Eitem ar yr agenda

I ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Bobby Feeley, Aelod Arweiniol ar gyfer Lles ac Annibyniaeth (copi ynghlwm) yn ceisio cymeradwyaeth y Cabinet ar gyfer Strategaeth Digartrefedd 2017-21 cyn ei gyflwyno i’r Pwyllgor Cydweithredol Rhanbarthol.

PENDERFYNWYD y dylai’r Cabinet gymeradwyo’r Strategaeth Ddigartrefedd cyn ei chyflwyno i’r Pwyllgor Cydweithredol Rhanbarthol ym mis Ionawr 2018, a’i gweithredu hyd at 2021.

Yn absenoldeb y Cynghorydd Bobby Feeley, cyflwynodd y Cynghorydd Tony Thomas yr adroddiad i geisio cymeradwyaeth y Cabinet ar gyfer Strategaeth Ddigartrefedd 2017-21 cyn ei chyflwyno i’r Pwyllgor Cydweithredol Rhanbarthol. Roedd y Strategaeth yn amlinellu cynlluniau a chamau gweithredu'r Tîm Atal Digartrefedd (a’i bartneriaid) i fynd i’r afael â digartrefedd a’i achosion.

Roedd Deddf Tai (Cymru) 2014 yn ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau lleol gynnal adolygiad o ddigartrefedd yn eu hardal a datblygu Strategaeth Ddigartrefedd yn seiliedig ar ganfyddiadau'r adolygiad. Roedd y Strategaeth yn manylu ar chwe blaenoriaeth strategol ar gyfer y 4 blynedd nesaf i fynd i’r afael â digartrefedd yn Sir Ddinbych ac, yn y pen draw, i gael gwared ag o’n gyfan gwbl, gydag ymrwymiad cadarn i ymyrryd yn gynnar ac atal.  Roedd y Strategaeth wedi’i datblygu ar ôl ymgynghori'n helaeth ac roedd wedi’i hystyried gan Bwyllgor Archwilio Partneriaethau ym mis Tachwedd pan gafodd ei hargymell i’r Cabinet i’w mabwysiadu.

Trafododd y Cabinet yr adroddiad gyda swyddogion ac roeddent yn awyddus i ddeall effaith diwygio'r gyfundrefn les ar ddigartrefedd a sut roedd Sir Ddinbych yn cymharu â gweddill y wlad yn sgil y pwysau cynyddol a'r galw am wasanaethau, ynghyd â mesurau i fynd i'r afael â phroblemau penodol, gan gynnwys yr effaith ar bobl ifanc a theuluoedd.

Wrth ymateb i gwestiynau’r aelodau, bu i’r swyddogion –

·        gadarnhau bod effaith fawr wedi bod mewn ardaloedd lle roedd credyd cynhwysol wedi’i gyflwyno ac roedd y Tîm Atal Digartrefedd, ynghyd â phartneriaid, yn gweithio i ddod o hyd i'r grwpiau hynny a effeithiwyd er mwyn lliniaru effaith y newidiadau hyn gymaint â phosib’ a darparu cyngor a chymorth yn gynnar

·        o ran galw cyffredinol, roedd yn anodd cymharu ffigyrau yn sgil y newidiadau deddfwriaethol diweddar ond roedd llawer o alw'n dal i fod, a oedd yn anodd ei ateb mewn rhai achosion

·        ymhelaethu ar ddefnyddio llai o lety gwely a brecwast ar gyfer pobl ifanc a oedd yn dilyn datblygu Llwybr Cadarnhaol Pobl Ifanc a defnyddio llety dros dro mwy addas a gwahanol opsiynau

·        pwysleisio pwysigrwydd y sector rhentu preifat i ddiwallu anghenion o ran tai a datblygu cynnig i landlordiaid, gan gynnwys taliadau anogaeth i landlordiaid, i gynyddu nifer y tai a oedd ar gael i unigolion a theuluoedd a oedd yn ddigartref neu dan fygythiad o fod yn ddigartref

·        trafod yr heriau wrth gyfathrebu gyda’r 'rhai digartref cudd’ a’r rhai nad oeddent yn cydnabod eu statws neu nad oeddent yn dymuno derbyn cymorth y gwasanaeth – roedd llawer yn cael ei wneud drwy sawl rhaglen allgymorth ac ymateb gyda gwasanaethau hyblyg a oedd wedi’u harwain gan anghenion unigolion; roedd offerynnau hunan-help ar y we yn ddull arall ar gyfer y rhai nad oeddent yn dymuno cael cymorth uniongyrchol

·        roedd y costau uwch ar ôl cyflwyno Deddf Tai 2014 wedi’u cydnabod gan Lywodraeth Cymru yn y ddarpariaeth o gyllid ar gyfer y flwyddyn nesaf

·        prif sail y Strategaeth oedd yr adolygiad o ddigartrefedd a gynhaliwyd yn 2016, a oedd yn gynhwysfawr iawn ac a oedd yn arwain yn allweddol ar yr hyn yr oedd ei angen yn lleol, gan fodloni gofynion cyfreithiol y Ddeddf ar yr un pryd

·        ymhelaethu ar y cysylltiadau cryf a oedd rhwng adrannau, yn enwedig Cynllunio a Gwarchod y Cyhoedd, a oedd â rheolaeth reoleiddio dros safonau tai a landlordiaid ac a oedd wedi ysgogi gwell ansawdd a disgwyliadau

·        cydnabod bod ymyrraeth gynnar yn allweddol ac adrodd ar gamau i ymgysylltu ag unigolion a theuluoedd yn gynnar i atal digartrefedd a fyddai, yn y dyfodol, yn cynnwys presenoldeb ffisegol ar y rhiniog

·        roedd cyfeiriad mwy eglur tuag at feini prawf ar gysylltiadau lleol wedi'u cynnwys yn y Strategaeth ar gais Pwyllgor Archwilio Partneriaethau a gellid darparu copïau o Ganllawiau Ailgysylltu Cefnogi Pobl i aelodau pe gofynnid am rai

·        cadarnhau bod diffyg taliadau uniongyrchol i landlordiaid wedi arwain at beth amharodrwydd i ddarparu llety, felly roedd angen ystyried taliadau anogaeth i landlordiaid yn rhan o ddatblygiadau’r dyfodol

·        yn rhan o gynlluniau i atal digartrefedd ymysg pobl ifanc, byddai gwaith addysgu mewn ysgolion a darpariaethau eraill i bobl ifanc yn cael eu comisiynu i godi ymwybyddiaeth o’r opsiynau tai sydd ar gael a gwirionedd a risgiau digartrefedd ac fe ddarparodd y swyddogion eglurhad o'r llety seibiant mewn argyfyngau a oedd ar gael hefyd

·        o ran y dyfodol, cadarnhaodd y swyddogion monitro y byddai adroddiad cynnydd ar weithredu’r strategaeth a chyflawni Cynllun Gweithredu Atal yn cael ei gyflwyno i Bwyllgor Archwilio Partneriaethau ym mis Mai 2018.

Dywedodd Rheolwr y Gwasanaethau Cyfreithiol bod yr adroddiad wedi dyfynnu deddfwriaeth a oedd wedi’i dirymu o dan yr adran ‘pŵer i wneud y penderfyniad’ a’r pŵer cywir oedd Adran 50 o Ddeddf Tai (Cymru) 2014.

PENDERFYNWYD y dylai’r Cabinet gymeradwyo’r Strategaeth Ddigartrefedd cyn ei chyflwyno i’r Pwyllgor Cydweithredol Rhanbarthol ym mis Ionawr 2018, a’i gweithredu hyd at 2021.