Eitem ar yr agenda

Cael adroddiad llafar i amlinellu'r cynnydd hyd yma o ran datblygiad y gwasanaethau hyn yn Ysbyty Glan Clwyd a’r effaith ar breswylwyr Sir Ddinbych. 

9.35 a.m. – 10.15 p.m.

Croesawodd y Cadeirydd y cynrychiolwyr canlynol o Fwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr (BIPBC); Alison Cowell, Cyfarwyddwr Cynorthwyol Ardal Ganolog - Gwasanaethau Plant, Fiona Giraud, Pennaeth y Gyfarwyddiaeth Bydwreigiaeth a Merched a Mandy Cook, Rheolwr y Gwasanaeth Newyddanedig i’r cyfarfod. Amlinellodd y cynrychiolwyr i’r Pwyllgor y cynnydd hyd yma o ran datblygiad y Gwasanaethau Mamolaeth, y Gwasanaethau Merched a’r Uned Gofal Dwys Newyddanedig Is-ranbarthol (SuRNNIC).

Yn ei chyflwyniad, diweddarodd Pennaeth y Gyfarwyddiaeth Bydwreigiaeth a Merched y Pwyllgor ar y cynnydd a wnaed hyd yma gan y Gyfarwyddiaeth Bydwreigiaeth a Merched mewn perthynas â’r cynllun gwella mesurau arbennig, yn enwedig mewn perthynas â phedwar maes penodol:

·       Arweinyddiaeth: roedd y gwasanaethau bydwreigiaeth a merched bellach yn cael eu rheoli ledled Gogledd Cymru er mwyn cynorthwyo’r gwaith o fonitro’r gwasanaethau. Roedd gan y tri ysbyty cyffredinol unedau mamolaeth, gydag arweinydd clinigol wedi’i benodi i bob uned. Roedd y strwythur arweinyddiaeth sydd bellach ar waith yn cydymffurfio â gofynion Coleg Brenhinol yr Obstetryddion a’r Gynecolegwyr. Roedd Bydwraig Ymgynghorol newydd gael ei phenodi ar gyfer Ardal Bwrdd Iechyd BIPBC, a hynny yn Ysbyty Glan Clwyd;

·       Gweithlu: cafwyd problem staffio genedlaethol wrth gynnal rotâu meddygol gradd ganolig. Profodd BIPBC fodel newydd yn llwyddiannus a arweiniodd ato i allu recriwtio tair swydd ymgynghorol yn y Gyfarwyddiaeth. Yn ogystal, cryfhawyd cytundebau llywodraethu mewn perthynas â materion y gweithlu;

·       Diwylliant: yn dilyn penderfyniad i symud myfyrwyr hyfforddiant bydwreigiaeth y drydedd flwyddyn o safle Ysbyty Glan Clwyd, rhoddwyd cynllun cyflawni at ei gilydd gyda’r bwriad o wella’r amgylchedd dysgu ar y safle. Byddai’n cymryd hyd at 12 mis i roi’r cynllun ar waith yn llawn, ond roedd rhai o fyfyrwyr Prifysgol Bangor eisoes wedi dychwelyd i’r safle i barhau â’u hastudiaethau. Dynodwyd dau faes penodol ar gyfer gwelliant yn safle Ysbyty Glan Clwyd, eu bwriad oedd cynyddu nifer y mamau oedd yn bwydo’u plant ar y fron (nid oedd hyn yn unigryw i Ysbyty Glan Clwyd) a lleihau nifer y genedigaethau toriad Cesaraidd yn yr ysbyty (yn hanesyddol, roedd Ysbyty Glan Clwyd yn cyflawni mwy o enedigaethau Cesaraidd nag unedau mamolaeth cymharol eraill). Roedd angen i swyddogion roi gwybod am berfformiad yn erbyn y camau gwella hyn i’r Prif Swyddog Nyrsio ym mis Tachwedd bob blwyddyn;

·       Cydymffurfiaeth: cafwyd gwelliant nodedig yn y maes hwn. Roedd y Gwasanaeth bellach yn cael ei fonitro ledled Gogledd Cymru bob pedair awr. Yn ogystal, cyfarfu’r swyddogion gyda Llywodraeth Cymru bob pythefnos mewn perthynas â materion cydymffurfiaeth.

Wrth ymateb i gwestiynau’r aelodau, dywedodd cynrychiolwyr BIPBC:

·       Roedd gan Ysbyty Glan Clwyd un theatr Obstetreg pwrpasol ac yn achos llawdriniaethau Cesaraidd mewn argyfwng, 30 munud oedd y targed, gyda phob achos yn cael ei adolygu’n rheolaidd a’i flaenoriaethu yn unol â hynny. Roedd gwaith yn mynd rhagddo ar y pryd i asesu gofynion adnoddau i’r dyfodol, gan gynnwys darpariaeth theatr ac anesthetydd ac ati;

·       Yn hanesyddol, Ysbyty Glan Clwyd oedd â’r cyfraddau genedigaethau Cesaraidd uchaf yng Ngogledd Cymru. Roedd gwaith yn mynd rhagddo i hybu genedigaethau naturiol lle bo’n briodol ac i leihau nifer yr ymyriadau diangen. Byddai’r gwaith hwn yn cael ei arwain gan y Fydwraig Ymgynghorol yn yr ysbyty;

·       Er na sefydlwyd cyswllt amlwg rhwng amddifadedd a chyfraddau’r genedigaethau Cesaraidd, roedd cyswllt rhwng gordewdra a genedigaethau Cesaraidd. O ganlyniad, gan fod gan ryw 25% o famau beichiog yng Ngogledd Cymru Indecs Màs y Corff (BMI) o 35 neu’n uwch, roedd gwaith yn mynd rhagddo gyda’r bwriad o addysgu mamau beichiog ynghylch cynnal ffyrdd o fyw iach;

·       Roedd gwasanaethau merched, gan gynnwys y gwasanaethau canser, yn cael eu datblygu ledled Gogledd Cymru gyda’r bwriad o gydymffurfio â safonau Coleg Brenhinol yr Obstetryddion a Gynecolegwyr. Roedd datblygiad yr Uned SuRNNIC yn seiliedig ar yr un egwyddorion gyda’r bwriad o gyflawni’r safonau gorau yn y DU;

·       Safai’r cyfraddau bwydo ar y fron presennol ar 56%, gyda’r ffigur targed ar 70%. Roedd cyfraddau Ysbyty Glan Clwyd yn gyfartal â nifer yr unedau mamolaeth eraill ar draws y sir. Tynnodd adroddiad pediatrig a gyhoeddwyd yn ddiweddar sylw at y ffaith fod cyfraddau bwydo ar y fron isel yn broblem genedlaethol a galwodd ar Lywodraeth Cymru i gyflwyno Strategaeth Bwydo ar y Fron. Byddai cymorth Iechyd Cyhoeddus Cymru’n cael ei geisio i ymgymryd ag ymgyrch i godi ymwybyddiaeth o fanteision bwydo ar y fron;

·       Gwariwyd 92% o gyllideb y Gyfarwyddiaeth ar gostau staffio, yr oedd y mwyafrif ohonynt yn staff gweithredol a gefnogwyd gan dîm bach o staff gweinyddol ar draws Gogledd Cymru;

·       Cydymffurfiodd y Bwrdd â’r safonau cenedlaethol o ran nifer y nyrsys a’r bydwragedd a ddarparodd wasanaethau ar draws ei ardal; ac

·       Roedd disgwyl i 33 bydwraig newydd gymryd swyddi ym mis Medi 2017, a gydymffurfiodd â’r niferoedd y gofynnodd y Gwasanaeth amdanynt

Wedyn, diweddarodd Rheolwr SuRNNIC y Pwyllgor ar ddatblygiad yr uned ranbarthol newydd yn Ysbyty Glan Clwyd gan roi gwybod mai:

·       Nod y datblygiad oedd cael canolfan ragoriaeth i bob baban newydd-anedig sâl yng Ngogledd Cymru;

·       Pan fyddai’r babanod yn ddigon da, bydden nhw’n cael eu trosglwyddo i’w hunedau babanod gofal arbennig agosaf ym Mangor neu Wrecsam, gyda’r babanod lleol i ardal Ysbyty Glan Clwyd yn aros ar y safle;

·       Byddai’r Uned SuRNNIC yn cael ei staffio gan dîm o arbenigwyr newydd-anedig. Byddai’r Uned a’r ddwy uned gofal arbennig i fabanod yn gweithio fel rhwydwaith i gyflawni gwasanaethau gofal arbenigol i famau a babanod gan ddilyn yr un canllawiau ac arferion;

·       Byddai’r uned yn cynnwys uned asesu 24 awr lle gallai cleifion gael eu derbyn yn uniongyrchol neu eu trosglwyddo o ysbyty arall;

·       Byddai’r staff yn SuRNNIC yn gweithio gyda mudiadau gwirfoddol fel SANDS (Stillbirth and Neonatal Death Charity) mewn perthynas â gwasanaethau galar a chymorth;

·       Roedd gwaith adeiladu’n mynd rhagddo ar yr adeilad  ‘newydd’. Pan fyddai’n barod, byddai’r staff a’r cleifion o’r Uned Babanod Gofal Arbennig cyfredol yn symud i mewn i alluogi’r ‘hen’ ran i gael ei hadnewyddu cyn i’r ddau strwythur gael eu huno a’u hagor fel yr uned SuRNNIC newydd;

·       Cafwyd diddordeb brwd yn yr ymarfer recriwtio i staff yr Uned. Hyd yma, recriwtiwyd 5 gweithiwr babanod newydd-anedig, gyda disgwyl i chweched swydd gael ei hysbysebu yn y dyfodol agos. Yn ogystal, recriwtiwyd 5 ymarferwr babanod newydd-anedig ac roeddent yn y broses o ddatblygu eu sgiliau ar y cyd â Phrifysgol Bangor a byddent yn cael y sgiliau angenrheidiol erbyn y gwanwyn 2018, pan fyddai disgwyl i’r Uned agor.

·       Roedd offer newydd ar archeb, gan gynnwys uned gofal dwys symudol a fyddai ar gael am 12 awr y dydd. Ar gyfer adegau pan nad oedd yr uned ar gael, roedd cytundeb ar waith rhwng y Bwrdd Iechyd a Gwasanaethau Ambiwlans Sir Gaer, Glannau Merswy a Manceinion er mwyn iddynt ddarparu darpariaeth allan o oriau.

Wrth ymateb i gwestiynau’r aelodau, gwnaeth swyddogion BIPBC:

·       Gadarnhau bod angen dull partneriaeth rhwng gwahanol sefydliadau’r sector cyhoeddus gyda’r bwriad o fynd i’r afael â’r argyfwng gordewdra a lleihau’r risgiau o glefyd y siwgr Math 2 ac ati. Gallai plant fod yn arf effeithiol o ran perswadio rhieni i newid eu ffyrdd o fyw, eu harferion bwyta ac ymarfer corff ac ati;

·       Cynghori nad oedd difrod i’r ffetws gan gyffuriau’n broblem, ond roedd difrod i’r ffetws drwy alcohol yn broblem lawer yn fwy ac roedd bydwragedd yn cael eu hyfforddi i adnabod y problemau hynny pan oedd babanod yn cael eu geni;

·       Cadarnhau bod bydwragedd yn gweithio gyda mamau beichiog i’w rhybuddio a’u haddysgu mewn perthynas â’r risgiau o yfed alcohol tra’n disgwyl i’r plentyn yn y groth;

·       Rhoi gwybod bod y Bwrdd Iechyd yn cynnig geni yn y cartref ac yn hyrwyddo argaeledd  unedau mamolaeth dan arweiniad bydwragedd oedd ar gael i famau a adnabuwyd fel rhai mewn ‘risg isel’ o gymhlethdodau. Roedd y rhain ar gael yn ysbytai cymunedol Dinbych, Pwllheli a Thywyn ar hyn o bryd.

Wrth gloi’r cyflwyniad, diolchodd y Cadeirydd ac aelodau’r Pwyllgor i gynrychiolwyr y Bwrdd Iechyd am fynychu a chawsant eu llongyfarch ar y gwelliannau a gyflawnwyd hyd yma mewn perthynas â’r Gwasanaethau i Ferched ar draws Gogledd Cymru a dymunodd yn dda iddynt o ran datblygiad yr Uned SuRNNIC.