Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad gan Bennaeth Cynllunio a Gwarchod y Cyhoedd (copi ynghlwm) sy'n rhoi manylion ar y cynnydd a wnaed mewn cyflawni'r Cynllun Gweithredu Rheoli Gwylanod a cheisio safbwyntiau’r Pwyllgor ar gamau arfaethedig i'w cymryd yn y dyfodol

10.35am - 11.05am

Cyflwynodd Aelod Arweiniol Tai, Rheoleiddio a’r Amgylchedd adroddiad y Pennaeth Cynllunio a Gwarchod y Cyhoedd a’i atodiadau cysylltiol (a gylchredwyd eisoes), er mwyn diweddaru aelodau ar y cynnydd a wnaed hyd yma o ran rhoi Cynllun Gweithredu Rheoli Gwylanod a chamau gweithredu arfaethedig ar waith i liniaru’r niwsans a achosir gan wylanod yn y sir.

Dywedodd Pennaeth Cynllunio a Gwarchod y Cyhoedd wrth aelodau mai cynllun Cyngor cyfan yw’r Cynllun Gweithredu, Atodiad 3 yr adroddiad, gyda chamau gweithredu wedi eu dyrannu i nifer o wasanaethau eu symud ymlaen a'u gweithredu.  Y flaenoriaeth ar hyn o bryd oedd darparu’r ymgyrch ymwybyddiaeth gyhoeddus, a amlinellir yn Atodiad 4, a gweithio gyda busnesau bwyd i leihau gwastraff bwyd, sy'n denu gwylanod.  Ar hyn o bryd y ffocws yw addysgu’r cyhoedd a pherswadio trigolion, ymwelwyr a busnesau i weithio gyda’r Cyngor mewn ymgais i leihau’r niwsans a’r llanast a achosir gan wylanod.

Amlinellodd Arweinydd Tîm y Cyngor: Rheoli Cyfathrebu ac Ymgyrchu y camau gweithredu a’r mentrau sydd yn mynd rhagddynt fel rhan o’r ymgyrch ymwybyddiaeth gyhoeddus, a gymeradwywyd ym mis Chwefror 2018. Roedd y rhain yn cynnwys:

·         ymgyrch cyfryngau cymdeithasol fyddai’n cynnwys fideos codi ymwybyddiaeth;

·         cysylltu â chynghorau dinas, tref a chymuned er mwyn ceisio eu cefnogaeth i'r gwaith, a'u hannog i gefnogi gwaith y Cyngor drwy rannu gwybodaeth gyda thrigolion a sicrhau bod y strydoedd a mannau cyhoeddus yn cael eu cadw yn daclus ac yn lân;

·         annog busnesau, trigolion ac ymwelwyr i waredu unrhyw wastraff bwyd yn gyfrifol ac yn ddiogel;

·         cysylltu gydag ysgolion er mwyn addysgu plant am y poendod a achosir gan wylanod ac anifeiliaid eraill a’r angen i waredu gwastraff bwyd a sbwriel yn ddiogel.  Rhagdybiwyd y byddai'r ymagwedd hon yn ddefnyddiol er mwyn cyfathrebu’r un neges i rieni ac ati gan y byddent hwy yn debygol o wrando ar farn eu plant ar faterion;

·         Rhedeg cystadleuaeth dylunio poster drwy Raglen Cyfoethogi'r Gwasanaeth Addysg, gyda’r poster buddugol yn cael ei ddefnyddio ar gyfer ymgyrch ymwybyddiaeth y Cyngor.

Rhannodd y Cynghorydd Anton Sampson boster gyda’r Pwyllgor oedd wedi cael ei ddefnyddio gan Gyngor Bwrdeistref Great Yarmouth mewn ymgais i annog pobl i waredu gwastraff bwyd ayb yn gyfrifol, tra rhannodd y Cynghorydd Brian Blakeley nifero gwynion a sylwadau roedd wedi eu derbyn gan drigolion.

Wrth ymateb i gwestiynau'r Aelodau, cadarnhaodd yr Aelod Arweiniol, Cyfarwyddwr Corfforaethol:  Uchelgais Economaidd a Chymunedol, Pennaeth Gwasanaeth, ac Arweinydd Tîm:  Rheoli Cyfathrebu ac Ymgyrchoedd mai:

·         gwastraff bwyd oedd y prif bryder gan ei fod yn atynnu gwylanod. Pe gellid lleihau mynediad at wastraff bwyd rhagdybir y byddai’r problemau a achosir gan wylanod yn lleihau;

·         roedd archwiliadau dyletswydd gofal busnesau i sicrhau bod ganddynt gytundebau gwaredu gwastraff masnachol a’u bod yn defnyddio cynwysyddion gwrth bla ar gyfer gwastraff bwyd yn mynd rhagddynt.  Roedd gwiriadau tebyg yn cael eu cynnal ar lefydd gwerthu bwyd yn ystod archwiliadau hylendid bwyd arferol.  Ar hyn o bryd roedd ystyriaeth yn cael ei roi i a ddylid cynnwys diogelu gwastraff bwyd fel maes cydymffurfedd ar gyfer archwiliadau hylendid bwyd;

·         mae gwaith glanhau stryd yn cael ei wneud yn rheolaidd mewn trefi arfordirol er mwyn ceisio lleihau faint o sbwriel sydd yno a chadw'r strydoedd a’r celfi stryd yn lân ac yn daclus;

·         roedd heboga wedi ei ddefnyddio’n llwyddiannus mewn blynyddoedd diweddar i gadw gwylanod draw, effaith tymor byr yn unig oedd hynny ac unwaith roedd yr adar ysglyfaethus wedi mynd daeth y gwylanod yn ôl.  Roedd heboga hefyd yn weddol ddrud ac felly ddim yn gynaliadwy yn y tymor hir;

·         roedd y Cyngor yn bwriadu lobïo LlC, Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru (CLlLC) a Chyfoeth Naturiol Cymru er mwyn  cael ymgyrch genedlaethol neu ranbarthol draws-sefydliadol ar reoli gwylanod a lliniaru risg, ac i ddeall patrwm ymddygiad y gwylanod er mwyn rhagweld eu patrymau bwydo esblygiadol.

·         roedd trafodaethau yn mynd rhagddynt gydag Adran Gyfreithiol y Cyngor ar hyfywedd cyflwyno is-ddeddfau neu Orchmynion Gwarchod Mannau Cyhoeddus mewn perthynas ag atal bwydo'r gwylanod.  Fodd bynnag, cyn y gallai’r Gwasanaeth ystyried mesurau o’r fath byddai angen darparu tystiolaeth ynglŷn â’r nifer gwirioneddol o gwynion a dderbyniwyd gan y Cyngor ynglŷn â phobl yn bwydo gwylanod.    Ar hyn o bryd mae’r nifer gwirioneddol o gwynion a dderbyniwyd gan y Cyngor yn arbennig o isel, er bod swyddogion yn ymwybodol iawn o gwynion anecdotaidd yn ymwneud â bwydo’r gwylanod a’r problemau sy’n deillio o hynny.  Byddwn yn adolygu hyfywedd o gyflwyno is-ddeddf neu Orchymyn Gwarchod Mannau Cyhoeddus eto mewn 12 mis.  Yn y cyfamser byddai angen i drigolion ac ymwelwyr gael gwybod am bwysigrwydd adrodd am unrhyw ddigwyddiadau i’w wneud â gwylanod wrth Ganolfan Gwasanaethau i Gwsmeriaid y Cyngor.

·         roedd gan y Cyngor bwerau o dan Ddeddf Ymddygiad Gwrthgymdeithasol, Troseddu a Phlismona 2014 i gyflwyno Hysbysiadau Amddiffyn Cymunedol i unigolion oedd yn gor-fwydo adar.  Fodd bynnag, ni ddefnyddiwyd y pŵer hwn yn aml.  Y peth cyntaf fyddai’r Cyngor yn ei wneud fyddai ysgrifennu at yr unigolyn a’u cynghori bod cwynion wedi eu derbyn am eu hymddygiad a’i effaith ar eraill.  Teimlwyd bod defnyddio dull argyhoeddiadol fel hyn yn fwy effeithiol yn y rhan fwyaf o achosion; 

·         roedd y defnydd o fagiau bin mewn ardaloedd penodol yn gwneud y broblem a achosir gan wylanod yn waeth, gan bod gwylanod yn cael eu denu ganddynt ac yn gallu eu rhwygo’n agored yn hawdd.  Yn anffodus roedd sawl eiddo ac ardal yn y sir oedd ond yn gallu derbyn bagiau yn hytrach na biniau olwynion a chadis bwyd diogel oherwydd problemau mynediad i’r gwasanaeth casglu gwastraff.  Dywedodd Pennaeth Cynllunio a Gwarchod y Cyhoedd y byddai’n trafod gyda Phennaeth Gwasanaethau Priffyrdd ac Amgylcheddol i weld a oedd mwy o opsiynau ‘gwaredu gwastraff’ ar gael nawr ac a ellid cyflwyno’r rhain i’r eiddo hyn ac a ellid ffitio clipiau i’r biniau olwynion cyfredol er mwyn diogelu eu cynnwys mewn tywydd garw neu i rwystro gwylanod a fermin rhag eu hagor;

·         nid oeddynt yn ymwybodol o unrhyw un sy'n lobio Llywodraeth y DU er mwyn ceisio codi’r amddiffyniad cyfreithiol a roddir i ‘wylanod’;

·         roedd defnyddio posteri cartŵn / llun at bwrpas codi ymwybyddiaeth y cyhoedd yn ddull effeithiol i ymgysylltu gyda phobl a’u haddysgu i ystyried newid eu harferion;

·         roeddynt yn ymwybodol o’r broblem a achosir gan wylanod yn Ysgol y Castell, Rhuddlan, a’r gost o gyflwyno mesurau i fynd i’r afael â'r broblem.  Cyn belled ag y gwyddant, digwyddiad unigol oedd hwn, ond cynigwyd gofyn i wasanaeth Cynnal a Chadw Adeiladu’r Cyngor a fyddai'n gorfod talu am waith lleihau risg ar adeiladu ysgolion;

·         byddai gwestai, carafanau a pharciau gwyliau yn cael eu cynnwys yn y gwaith codi ymwybyddiaeth gan y Tîm Cyfathrebu a Marchnata; a

·         roedd y gwaith i godi ymwybyddiaeth gyhoeddus yn allweddol os oedd y Cyngor am lwyddo i leihau faint o niwsans oedd yn cael ei achosi gan wylanod yn y sir.  Byddai unrhyw ddyheadau oedd gan yr Awdurdod o ran cynyddu’r nifer o dwristiaid drwy weld bwytai awyr agored ayb yn ffynnu yn dibynnu ar ostyngiad mawr yn y nifer o wylanod yn y sir; 

Awgrymwyd hefyd yn ystod y drafodaeth y byddai’n werth cysylltu â Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr  er mwyn holi os oes ganddynt ystadegau ar faint o unigolion sydd wedi mynychu Adrannau Argyfwng neu Unedau Mân Anafiadau mewn ysbytai lleol oherwydd anafiadau a achoswyd gan wylanod.  Ar ddiwedd y drafodaeth:

Penderfynodd y Pwyllgor: - yn amodol ar y sylwadau uchod -

(i)           hysbysu'r Aelod Arweiniol a swyddogion i gysylltu â Llywodraeth Cymru, Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, a Chyfoeth Naturiol Cymru i geisio eu hymrwymiad i weithio gyda’r Cyngor er mwyn rheoli a lliniaru’r risgiau a’r niwsans a achosir gan wylanod yn effeithiol;

(ii)          bod yr ymgyrch ymwybyddiaeth i gynnwys cynhyrchu posteri a sticeri ayb i'w gosod ar lefydd bwyd ac ar finiau / cynwysyddion bwyd yn gofyn i bobl waredu eu gwastraff bwyd yn ddiogel;

(iii)         os yn briodol, bod swyddogion yn defnyddio pwerau i gyflwyno Hysbysiadau Amddiffyn Cymunedol yn unol â Deddf Ymddygiad Gwrthgymdeithasol, Troseddu a Phlismona 2014, i unigolion sy’n gor-fwydo adar ac sydd yn cael effaith negyddol ar drigolion eraill; a

(iv)        bod adroddiad yn cael ei gyflwyno i’r Pwyllgor ymhen deuddeg mis ar y cynnydd sydd wedi ei wneud o ran datblygu a chyflawni'r Cynllun Gweithredu Rheoli Gwylanod a'r Ymgyrch Ymwybyddiaeth Gyhoeddus berthnasol.