Eitem ar yr agenda

Ystyried adroddiad (copi wedi’i hamgáu) yn egluro tueddiadau cyflwr ffyrdd

ers dechrau’r Cynllun Corfforaethol blaenorol (2012 – 2017) a chyflwyno

dealltwriaeth o'r ffordd mae'r gwasanaeth yn cynnig defnyddio’r gyllideb sydd

ar gael yn ystod cyfnod y Cynllun Corfforaethol nesaf (2017 – 2022).9:35 a.m

Cyflwynodd Aelod Arweiniol Priffyrdd, Cynllunio a Datblygu Cynaliadwy a Phennaeth Priffyrdd a Gwasanaethau Amgylcheddol adroddiad y Rheolwr Asedau Priffyrdd a Risg (a gylchredwyd ymlaen llaw) i ddarparu gwybodaeth i’r Pwyllgor am effeithiolrwydd y buddsoddiad sydd wedi ei wneud i wella a chynnal rhwydwaith ffyrdd y sir dan y Cynllun Corfforaethol blaenorol a’r strategaeth arfaethedig ar gyfer parhau i fuddsoddi yn y rhwydwaith yn ystod cyfnod y Cynllun Corfforaethol newydd. Dywedodd yr Aelod Arweiniol, ers cael ei benodi i’r Cabinet, ei fod wedi ymweld â phob ardal yn y sir i sgwrsio gyda thrigolion a busnesau am eu pryderon ynghylch materion priffyrdd penodol yn eu hardaloedd.

Drwy gyflwyniad PowerPoint bu i’r Rheolwr Asedau Priffyrdd a Risg ddarparu gwybodaeth am gyflwr presennol priffyrdd y sir a strategaeth arfaethedig y gwasanaeth ar gyfer ei gynnal a’i gadw yn y dyfodol. Yn ystod y cyflwyniad:

·         Dywedwyd bod hyd ffyrdd Dosbarth A, B, C a di-ddosbarth y sir yn 1415.7km (nid yw'r tair cefnffordd wedi eu cynnwys gan mai Is-adran Trafnidiaeth Llywodraeth Cymru sy’n gyfrifol am gostau eu cynnal a’u cadw)

·         Soniwyd am y methodolegau ar gyfer asesu ac adrodd ar gyflwr priffyrdd, achosion methiannau yn y briffordd a’r gwaith ymyrraeth/atal i fynd i’r afael â methiannau ac i ddiogelu rhag dirywiad pellach. Pwysleisiwyd bod y dangosydd cenedlaethol mewn perthynas ag asesiadau cyflwr priffyrdd, a wneir drwy'r dull Scanner, yn berthnasol i 32% o ffyrdd Sir Ddinbych yn unig. O ganlyniad, mae’r Awdurdod wedi datblygu ei ddull gweledol ei hun i werthuso cyflwr holl ffyrdd y sir. Mae’r dull hwn yn ddefnyddiol dros ben ar gyfer ffyrdd nad ydynt yn rhan o ddull Scanner. Dangoswyd enghreifftiau o'r dull hwn fel rhan o'r cyflwyniad a darparwyd ystadegau i ddangos sut mae cyflwr y rhwydwaith wedi gwella bob blwyddyn rhwng 2011 a 2017

·         Mae cyflwr ffyrdd y sir wedi gwella a’r pryderon i’r dyfodol yw gallu ariannol y Cyngor i barhau i fuddsoddi mewn gwelliannau a gwaith atgyweirio, prosiectau gwaith draenio a chynaliadwyedd gwaith atgyweirio yn y tymor canolig a’r hirdymor. Mae’r risg yn sgil cyfyngiadau ariannol yn gallu peryglu perfformiad yr Awdurdod mewn perthynas â dangosyddion perfformiad cenedlaethol cyflwr ffyrdd.

·         Y dull arfaethedig ar gyfer cyfnod y Cyngor newydd yw ceisio cadw a chynnal cyflwr presennol y rhwydwaith (o leiaf). Mae’r dull hwn yn seiliedig ar y rhagdybiaeth y bydd lefelau presennol o gyllid cyfalaf a refeniw yn aros fel ag y maent. Bydd ffyrdd, yn sgil lefelau defnydd ac effaith y tywydd, yn dirywio’n barhaus. Fodd bynnag, rhagwelir, drwy fabwysiadu dull ataliol i waith atgyweirio, defnyddio cyllid refeniw yn arloesol, gweithio’n agosach gyda gwasanaethau eraill a gwneud trefniadau priodol er mwyn gwneud y mwyaf o’r cyllid sydd ar gael, y bydd y Cyngor yn gallu cadw'r rhwydwaith fel y mae yn ei gyflwr presennol.

·         Byddwn yn gwneud cais am gyllid gan Lywodraeth Cymru ar gyfer prosiectau cyfalaf mawr.

Wrth ymateb i gwestiynau’r Aelodau gwnaeth yr Aelod Arweiniol a’r swyddogion perthnasol y sylwadau canlynol:

 

·         Eglurwyd yr anawsterau technegol wrth osod y lefelau cywir wrth ail-osod gylïau fel rhan o waith cynnal a chadw priffyrdd

·         Pwysleisiwyd bod yn rhaid i’r Cyngor fuddsoddi yn ei rwydwaith priffyrdd neu mi fydd yr holl welliannau dan Gynllun Corfforaethol 2012-17 yn cael eu colli

·         Cadarnhawyd y byddant yn parhau i lobio Llywodraeth Cymru am gyllid ar gyfer prosiectau cyfalaf mawr. Yn y cyfamser mae’n ddyletswydd ar y Cyngor i gadw ffyrdd mewn cyflwr ‘diogel’ i sicrhau diogelwch y defnyddwyr.

·         Cadarnhawyd bod yr amcangyfrif cost yn Atodiad 1 yn cynnwys yr holl gostau sy’n ymwneud â gwaith cynnal a chadw priffyrdd, gan gynnwys costau paratoi a chostau sy’n gysylltiedig â gwaredu deunyddiau gwastraff

·         Eglurwyd bod rhywfaint o’r gwaith cynnal a chadw yn cael ei wneud yn fewnol ond bod y rhan fwyaf yn cael ei wneud gan gontractwyr preifat ar restr y Cyngor o gontractwyr cymeradwy. Gan fod y contractwyr hyn ar y fframwaith mae eu gwaith dan warant a byddai unrhyw broblem yn cael ei ddatrys dan eu cytundeb gyda’r Cyngor. Mae’r fframwaith yn darparu sicrwydd ansawdd i’r Cyngor.

·         Mae gofyn i gwmnïau gwasanaeth cyhoeddus roi rhybudd ymlaen llaw i’r Cyngor os ydynt yn bwriadu gwneud unrhyw waith sy’n golygu cloddio’r briffordd. Mae ganddynt hefyd rwymedigaeth gyfreithiol i sicrhau eu bod yn gadael y briffordd yn ei chyflwr gwreiddiol ar ôl gorffen eu gwaith. I sicrhau bod yr holl ofynion yn cael eu bodloni bydd swyddogion y Cyngor yn archwilio cyflwr y briffordd ddwywaith ar ôl i’r cwmni orffen y gwaith. Ar y cyfan, mae cyflwr ffyrdd ar ôl gwaith cwmnïau gwasanaeth cyhoeddus yn well na’u cyflwr cyn i’r gwaith ddechrau.

·         Cadarnhawyd bod modd i gwmnïau gwasanaeth cyhoeddus ail-wynebu ffordd ar ôl gwaith gydag arwynebedd dros dro am hyd at chwe mis h.y. oherwydd cost asffalt. Gallan nhw wedyn swmp-brynu’r deunydd i’w ddefnyddio ar gyfer sawl prosiect sy’n rhoi mwy o werth am arian iddynt, ac felly mae’n fwy economaidd iddynt gwblhau nifer o brosiectau ar yr un pryd

·         Eglurwyd mecanwaith arolygu SCRIM ar gyfer mesur gwrthiant sgidio ar ffyrdd, ac amlygwyd nifer o brosiectau cynnal a chadw lle’r oedd y dull hwn yn ddefnyddiol iawn

·         Pwysleisiwyd pwysigrwydd ansawdd y broses ‘cau uniadau’ wrth ymgymryd â gwaith cynnal a chadw er mwyn atal dirywiad pellach yn ffabrig y briffordd

·         Cadarnhawyd y byddai amserlenni gwaith cynnal a chadw priffyrdd lleol yn cael eu trafod yn ystod cyfarfodydd y Grwpiau Ardal Aelodau perthnasol. Mae amserlenni gwaith yn cael eu llunio yn seiliedig ar y risgiau i ddefnyddwyr y ffordd. Hefyd, mae gylïau a ffosydd yn cael eu blaenoriaethu ar gyfer clirio a gwagio yn seiliedig ar y risg i breswylwyr, busnesau a difrodi i’r briffordd

·          Rhoddwyd gwybod i’r Pwyllgor bod hawliadau trydydd parti yn erbyn yswiriant y Cyngor oherwydd difrod a achoswyd yn sgil cyflwr ffyrdd yn fychan iawn. Anaml iawn y mae’n rhaid i gwmni yswiriant y Cyngor dalu allan i hawlwyr trydydd parti. Mae’r sefyllfa yn un debyg o ran llwybrau, palmentydd a llwybrau troed. Fodd bynnag, nid ydynt yn ffurfio rhan o’r strategaeth arfaethedig ar gyfer Cynnal a Chadw Priffyrdd, byddai'r gwaith cynnal a chadw hwn yn amodol ar gais ariannol i'r Grŵp Buddsoddi Strategol. 

·         Cadarnhawyd y byddai swyddogion Priffyrdd a Gwasanaethau Amgylcheddol yn gwneud pob ymdrech i weithio gyda staff Cynllunio a Gwarchod y Cyhoedd a datblygwyr i gael y budd mwyaf i’r Cyngor, y gwasanaeth a’r rhwydwaith ffordd yn gyffredinol drwy sicrhau cytundebau Adran 278 effeithiol gyda cheisiadau cynllunio

·         Cynghorwyd bod cyrbau isel bellach yn cael eu hystyried fel mater o drefn pan fo angen gwneud unrhyw waith cynnal a chadw, gyda chyrbau isel yn cael eu creu pan fo’n ddiogel ac yn briodol gwneud hynny

·         Yn ystod ymarfer ‘Sgwrs y Sir’ i dderbyn barn preswylwyr am y Cynllun Corfforaethol a’r Cynllun Lles newydd, mai ychydig iawn o bobl a soniodd am gyflwr ffyrdd y sir. Mae hyn o bosibl yn dangos bod preswylwyr ar y cyfan yn fodlon ar eu cyflwr

·         Anogwyd Aelodau i roi gwybod am unrhyw broblem sy’n cael ei dwyn i’w sylw o ran cyflwr priffyrdd, gylïau a ffosydd ac ati, sydd angen gwaith cynnal a chadw neu glirio/gwagio ac ati, drwy gysylltu â Chanolfan Gwasanaethau i Gwsmeriaid y Cyngor, a fydd wedyn yn atgyfeirio’r broblem i’r gwasanaeth

Roedd Aelodau’r Pwyllgor yn credu y dylid cysylltu â Llywodraeth Cymru i ofyn am gymorth ariannol i ymgymryd â sawl prosiect gwella priffyrdd. Mae rhai prosiectau eisoes wedi eu cwmpasu a’u dylunio ond, oherwydd cyfyngiadau ariannol, yn amhosibl eu cyflawni yn y tymor byr a chanolig. Teimlodd y Pwyllgor y dylid gwahodd Ysgrifennydd Cabinet Llywodraeth Cymru dros yr Economi a Thrafnidiaeth i gwrdd â’r Pwyllgor yn y flwyddyn newydd i drafod cyllid priffyrdd ar gyfer y sir.

 

Roedd y Pwyllgor hefyd yn credu y dylai datblygiad ffordd osgoi Llanelwy ymddangos ar raglen prosiectau’r Cyngor, oherwydd y byddai hyn yn gysylltiad hanfodol rhwng gogledd a de’r sir a fyddai’n cefnogi datblygiad yr economi ar draws y sir gyfan ac yn gwella incymau a ffyniant. Er bod y swyddogion yn cytuno â’r angen am y ffordd gyswllt bwysig hon, bu iddynt rybuddio Aelodau y gallai ardal arwyneb ffordd ychwanegol gynyddu rhwymedigaethau ariannol a chyfreithiol y Cyngor o ran cynnal a chadw.

 

Cytunodd y swyddogion y byddai’n fuddiol rhoi gwybod i breswylwyr bod cyflwr ffyrdd y sir wedi gwella yn ystod y blynyddoedd diweddar. Teimlwyd y byddai’n fuddiol petai hyn yn cael ei wneud fesul prosiect, gan ymddiheuro am unrhyw anghyfleustra ac egluro pam bod y gwaith yn cael ei wneud a'r buddion tymor hir ar gyfer preswylwyr a'r sir gyfan.

 

Ar ddiwedd y drafodaeth canmolodd y Pwyllgor y cynnig i ddatblygu strategaeth cynnal a chadw priffyrdd ar gyfer cyfnod y Cyngor newydd. Wrth gefnogi’r cynnig amlygwyd pryderon ynghylch ansawdd yr Asesiad o’r Effaith ar Les a gynhaliwyd ar y cynnig. Er bod yr Aelodau yn teimlo bod ‘canlyniadau cadarnhaol’ y cynnig wedi eu hasesu’n drylwyr, nid oeddynt yn credu bod digon o sylw wedi ei roi i’r ‘canlyniadau negyddol anfwriadol’, ac felly nad oedd yr asesiad yn hollol cyfannol. Bu i’r swyddogion gydnabod hyn a chadarnhau y byddent yn diweddaru’r asesiad yn rheolaidd wrth i’r strategaeth a’r prosiectau cysylltiedig ddatblygu.

 

PENDERFYNWYD: yn amodol ar y sylwadau uchod -

 

(i)   cefnogi’r dull a gynigir gan y gwasanaeth i gydbwyso’r risg o ffyrdd yn dirywio yn erbyn yr adnoddau ariannol sydd ar gael yn ystod 2017-2022;

(ii)  ysgrifennu at Lywodraeth Cymru yn gofyn am gymorth ariannol ar gyfer prosiectau gwella ffyrdd penodol y mae’r Cyngor yn cael trafferth eu hariannu yn y sefyllfa ariannol galed sydd ohoni, a all effeithio ar ansawdd gyffredinol rhwydwaith ffyrdd y sir a chael effaith niweidiol ar yr economi leol;

(iii)gwahodd Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a Thrafnidiaeth i gyfarfod y Pwyllgor i drafod cyllid ar gyfer priffyrdd Sir Ddinbych a gogledd Cymru;

(iv)  cadarnhau ei fod wedi darllen, deall ac ystyried yr Asesiad o’r Effaith ar Les (Atodiad 3) fel rhan o’i ystyriaethau. Amlygwyd y dylai Asesiadau o'r Effaith ar Les gynnwys asesiad mwy cyfannol ar effaith bosibl y cynigion, yn arbennig o ran canlyniadau negyddol anfwriadol y cynigion ar y nodau lles.