Agenda, decisions and draft minutes

Ni chafwyd unrhyw ymddiheuriadau.

Ni chafwyd unrhyw ymddiheuriadau.

Aelodau i ddatgan unrhyw gysylltiad personol neu gysylltiad sy’n peri rhagfarn yn gysylltiedig ag unrhyw fater sydd i’w ystyried yn y cyfarfod hwn. 

Y Cynghorydd Alan James – Cysylltiad Personol – Eitem Rhif 5 ar y Rhaglen

Bu i’r Cynghorydd Alan James ddatgan cysylltiad personol yn eitem 5 y rhaglen gan fod ei ferch yn gweithio i’r Gwasanaeth Gwella Ysgolion Rhanbarthol (GwE).

Rhybudd o eitemau y dylid, ym marn y Cadeirydd, eu hystyried yn y cyfarfod fel materion brys yn unol ag Adran 100B(4) Deddf Llywodraeth Leol 1972. 

Ni chodwyd unrhyw faterion brys.

Ni chodwyd unrhyw faterion brys.

Derbyn cofnodion cyfarfod y Cabinet a gynhaliwyd ar 18 Chwefror 2025 (copi’n amgaeedig). 

PENDERFYNWYD derbyn cofnodion y cyfarfod a gynhaliwyd ar 18 Chwefror 2025 a chadarnhau eu bod yn gywir.

Cyflwynwyd cofnodion cyfarfod y Cabinet a gynhaliwyd ar 18 Chwefror 2025.

PENDERFYNWYD derbyn cofnodion y cyfarfod a gynhaliwyd ar 18 Chwefror 2025 a chadarnhau eu bod yn gywir.

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Diane King, Aelod Arweiniol Addysg, Plant a Theuluoedd (copi’n amgaeedig) ynglŷn â’r newidiadau sydd eu hangen a’r ffordd ymlaen arfaethedig i gyflawni swyddogaethau statudol gwella ysgolion yn dilyn cau GwE.

PENDERFYNWYD –

(a)      Bod y Cyngor hwn yn cymeradwyo terfynu’r cytundeb i weithio mewn partneriaeth ag awdurdodau lleol eraill yng Ngogledd Cymru yng nghyd-destun y Gwasanaeth Effeithlonrwydd a Gwella Ysgolion rhanbarthol (GwE) ar 31 Mai 2025 a diddymu’r gofyn am Gyd-bwyllgor GwE yn sgil hynny;

(b)      Bod y Cyngor hwn yn cadarnhau ei rwymedigaeth dan y contract wrth ddod â’r trefniant hwn i ben, a

(c)      Bod y Cabinet yn cadarnhau ei fod wedi darllen, deall ac ystyried yr Asesiad o Effaith ar Les (Atodiad 1 i’r adroddiad) fel rhan o’i ystyriaethau.

Cyflwynodd y Cynghorydd Diane King yr adroddiad, gan fanylu ar y newidiadau angenrheidiol, a chynhigiodd ffordd ymlaen i fynd i’r afael â swyddogaethau statudol gwella ysgolion yn dilyn cau’r Gwasanaeth Gwella Ysgolion Rhanbarthol (GwE).

Sefydlwyd GwE drwy gytundeb rhwng y chwech o awdurdodau lleol yng Ngogledd Cymru ym mis Chwefror 2013.  Ym mis Ionawr 2024, cyfeiriodd y Gweinidog Addysg a’r Gymraeg ar y pryd i adolygiad o bartneriaethau Addysg a gwelliant ysgolion i symud i ffwrdd i fodel rhanbarthol ehangach i sefydlu partneriaethau ar lefel fwy lleol, a byddai GwE yn peidio â bodoli fel consortiwm rhanbarthol ar 31 Mai, 2025.  O ganlyniad, gofynnwyd i’r Cabinet derfynu’r cytundeb hwnnw’n ffurfiol a diddymu Cyd-bwyllgor GwE.   Darparodd yr Aelod Arweiniol sicrwydd y byddai gwella safonau mewn ysgolion yn parhau, a bod y Pennaeth Addysg yn gweithio gyda chydweithwyr ledled Gogledd Cymru a, a byddai Adrannau AD a’r Gyfraith yn parhau gyda’u cefnogaeth i ysgolion.  Roedd codi safonau mewn ysgolion yn parhau i fod yn flaenoriaeth allweddol.

Mynychodd y Pennaeth Addysg ar gyfer yr eitem hon hefyd.  Yn ystod y drafodaeth codwyd pryderon ynghylch y gost, ansicrwydd o ran newid, a chodwyd cwestiynau mewn perthynas â’r symudiad i ffwrdd o weithio’n rhanbarthol yn yr achos hwn, pan roedd yn ehangu mewn ardaloedd eraill, rhesymeg tu ôl penodi’r awdurdod arweiniol, craffu gwaith GwE, goblygiadau ar gyfer ysgolion, a datblygiad y gwasanaeth wrth symud ymlaen.  Ymatebodd y swyddogion i’r cwestiynau hynny a chwestiynau pellach fel a ganlyn –

·       manylion o gymhlethdod y sefyllfa a’r amwysedd o ran costau staffio o wybod proses barhaus trefniadau Trosglwyddo Ymgymeriadau Diogelu Cyflogaeth yn y chwe awdurdod lleol, a dod â threfniadau contract i ben, gyda chyllid ychwanegol Llywodraeth Cymru ar gael yn y flwyddyn ariannol bresennol i helpu gyda’r costau hynny

·       sefydlu Bwrdd Trosiannol i oruchwylio’r trefniadau ar gyfer trosglwyddo gwasanaethau GwE i’r awdurdodau lleol a’r strwythurau a ddatblygwyd i ddarparu cefnogaeth i ysgolion ar lefel awdurdod lleol unigol

·       roedd gan y costau trosiannol natur untro a byddai’r cyllid ar ffurf grantiau, neu’n defnyddio cronfeydd wrth gefn (byddai’r gyllideb drosiannol £2 miliwn ar gyfer Cymru gyfan yn annhebygol o dalu am y costau); roedd costau parhaus y gwasanaeth yn dilyn diddymiad GwE wedi cael eu cynnwys yn y Strategaeth Ariannol Tymor Canolig, a byddai arbedion cylchol yn sgil costau llai y gwasanaeth newydd

·       roedd y rhesymeg tu ôl y penderfyniad hanesyddol i benodi Cyngor Gwynedd fel awdurdod arweiniol ar gyfer GwE yn anhysbys, a byddai trefniadau gwasanaeth newydd yn cael eu harwain gan bob awdurdod lleol unigol gydag ychydig o gydweithio gyda’r awdurdodau eraill

·       nodwyd cyfreithlondeb sefydlu’r Cyd-bwyllgor Corfforedig yn 2021, yn ogystal â’u cyfrifoldebau yn nhermau gweithio’n rhanbarthol mewn meysydd penodol

·       symud i ffwrdd o fodel rhanbarthol ehangach ar gyfer y gwasanaeth gwella ysgolion, gydag adolygiad haen ganol i’w gwblhau yn genedlaethol ledled Cymru, ac ymgynghoriad gyda Phenaethiaid ac ysgolion; y canlyniad oedd tueddiad i symud i ffwrdd o ddull rhanbarthol o weithio i ganolbwyntio fwy yn lleol.  Serch hynny, roedd disgwyliad bod cydweithrediad o hyd gydag awdurdodau lleol ar brosiectau a chynlluniau penodol, ond byddai ffocws lleol penodol yn hytrach na rhanbarthol

·       Roedd ysgolion Sir Ddinbych fel arfer yn gwerthfawrogi gwaith GwE, a bod gwaith ac arfer da yn cael ei gymryd ymlaen i’r gwasanaeth newydd, a chytunodd aelodau eraill am yr ymgysylltiad cadarnhaol gyda’r gwasanaeth; roedd GwE wedi bod yn mynd i’r  Pwyllgor Craffu Perfformiad i drafod materion megis addysg yn y cartref, safonau, a phresenoldeb, heb unrhyw argymhellion negyddol ar y gwaith hwnnw

·       Amlygodd y Cynghorydd Gareth Sandilands, Is-gadeirydd y Pwyllgor Craffu Perfformiad bresenoldeb GwE mewn cyfarfodydd wrth ystyried materion yn ymwneud ag addysg i  ...  view the full Cofnodion text for item 5.

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Julie Matthews, Aelod Arweiniol Polisi, Cydraddoldeb a Strategaeth Gorfforaethol (copi’n amgaeedig) yn gofyn am gymeradwyaeth y Cabinet i fabwysiadu’r Polisi Aflonyddu Rhywiol a’r diwygiadau i’r Polisi Adleoli.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn –

(a)      cymeradwyo ac yn mabwysiadu’r Polisi Aflonyddu Rhywiol a’r Polisi Adleoli, ac yn

(b)      cadarnhau ei fod wedi darllen yr Asesiad o Effaith ar Les (Atodiad 3 a 4 i’r adroddiad), ei ddeall a’i ystyried wrth ddod i benderfyniad.

Cyflwynodd y Cynghorydd Julie Matthews yr adroddiad yn ceisio cymeradwyaeth y Cabinet i fabwysiadu diwygiadau i’r Polisi Aflonyddu Rhywiol a’r Polisi Adleoli.

Roedd yr adroddiad yn trafod dau bolisi cadarnhaol i gefnogi staff a’u lles, a darparwyd crynodeb o bob polisi, fel a ganlyn -

Polisi Aflonyddu Rhywiol – roedd hwn yn bolisi newydd a luniwyd yn unol â’r ddeddfwriaeth Cydraddoldeb newydd a oedd yn rhoi dyletswydd ar gyflogwyr i gymryd camau ‘rhesymol’ i atal aflonyddu rhywiol.  Nod y polisi yw sicrhau bod pawb yn deall beth yw aflonyddu rhywiol a’r ymddygiad proffesiynol a ddisgwyliwn yn y Cyngor, a phennu ein cyfrifoldebau ninnau fel Cyngor i atal aflonyddu rhywiol.  Roedd hefyd yn egluro sut i roi gwybod am aflonyddu rhywiol, y broses y dylid ei dilyn a’r cymorth sydd ar gael.  Daeth yr Asesiad o'r Effaith ar Les i'r casgliad bod yr effaith yn gadarnhaol.  I fewnosod y polisi yn niwylliant yr awdurdod, byddai’n cael ei gefnogi gan Becyn Gwaith Atal i Reolwyr, a fydd yn cynnwys hyfforddiant, dogfen ar gyfer cyflwyno’r polisi mewn cyfarfodydd tîm a chyflwyniadau diogelwch, ynghyd â thempledi ar gyfer asesiadau risg i wasanaethau eu cwblhau a’u cadw’n gyfredol.

Polisi Adleoli – roedd y polisi hwn wedi bod yn destun adolygiad llawn ac roedd yr adroddiad yn cynnig crynodeb o’r diwygiadau a wnaed.  Roedd y polisi’n canolbwyntio ar dair sefyllfa bosib sy’n creu’r angen i adleoli: gallu, colli swydd a meddygol.  Dan y polisi presennol, dim ond gweithwyr gyda mwy na dwy flynedd o wasanaeth parhaus a oedd yn cael eu rhoi ar y gronfa adleoli, ac mae’r fersiwn newydd yn sicrhau bod pob gweithiwr yn cael eu rhoi ar y rhestr adleoli, waeth beth fo hyd eu gwasanaeth.  Roedd y polisi hefyd yn cynnwys ‘cwestiynau cyffredin’ buddiol a gafodd eu diweddaru.

Roedd Pennaeth y Gwasanaeth Cymorth Corfforaethol: Rheolwr Gwasanaeth Pobl ac AD yn bresennol ar gyfer yr eitem hon.  Roedd y polisïau wedi’u datblygu mewn ymgynghoriad gyda’r Undebau Llafur ac wedi’u cymeradwyo gan y Cyd-bwyllgor Ymgynghorol ar gyfer Iechyd a Diogelwch a Chysylltiadau Gweithwyr.

Trafododd y Cabinet y polisïau gyda’r Aelod Arweiniol a’r swyddogion.  Roedd y Polisi Aflonyddu Rhywiol yn bolisi cyflogaeth i staff, a byddai ymddygiad aelodau etholedig mewn perthynas ag aflonyddu rhywiol, ac yn y blaen yn cael ei gynnwys yn y Cod Ymddygiad Aelodau.  Ar gais yr Aelod Arweiniol, cytunwyd y byddai modiwl eDdysgu ar gael i aelodau etholedig i gefnogi eu dealltwriaeth o’r mater.  Roedd yr Undebau Llafur wedi cymryd rhan weithredol mewn llunio’r polisi, a oedd wedi cael ei dderbyn yn dda gan y Cyd-bwyllgor Corfforedig, ac roedd yr Undebau Llafur wedi gwerthfawrogi eu cyfranogiad yn y broses honno.  Diolchodd yr Aelod Arweiniol i’r holl fudd-ddeiliaid am eu cyfraniadau a’u cyfranogiad gyda’r polisi newydd.  Roedd y camau nesaf yn cynnwys mewnosod y polisi i ddiwylliant yr awdurdod a chodi ymwybyddiaeth, a fyddai’n debygol o arwain at gynnydd i’r nifer o achosion a adroddir.  Byddai effeithiolrwydd y polisi yn bennaf yn cael eu mesur i ddechrau gan y nifer o ddigwyddiadau sy’n cael eu hadrodd, a dros gyfnod hirach o amser sy’n cael ei adlewyrchu yn yr arolwg staff.

Gofynnwyd am eglurhad dros eiriad y Polisi Adleoli a’i oblygiadau o ganlyniad i’r newid o ran symud i ffwrdd o isafswm o ddwy flynedd o wasanaeth cyn adleoli.  Amlygodd y Cynghorydd Emrys Wynne yn benodol yr amddiffyniad ar gyfer staff sydd dan y polisi dwy flynedd ar hyn o bryd, yn benodol o ganlyniad i ymddiswyddiad, ac i ddiogelu’r adleoliadau dilynol a all effeithio rhai aelodau o staff yn negyddol. Gan gydnabod y pryderon hynny, amlygwyd bod y rhesymau ar gyfer adleoliad  ...  view the full Cofnodion text for item 6.

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Julie Matthews, Aelod Arweiniol Polisi, Cydraddoldeb a Strategaeth Gorfforaethol (copi’n amgaeedig) yn gofyn am gymeradwyaeth y Cabinet i fabwysiadu’r Polisi Cefnogi Maethu.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn –

(a)      cymeradwyo ac yn mabwysiadu’r Polisi Cefnogi Maethu, ac yn

(b)      cadarnhau ei fod wedi darllen yr Asesiad o Effaith ar Les (Atodiad 2 i’r adroddiad), ei ddeall a’i ystyried wrth ddod i benderfyniad.

Cyflwynodd y Cynghorydd Julie Matthews yr adroddiad sy’n ceisio cymeradwyaeth y Cabinet i fabwysiadu’r Polisi Cefnogi Maethu.

Roedd y polisi’n arddangos bod y Cyngor yn gwerthfawrogi’r cyfraniad y mae gofalwyr maeth yn eu gwneud i gymdeithas a bywydau plant sy’n derbyn gofal.  Roedd yn nodi’r ymrwymiad ychwanegol a’r gofynion ar gyfer gofalu am blant sy’n derbyn gofal gan ddarparu absenoldeb arbennig ychwanegol i aelodau o staff sy’n ofalwyr maeth, a’r sawl sydd yn y broses gael asesiad.  Amlygodd yr Asesiad o Effaith ar Les sut byddai’r polisi’n cynorthwyo wrth recriwtio a chadw gofalwyr maeth i helpu gyda diogelu plant sy’n derbyn gofal o fewn eu cymunedau eu hunain, a sicrhau ei bod yn cadw cysylltiadau cryf gyda theuluoedd, ffrindiau a’r ysgol.  Cafodd y polisi ei gymeradwyo gan y Tîm Gweithredol Corfforaethol, yr Undebau Llafur a’r Cyd-bwyllgor Ymgynghorol ar gyfer Iechyd a Diogelwch a Chysylltiadau Gweithwyr.

Ychwanegodd Pennaeth y Gwasanaethau Plant bod y polisi wedi bod yn ychwanegiad pwysig i’r cynnig craidd i ofalwyr maeth, a byddant yn codi ymwybyddiaeth bellach ac yn annog staff i ddod ymlaen i gefnogi plant yn lleol.  Roedd cynyddu’r nifer o ofalwyr maeth mewnol yn flaenoriaeth, a byddai’r polisi yn cefnogi’r broses, ac yn darparu amser i ffwrdd o’r gwaith i staff sy’n ymgymryd â hyfforddiant angenrheidiol a chyfarfodydd gofynnol.

Codwyd y pwyntiau canlynol yn ystod y drafodaeth a ddilynodd –

·       manylion o’r camau sy’n rhan o’r broses o ddod yn ofalwr maeth, ac yn ystod y camau asesu byddai gofalwyr maeth posib angen amser i ffwrdd o’r gwaith i ymgymryd â’r broses, yn benodol er mwyn mynd ar hyfforddiant tri diwrnod gofynnol

·       byddai’r polisi hefyd yn golygu ffordd o gyhoeddi bod y Cyngor yn awdurdod sy’n cefnogi maethu, ac yn cynnig cyfle arall i godi ymwybyddiaeth

·       ymhelaethwyd ymhellach ar y prosiect i wella’r ‘cynnig craidd’ i ofalwyr maeth, gan gadarnhau y byddai Swyddog Prosiect yn cychwyn ym mis Ebrill i barhau gyda’r gwaith a nodi mentrau a chynigion ar draws yr holl wasanaethau a hyrwyddo’r mater, yn benodol mewn ysgolion, a gwaith pellach mewn perthynas â hynny wrth symud ymlaen

·       roedd tua 45 o deuluoedd maethu yn y sir ar hyn o bryd, a’r nod ar gyfer y flwyddyn nesaf oedd diogelu 10 aelwyd newydd a fyddai’n gwneud gwahaniaeth mawr; roedd 3 allan o’r 8 cwpl a ddaeth i’r sesiwn hyfforddi recriwtio diwethaf yn gweithio i’r Cyngor, ac wedi cymryd absenoldeb arbennig i fynd i’r sesiwn

·       yn gyfreithiol, gallwch fod yn ofalwr maeth ar gyfer un darparwr ac nid sawl un

·       byddai rheolwr atebol y gweithiwr yn cymeradwyo’r absenoldeb yn ôl disgresiwn, a oedd yn unol â’r holl geisiadau eraill am amser i ffwrdd, a rhoddwyd sicrwydd bod y dybiaeth y rhoddir absenoldeb ac eithrio bod amgylchiadau eithriadol yn cael ei fonitro’n agos.

Croesawodd y Cabinet y polisi fel ffordd gadarnhaol o annog a chefnogi gofalwyr maeth presennol a darpar ofalwyr maeth drwy’r broses faethu a chyfrifoldebau parhaus.  Talwyd teyrnged i rôl werthfawr gofalwyr maeth a’r buddion i blant a phobl ifanc, ac ailadroddwyd ymrwymiad y Cyngor i ddarparu’r gefnogaeth angenrheidiol i gynyddu’r nifer o ofalwyr maeth mewnol.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn –

(a)      cymeradwyo ac yn mabwysiadu’r Polisi Cefnogi Maethu, ac yn

(b)      cadarnhau ei fod wedi darllen yr Asesiad o Effaith ar Les (Atodiad 2 i’r adroddiad), ei ddeall a’i ystyried wrth ddod i benderfyniad.

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Jason McLellan, yr Arweinydd a’r Aelod Arweiniol Twf Economaidd a Threchu Amddifadedd (copi’n amgaeedig) ynghylch y cynnig i drosglwyddo Bargen Dwf Gogledd Cymru i’r Cyd-bwyllgor Corfforedig Gogledd Cymru yn unol â’r penderfyniad mewn egwyddor a wnaed gan y Cabinet blaenorol yn Rhagfyr 2021.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn –

(a)      Cytuno i sefydlu Cytundeb Partneriaeth a Chyllido (Atodiad 2 i’r adroddiad) a throsglwyddo swyddogaeth y Corff Atebol, cyfrifoldeb dros gyflawni Bargen Dwf Gogledd Cymru a’r trefniadau cyllido ar gyfer y Fargen Dwf i Gyd-bwyllgor Corfforedig Gogledd Cymru ar 31 Mawrth 2025 neu cyn hynny;

(b)      Cytuno i amnewid a neilltuo, fel y bo’r gofyn, i drosglwyddo gweithrediad Bargen Dwf Gogledd Cymru a’r hawliau a rhwymedigaethau ym mhob cytundeb cyllido sydd yng ngofal Cyngor Gwynedd fel Corff Atebol ar ran Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru (“y Bwrdd Uchelgais”) i Gyd-bwyllgor Corfforedig Gogledd Cymru (“y Cyd-bwyllgor Corfforedig”);

(c)      Cytuno i drosglwyddo ac amnewid a/neu neilltuo’r holl fuddiannau yn y portffolio o brosiectau a ariennir gan Fargen Dwf Gogledd Cymru ynghyd ag unrhyw gytundebau, taliadau a phrydlesi ategol gan Gyngor Gwynedd fel Corff Atebol ar ran y Bwrdd Uchelgais i’r Cyd-bwyllgor Corfforedig;

(d)      Cytuno i drosglwyddo a/neu neilltuo’r holl falansau ariannol, arian yn ddyledus ac asedau yng ngofal Cyngor Gwynedd ar ran y Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru;

(e)      Dirprwyo awdurdod i’r Prif Weithredwr, mewn ymgynghoriad â’r Swyddog Monitro a’r Swyddog Adran 151, i gymeradwyo a gweithredu’r cytundebau, y gweithredoedd a’r holl ddogfennau cyfreithiol eraill ar eu ffurf derfynol, fel y bo’n angenrheidiol i weithredu'r trosglwyddiadau y cyfeirir atynt ym mharagraffau (a), (b) a (c) uchod;

(f)       Ar ôl cwblhau’r Cytundeb Partneriaeth a Chyllido, cytuno i derfynu’r cytundeb GA2 a dirwyn Cyd-bwyllgor Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru i ben;

(g)      Cytuno i drosglwyddo atebolrwydd i Gyd-bwyllgor Corfforedig Gogledd Cymru a’i fod yn derbyn cyfrifoldeb am wneud penderfyniadau ar gyfer gweithredu Bargen Dwf Gogledd Cymru yn amodol ar amnewid y Fargen Dwf a chymeradwyo Rheolau Sefydlog ychwanegol sy'n cynnwys telerau allweddol y Cytundeb Cydweithio ("GA2") rhwng y chwech o Gynghorau Cyfansoddol a’r pedwar o bartïon Addysg, a

(h)      Chytuno i roi’r penderfyniadau uchod ar waith yn ddiymdroi heb eu galw i mewn, yn unol ag adran 7.25 o Gyfansoddiad y Cyngor, fel y gellir trosglwyddo ar 31 Mawrth 2025 neu cyn hynny.

Cyflwynodd y Cynghorydd Jason McLellan yr adroddiad hwn yn ymdrin â’r cynnig i drosglwyddo gweithrediad Bargen Dwf Gogledd Cymru i Gydbwyllgor Corfforedig Gogledd Cymru, yn unol â’r penderfyniad mewn egwyddor a wnaeth y Cabinet blaenorol ym mis Rhagfyr 2021.

Roedd sefydliad a chyfrifoldebau Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru ym mis Rhagfyr 2020 a Chyd-bwyllgor Corfforedig Gogledd Cymru ym mis Ebrill 2021 wedi’u nodi yn yr adroddiad, ynghyd â phenderfyniad mewn egwyddor y Cynghorau Cyfansoddol yn 2021/22 i drosglwyddo’r Fargen Dwf i Gyd-bwyllgor Corfforedig Gogledd Cymru. Roedd y penderfyniad gwreiddiol yn benderfyniad mewn egwyddor gan fod y ddeddfwriaeth sy'n ymwneud â’r Cyd-bwyllgor Corfforedig yn parhau i ddatblygu, gyda chyfres derfynol o reoliadau ym mis Ebrill 2023.   Cyfeiriodd yr Arweinydd at Weithdy’r Cyngor diweddar a hwyluswyd gan Ambition North Wales, a oedd yn boblogaidd iawn gyda thrafodaeth dda ac adborth gan aelodau.

Arweiniodd y Cyfarwyddwr Corfforaethol:  Llywodraethu a Busnes y Cabinet drwy elfennau technegol y trosglwyddiad a’r argymhellion ar gyfer ystyriaeth.  Sir Ddinbych oedd yr olaf o’r chwe awdurdod lleol i dderbyn yr adroddiad, ac roedd yr awdurdodau eraill wedi cytuno i’r trosglwyddiad ac roedd Cyd-bwyllgor Corfforedig Gogledd Cymru wedi cytuno i arwyddo’r cytundeb. Er mwyn i’r trosglwyddiad ddigwydd erbyn 31 Mawrth 2025, gofynnwyd i’r Cabinet gytuno bod y penderfyniadau yn cael eu gweithredu heb alw i mewn.

Trafododd y Cabinet fuddion yr adroddiad ymhellach gyda'r Cyfarwyddwr Corfforaethol: Llywodraeth a Busnes yn ymateb i gwestiynau, gan ymhelaethu ar fanteision y trosglwyddiad oherwydd y cyfuniad aelodaeth y ddau gorff, osgoi cael sawl corff rhanbarthol gyda swyddogaethau tebyg, a manteision cyfreithiol a gweithredol Cyd-bwyllgor Corfforedig Gogledd Cymru yn dod yn endid corfforaethol ei hun.  Os yw argymhellion yr adroddiad yn cael eu cymeradwyo, byddai Cyd-bwyllgor Corfforedig Gogledd Cymru’n dod yn gorff atebol mewn perthynas â’r Fargen Dwf gyda throsglwyddiad pob cyfrifoldeb o Gyngor Gwynedd fel awdurdod cynnal a chorff cyfrifol i’r Cyd-bwyllgor, gan gynnwys staff a fyddai’n cael eu cyflogi ganddynt.  Roedd penodi Cyngor Gwynedd fel awdurdod cynnal presennol a chorff atebol yn benderfyniad hanesyddol yn dilyn trafodaeth rhwng awdurdodau lleol a sefydliadau addysgol wrth sefydlu Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn –

(a)      Cytuno i sefydlu Cytundeb Partneriaeth a Chyllido (Atodiad 2 i’r adroddiad) a throsglwyddo swyddogaeth y Corff Atebol, cyfrifoldeb dros gyflawni Bargen Dwf Gogledd Cymru a’r trefniadau cyllido ar gyfer y Fargen Dwf i Gyd-bwyllgor Corfforedig Gogledd Cymru ar 31 Mawrth 2025 neu cyn hynny;

(b)      Cytuno i amnewid a neilltuo, fel y bo’r gofyn, i drosglwyddo gweithrediad Bargen Dwf Gogledd Cymru a’r hawliau a rhwymedigaethau ym mhob cytundeb cyllido sydd yng ngofal Cyngor Gwynedd fel Corff Atebol ar ran Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru (“y Bwrdd Uchelgais”) i Gyd-bwyllgor Corfforedig Gogledd Cymru (“y Cyd-bwyllgor Corfforedig”);

(c)      Cytuno i drosglwyddo ac amnewid a/neu neilltuo’r holl fuddiannau yn y portffolio o brosiectau a ariennir gan Fargen Dwf Gogledd Cymru ynghyd ag unrhyw gytundebau, taliadau a phrydlesi ategol gan Gyngor Gwynedd fel Corff Atebol ar ran y Bwrdd Uchelgais i’r Cyd-bwyllgor Corfforedig;

(d)      Cytuno i drosglwyddo a/neu neilltuo’r holl falansau ariannol, arian yn ddyledus ac asedau yng ngofal Cyngor Gwynedd ar ran Bwrdd Uchelgais Gogledd Cymru i’r Cyd-bwyllgor Corfforedig.

(e)      Dirprwyo awdurdod i’r Prif Weithredwr, mewn ymgynghoriad â’r Swyddog Monitro a’r Swyddog Adran 151, i gymeradwyo a gweithredu’r cytundebau, y gweithredoedd a’r holl ddogfennau cyfreithiol eraill ar eu ffurf derfynol, fel y bo’n angenrheidiol i weithredu'r trosglwyddiadau y cyfeirir atynt ym mharagraffau (a), (b) a (c) uchod;

(f)       Ar ôl cwblhau’r Cytundeb Partneriaeth a Chyllido, cytuno i derfynu’r cytundeb GA2 a dirwyn Cyd-bwyllgor Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru i ben;

(g)      Cytuno i drosglwyddo atebolrwydd i Gyd-bwyllgor Corfforedig Gogledd  ...  view the full Cofnodion text for item 8.

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Elen Heaton, Aelod Arweiniol Iechyd a Gofal Cymdeithasol (copi’n amgaeedig) yn gofyn am gymeradwyaeth y Cabinet ar gyfer gosod ffioedd Cartrefi Gofal Preswyl a Nyrsio Pobl Hŷn ar gyfer 2025/26.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn –

(a)      cymeradwyo cynyddu Ffioedd Gofal, yn ychwanegol i ffioedd 2024/25, o ran Cartrefi Nyrsio a Phreswyl i Bobl Hŷn ar gyfer 2025/2026 fel a ganlyn -

·       3.8% ar gyfer Gofal Preswyl Safonol

·       6.6% ar gyfer Gofal Preswyl i Henoed Bregus eu Meddwl (EMI)

·       5.9% ar gyfer Gofal Nyrsio Safonol

·       7.2% ar gyfer Gofal Nyrsio i Henoed Bregus eu Meddwl (EMI)

(b)      cymeradwyo y bydd unrhyw ddarparwr nad yw’n derbyn y ffioedd arfaethedig yn dilyn ymarfer Care Cubed, er mwyn pennu pris teg am eu gofal (ymarfer llyfr agored yn flaenorol).

Cyflwynodd y Cynghorydd Elen Heaton adroddiad yn gofyn am gymeradwyaeth y Cabinet ar gyfer gosod ffioedd Cartrefi Gofal Preswyl a Nyrsio Pobl Hŷn ar gyfer 2025/26.

Roedd ffioedd Cartrefi Gofal yn cynrychioli maes sylweddol o wariant, gyda thua £14.1 miliwn yn cael ei ddyrannu i 382 o leoliadau mewn 85 cartref gofal.  Roedd darpariaeth gofal yn flaenoriaeth ar gyfer y Cyngor gyda buddsoddiad parhaus i ddiogelu’r preswylwyr mwyaf diamddiffyn.  Roedd diweddariad ar ymgysylltiad gyda darparwyr gofal wedi’i nodi yn yr adroddiad, ynghyd â’r ffioedd arfaethedig, a oedd wedi ystyried ffactorau megis y Cyflog Byw Gwirioneddol, newidiadau i gyfraniadau yswiriant gwladol, gan gynnwys y newid trothwy, a chwyddiant.  Roedd hi’n hanfodol bod dull teg a chynaliadwy o weithio yn cael ei gynnal o ran ariannu gofal, ac roedd buddsoddiad y Cyngor yn Care Cube, sef methodoleg sy’n cael ei nodi gan ddata ac yn darparu dull cyson o weithio sy’n seiliedig ar dystiolaeth i osod ffioedd, yn ddatblygiad allweddol.  Roedd y buddsoddiad yn sicrhau bod ffioedd yn cael eu gosod yn dryloyw ac yn gyfrifol, gan greu cydbwysedd rhwng cefnogi darparwyr gofal gyda ffioedd teg a chynaliadwy a diogelu gwerth am arian ar gyfer trethdalwyr.  Roedd yn alinio gyda’r ymrwymiad rhanbarthol i degwch a chysondeb ledled Cymru hefyd.

Pwysleisiodd y Cynghorydd Heaton bod y Cyngor yn gwerthfawrogi ei ddarparwyr gofal, ac ni ddylent deimlo eu bod yn cael eu talu’n annheg o ganlyniad i’r cynnig.   Roedd gan y Cyngor bolisi drws agored a byddai defnyddio Care Cubed yn sicrhau pris sy’n seiliedig ar dystiolaeth ar gyfer gofal ac yn cefnogi sector gofal cynaliadwy.

Ymatebodd Pennaeth Gofal Cymdeithasol i Oedolion a Digartrefedd i gwestiynau, gan ymhelaethu ar Care Cubed fel ffordd dryloyw o alluogi trafodaethau gyda darparwyr sydd â’r bwriad o ddatrys anghydfod o ran ffioedd gofal, gan ystyried amgylchiadau unigol yn sgil gwahaniaethau mewn darparwyr, megis maint cartrefi gofal, categori gofal, ac ati.  Roedd y mwyafrif o awdurdodau lleol yng Ngogledd Cymru wedi buddsoddi yn Care Cubed, ac roedd y data’n fwy cyfoethog po fwyaf a ddefnyddiwyd, er mwyn canolbwyntio ar yr ardal leol a darparu meincnod cliriach, yn ogystal â dadansoddi’r manylion a allai arwain at ffi wahanol na’r hyn sydd eisoes yn bodoli.  Roedd tri darparwr cartref gofal wedi ymateb i’r ymgynghoriad ffioedd, ac unwaith roedd y ffioedd wedi cael eu cymeradwyo, byddai swyddogion yn ymgysylltu gyda nhw i gwblhau’r ymarfer Care Cubed.  Yn nhermau’r broses o osod cyllideb, roedd cydweithio agos gyda’r Tîm Cyllid i fonitro’r ffioedd gofal wrth symud ymlaen, yn seiliedig ar y tybiaethau yn y ffioedd arfaethedig, gyda thri darparwr yn unig a oedd wedi herio’r ffioedd hynny ar hyn o bryd.  Serch hynny, roedd galw ar gyfer y flwyddyn i ddod yn anhysbys, a petai’n angenrheidiol, byddai’r pwysau ar y gyllideb yn cael ei addasu yn ystod y flwyddyn, ond roedd yr ymdrechion gorau’n cael eu gwneud i reoli hynny’n effeithiol.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn –

(a)      cymeradwyo cynyddu Ffioedd Gofal, yn ychwanegol i ffioedd 2024/25, o ran Cartrefi Nyrsio a Phreswyl i Bobl Hŷn ar gyfer 2025/2026 fel a ganlyn -

·       3.8% ar gyfer Gofal Preswyl Safonol

·       6.6% ar gyfer Gofal Preswyl i Henoed Bregus eu Meddwl (EMI)

·       5.9% ar gyfer Gofal Nyrsio Safonol

·       7.2% ar gyfer Gofal Nyrsio i Henoed Bregus eu Meddwl (EMI)

(b)      cymeradwyo y bydd unrhyw ddarparwr nad yw’n derbyn y ffioedd arfaethedig yn dilyn ymarfer Care Cubed, er mwyn pennu pris teg am eu gofal (ymarfer llyfr agored yn flaenorol).

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Gwyneth Ellis, Aelod Arweiniol Cyllid, Perfformiad ac Asedau Strategol (copi ynghlwm) ynglŷn â'r sefyllfa ariannol ddiweddaraf a’r cynnydd a wnaed o ran y strategaeth y cytunwyd arni ar gyfer y gyllideb.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn nodi’r cyllidebau a bennwyd ar gyfer 2024/25 a’r cynnydd yn erbyn y strategaeth y cytunwyd arni.

Cyflwynodd y Cynghorydd Gwyneth Ellis yr adroddiad misol a oedd yn manylu ar y sefyllfa ariannol ddiweddaraf a’r cynnydd a wnaed o ran y strategaeth y cytunwyd arni ar gyfer y gyllideb.

Rhoddwyd crynodeb o sefyllfa ariannol y Cyngor fel a ganlyn –

·       y gyllideb refeniw net ar gyfer 2024/25 oedd £271.021 miliwn (£250.793 miliwn yn 2023/24)

·       rhagwelwyd y byddai tanwariant o £102,000 mewn cyllidebau gwasanaeth a chorfforaethol

·       y risgiau a’r rhagdybiaethau presennol yn ymwneud â chyllidebau corfforaethol a meysydd gwasanaeth

·       arbedion effeithlonrwydd gan wasanaethau ar gyfer cyllideb 2024/25 (£10.384 miliwn) a chynnydd ar wneud arbedion a gymeradwywyd oedd yn parhau i gael eu holrhain/monitro

·       y wybodaeth ddiweddaraf am Ysgolion, y Cyfrif Refeniw Tai a Rheoli’r Trysorlys.

Arweiniodd y Pennaeth Cyllid ac Archwilio yr Aelodau drwy’r adroddiad.  Roedd disgwyl tanwariant o £102,000 ar gyllidebau gwasanaethau a chorfforaethol o gymharu â thanwariant o £4.559 miliwn fis diwethaf.  Roedd y symudiad yn ymwneud yn bennaf â’r swm a neilltuwyd i gronfeydd wrth gefn a glustnodwyd (£3.956 miliwn) a gymeradwywyd gan y Cabinet diwethaf a phwysau cynyddol ar draws y gwasanaeth (£501,000).  Mae gwasanaethau yn gyffredinol yn parhau i orwario mewn meysydd sy’n cynnwys Addysg a Gwasanaethau Plant, Gwasanaethau Priffyrdd a’r Amgylchedd, a Chynllunio, Gwarchod y Cyhoedd a Gwasanaethau Cefn Gwlad.  Roedd meysydd o orwariant gwasanaethau yn parhau i gael eu gosod yn erbyn y tanwariant ar gyllidebau corfforaethol.  Byddai’r balans a ragwelwyd ar y Cyfrif Refeniw Tai ar ddiwedd y flwyddyn yn gostwng o £1.2 miliwn i £775,000 ac roedd y sefyllfa ar falansau ysgolion yr un fath a’r mis diwethaf, a ragwelwyd yn ddiffyg cyffredinol o £2.1 miliwn.  Roedd y tabl monitro arbedion wedi’i gynnwys yn yr adroddiad ac yn manylu ar drosolwg o gynnydd.

Daeth y flwyddyn ariannol i ben ar 31 Mawrth 2025 a gallai’r Tîm Ariannol symud i gwblhau cyfrifon diwedd blwyddyn, a llunio’r Datganiad Cyfrifon.  Oherwydd y system ariannol newydd, roedd rhagor o amser wedi’i ddyrannu i’r broses honno, a byddai safle diweddaraf 2024/25 yn cael ei gyflwyno i’r Cabinet ym mis Mehefin.

Yn ystod y drafodaeth, cyfeiriwyd at y gorwariant yn y Gwasanaethau Tai ac Amgylcheddol mewn perthynas â chostau cynyddol ar gyfer y gwasanaeth gwastraff (£1.628 miliwn) a gwaith cynnal a chadw dros y gaeaf (£807,000).  Eglurwyd bod y £1 miliwn ychwanegol a gymeradwywyd gan y Cabinet ym mis Tachwedd yn y gyllideb sylfaenol ar gyfer y gwasanaeth gwastraff yn 2025/26, gyda’r costau ychwanegol yn 2024/25 yn ymwneud â’r flwyddyn drosglwyddo ar gyfer cyflwyno’r system wastraff newydd, a’r addasiad ariannol i’r perwyl hynny.  O fewn y gyllideb a osodwyd ar gyfer 2025/26, cydnabu nad oedd y gyllideb cynnal a chadw yn ystod y gaeaf yn ddigonol ar gyfer mynd i’r afael â thywydd garw, a mis diwethaf, roedd y Cabinet wedi creu cronfa wrth gefn o’r cyllid ar gael yn y flwyddyn ariannol gyfredol i dalu am yr amodau tywydd garw nad oes modd eu rhagweld.  Amlygwyd y gostyngiad i gronfa wrth gefn y Cyfrif Refeniw Tai hefyd, ac roedd trafodaethau ynghylch manteision gosod lefel isafswm o falansau o ran hynny.  Esboniodd y Cynghorydd Rhys Thomas, o wybod y gostyngiadau parhaus i’r balansau blwyddyn ar ôl blwyddyn, byddai angen proses flaenoriaethau ar feysydd gwariant i fod o’r budd gorau i denantiaid.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn nodi’r cyllidebau a bennwyd ar gyfer 2024/25 a’r cynnydd yn erbyn y strategaeth y cytunwyd arni.

Derbyn Rhaglen Waith y Cabinet sydd ynghlwm a nodi’r cynnwys. 

PENDERFYNWYD nodi rhaglen waith y Cabinet.

Cyflwynwyd rhaglen waith y Cabinet i’w hystyried.

PENDERFYNWYD nodi rhaglen waith y Cabinet.

Daeth y cyfarfod i ben am 12.10pm.