cynnwys tîm llawn o staff ar hyn o bryd, heblaw staff Meddyg Teulu.  Roedd ymarfer recriwtio i lenwi swyddi meddyg teulu gwag ar y gweill ar hyn o bryd.    Roedd prinder meddygon teulu ar draws y wlad yn waeth oherwydd newid mewn arferion gwaith gyda nifer cynyddol o feddygon teulu yn dewis gweithio’n rhan amser, rhai at ddibenion cydbwysedd bywyd a gwaith, tra roedd eraill yn dymuno rhoi rhan o’u hamser i arbenigedd eilaidd;

·                      hysbyswyd y Pwyllgor bod y swydd Ymgynghorydd Nyrsio yn swydd newydd.  Byddai’r unigolyn hwn yn gweithio ar lefel uwch ac felly yn helpu i leddfu’r pwysau ar feddygon teulu;

·                      dywedwyd efallai bod canllawiau Cymdeithas Feddygol Prydain (BMA) yn awgrymu cymhareb meddyg teulu i glaf o 3 meddyg teulu fesul 1,000 claf, nid oedd yna feddygfa yng Ngogledd Cymru gyda 3 meddyg teulu i 1,000 o gleifion.    Nod Prestatyn Iach oedd 1 meddyg teulu fesul 2,000 o gleifion;

·                      cadarnhawyd bod y Bwrdd Iechyd yn hyderus gyda’r model gweithredu ym Mhrestatyn.  Bu’n her i’w sefydlu gan mai ond 6 mis oedd ganddynt i’w sefydlu a’i gael yn barod i wasanaethu 22k o gleifion.  Roeddent yn cydnabod nad oeddent wedi rhagweld lefel yr hyfforddiant a’r gefnogaeth oedd ei angen i staff symud i fodel gwasanaeth gwahanol.  Dysgwyd y gwersi hyn ar gyfer prosiectau tebyg yn y dyfodol;

·                      roedd y Bwrdd Iechyd yn uchelgeisiol ar gyfer dyfodol y Gwasanaeth.  Roedd sicrhau defnydd o adeilad Tŷ Nant wedi bod yn allweddol ar gyfer datblygu a chyfuno’r Gwasanaeth ar gyfer y dyfodol, gan fod lefel uchaf yr adeilad yn addas ar gyfer cydleoli timau arbenigol a fyddai’n gwella cyfathrebu a rhyngweithio rhwng holl ddarparwyr gofal.

·                      cadarnhawyd bod y Gwasanaeth yn gweithredu ‘gwasanaeth yr un diwrnod’ cerdded i mewn lle na fyddai claf yn cael ei droi i ffwrdd.    Fodd bynnag, byddent angen bod yn fodlon aros, efallai am gyfnod mwy o amser, yn dibynnu ar argyfwng eu hanhwylder i gael eu gweld gan yr ymarferydd perthnasol.    Roedd cleifion yn cael eu cynghori i drefnu apwyntiad hefyd.    Rhoddir ystyriaeth ar hyn o bryd i gyflwyno system brysbennu;

·                      dywedwyd fel rhan o’r dull lles cyfannol a weithredir gan y fenter Prestatyn Iach, roedd gwaith ar y gweill ar hyn o bryd i adolygu gofal diabetes.  Y nod oedd gwella’r gwasanaeth i gynnwys addysgu cleifion a oedd yn tueddu neu mewn perygl o ddatblygu diabetes am y dewisiadau iach oedd ar  gael iddynt mewn ymdrech i osgoi ymyrraeth feddygol yn nes ymlaen; a

hysbysodd y Pwyllgor bod y Bwrdd Iechyd yn dymuno gweithio gyda Gwasanaeth Addysg y Cyngor i dynnu sylw disgyblion at yrfaoedd oedd ar gael iddynt yn lleol o fewn y gwasanaethau iechyd a gofal.