Agenda, decisions and draft minutes

Croesawodd yr Arweinydd bawb i’r cyfarfod ac roedd yn gobeithio y byddai 2021 yn flwyddyn fwy cadarnhaol wrth i’r rhaglen frechu gael ei gweithredu ac y byddai rhywfaint o normalrwydd yn dychwelyd.

Rhoddodd y Prif Weithredwr drosolwg o’r sefyllfa bresennol o ran Covid-19 yn Sir Ddinbych a Chymru yn ehangach ar gais yr Arweinydd.  Roedd y ffigurau diweddaraf yn dangos bod lle am obaith gofalus ein bod wedi cyrraedd uchafbwynt yr heintiau o ran y nifer o heintiau, ond roedd yna nifer sylweddol o breswylwyr oedd dal i fod yn eithriadol o wael gyda Covid-19 yn yr ysbyty.  Y gyfradd achosion yn Sir Ddinbych oedd 369.7 fesul 100,000 o’r boblogaeth, o gymharu â 406 yr wythnos flaenorol, roedd hyn yn uwch na’r cyfartaledd Cymreig o 306.1, ond roedd cyfraddau heintiau yn disgyn ar draws y mwyafrif o Gymru.  Roedd y rhaglen frechu yn parhau yn ddi-oed gyda 27,000 o bobl wedi’u brechu yng ngogledd Cymru, ac roedd y mwyafrif helaeth ohonynt yn y grwpiau risg uchel, gyda 35,000 o frechiadau pellach wedi’u cynllunio ar gyfer yr wythnos bresennol, gan arwain at lefel uwch o amddiffyniad mewn cartrefi gofal.  Serch hynny, mae Covid-19 dal i fod yn ein cymunedau a gofynnwyd i bawb ailadrodd y negeseuon pwysig o ran cadw pellter cymdeithasol, gwisgo masg, mesurau hylendid a chyfyngu ar gysylltiadau.

Ni chafwyd unrhyw ymddiheuriadau.

Ni chafwyd unrhyw ymddiheuriadau.

Yr Aelodau i ddatgan unrhyw gysylltiad personol neu gysylltiad sy'n rhagfarnu mewn unrhyw fater a nodwyd i'w ystyried yn y cyfarfod hwn.  

Datganodd y Cynghorwyr Bobby Feeley a Huw Hilditch-Roberts gysylltiad personol ag eitem 6 ar y rhaglen – Sefydlu Partneriaeth Chwaraeon Gogledd Cymru, gan eu bod ill dau’n Gyfarwyddwyr Hamdden Sir Ddinbych Cyfyngedig.

Datganodd y Cynghorwyr Bobby Feeley a Huw Hilditch-Roberts gysylltiad personol ag eitem 6 ar y rhaglen – Sefydlu Partneriaeth Chwaraeon Gogledd Cymru, gan eu bod ill dau’n Gyfarwyddwyr Hamdden Sir Ddinbych Cyfyngedig.

Hysbysiad o eitemau y dylid, ym marn y Cadeirydd, eu hystyried yn y cyfarfod fel materion brys yn unol ag Adran 100B(4) Deddf Llywodraeth Leol 1972.  

Ni chodwyd unrhyw faterion brys.

Ni chodwyd unrhyw fater brys.

Derbyn cofnodion cyfarfod y Cabinet a gynhaliwyd ar 15 Rhagfyr 2020 (copi’n amgaeedig).  

PENDERFYNWYD derbyn a chadarnhau cofnodion y cyfarfod a gynhaliwyd ar 15 Rhagfyr 2020 fel cofnod cywir.

Cyflwynwyd cofnodion cyfarfod y Cabinet a gynhaliwyd ar 15 Rhagfyr 2020.

PENDERFYNWYD derbyn a chadarnhau cofnodion y cyfarfod a gynhaliwyd ar 15 Rhagfyr 2020 fel cofnod cywir.

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Brian Jones, Aelod Arweiniol Gwastraff, Cludiant a'r Amgylchedd (copi yn amgaeedig) yn gofyn am gymeradwyaeth y Cabinet i ymuno â Chynllun Brys ar gyfer Bysiau 2 i sicrhau cefnogaeth ariannol ar gyfer y sector bysiau a sefydlu perthynas gyda Chyngor Sir y Fflint fel yr awdurdod arweiniol rhanbarthol.

PENDERFYNWYD y byddai’r Cabinet yn –

 (a)      cytuno ag egwyddorion cytundeb Cynllun Brys ar gyfer Bysiau 2 (Atodiad 2 yr adroddiad) i sicrhau  cymorth ariannol (amodol) i'r sector bysiau ac i sefydlu perthynas â Chyngor Sir y Fflint fel yr awdurdod arweiniol rhanbarthol a'r llofnodwr, sy'n sicrhau bod yr arian brys parhaus yn bodloni blaenoriaethau'r awdurdod ac yn cael ei ddarparu ar ei ran, ac

 (b)      maes o law, i alw am adroddiad pellach ar gynigion i ddiwygio bysiau mewn perthynas â rheoli gwasanaethau bysiau yng Nghymru yn y dyfodol.

Cyflwynodd y Cynghorydd Brian Jones, Aelod Arweiniol Gwastraff, Cludiant a'r Amgylchedd adroddiad yn ceisio cymeradwyaeth y Cabinet i gytuno i’r Cynllun Brys ar gyfer Bysiau a sefydlu perthynas gyda Chyngor Sir y Fflint fel yr awdurdod arweiniol rhanbarthol.

Roedd yr adroddiad yn manylu ar y cyd-destun a chefndir ehangach i’r Cynllun Brys ar gyfer Bysiau yn cynnwys cynigion Llywodraeth Cymru i ddiwygio gwasanaethau bws yn y dyfodol, ynghyd â manylion cymorth ariannol (amodol) sydd eisoes yn cael ei ddarparu i’r sector bysiau, a weinyddwyd yn ddiweddar gan Gyngor Sir y Fflint fel awdurdod arweiniol rhanbarthol ar gyfer gogledd Cymru, ond yn cael ei ddosbarthu ar ôl cytundeb rhanbarthol.  Y cam nesaf o fewn y broses honno ydi Cynllun Brys ar gyfer Bysiau 2 gyda Llywodraeth Cymru yn cynnig cytundeb gyda gweithredwyr ac awdurdodau lleol i amddiffyn gwasanaethau bysiau am gyfnod cychwynnol hyd at 31 Gorffennaf 2022, oni bai bod amodau'r farchnad yn gwella ddigon gan olygu nad oedd angen cefnogaeth bellach.  Manteision y cytundeb fyddai diogelu gwasanaethau tuag at lefelau cyn Covid a darparu sail gyfreithiol gadarn ar gyfer y cyllid ychwanegol, a chynnig rhywfaint o ddylanwad i awdurdodau lleol o’r hyn arferai fod yn wasanaethau masnachol.  Roedd hefyd yn darparu capasiti ychwanegol ar gyfer cludiant i'r ysgol.  Roedd y peryglon yn cynnwys gweithredwyr bysiau yn gwrthod cytuno, ond roedd y mwyafrif yn agos at wneud, felly os na fyddai Sir Ddinbych yn cytuno, roedd yr awdurdod yn llai tebygol o fod mewn sefyllfa i ddylanwadu ar lefelau gwasanaeth bysiau, a byddai’n anghydwedd ag awdurdodau eraill yn y rhanbarth.

Codwyd y pwyntiau canlynol yn ystod y drafodaeth a ddilynodd -

·         gan ymateb i gwestiynau gan y Cynghorydd Mark Young, cadarnhaodd y Rheolwr Cludiant Teithwyr bod gwaith yn mynd rhagddo gyda Thrafnidiaeth Cymru i sicrhau atebolrwydd democrataidd wrth symud ymlaen a byddai'r Aelod Arweiniol yn gweithio i sicrhau bod anghenion Sir Ddinbych yn cael eu bodloni a’u craffu. 

Cytunwyd y byddai aelodau yn cael gwybod am drefniadau llywodraethu yn y dyfodol ar ôl iddynt gael eu sefydlu.  O ran darpariaeth gwasanaethau bysiau a sicrhau bod teithwyr yn teimlo’n ddiogel tra’n teithio, darparwyd rhywfaint o ystadegau ar lefelau teithwyr oedd yn dangos bod teithwyr bellach yn fwy hyderus yn defnyddio gwasanaethau bws, gyda lefelau teithwyr tua 10-12% yn ystod y cyfnod clo cyntaf, o'i gymharu â 23% yn y cyfnod clo presennol.  Cyfeiriwyd hefyd at y drefn glanhau llym er mwyn sicrhau diogelwch y cyhoedd tra'n teithio a chyflwyno’r drefn o archebu seddi ymlaen llaw ar rai gwasanaethu, gan roi lefel ychwanegol o hyder.  Serch hynny, roedd cydnabyddiaeth y byddai’n cymryd amser i ddychwelyd i ryw fath o normalrwydd a lefelau teithwyr cyn Covid.

·         tynnwyd sylw at bwysigrwydd gwasanaethau bysiau mewn ardaloedd gwledig oedd yn anodd i’w cynnal a chadarnhaodd y Cynghorydd Brian Jones bod trafodaethau lefel uchel yn cael eu cynnal ar hyn o bryd oedd yn ymwneud yn benodol ag anghenion gwledig ac roedd cefnogaeth ar gael o ran hynny gan aelodau arweiniol ar lefel ranbarthol. 

Diolchodd yr Arweinydd i’r Cynghorydd Jones am y sicrwydd yna ac roedd yn falch gallu nodi bod yr effaith ar ardaloedd gwledig yn uchel ar yr agenda ac y gallai ymagwedd ranbarthol ddarparu cyfle ar gyfer datrysiad mwy arloesol i fodloni anghenion gwledig.  Roedd yn cefnogi’r ymagwedd ranbarthol gan ei fod yn darparu gwasanaethau mwy cynaliadwy ac yn sicrhau dialog well gyda gweithredwyr ar lefel is-ranbarthol.

·         eglurwyd mai amharodrwydd rhai gweithredwyr i ymuno â’r cytundeb oedd maint penodol yr elw a osodwyd ar 2%, ac roedd  gweithredwyr yn teimlo oedd yn atal buddsoddiad yn y dyfodol a phryderon y gallai awdurdodau lleol a Thrafnidiaeth  ...  view the full Cofnodion text for item 5.

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Bobby Feeley, Aelod Arweiniol Lles ac Annibyniaeth (copi yn amgaeedig) yn ceisio cefnogaeth y Cabinet mewn egwyddor i sefydlu Partneriaeth Chwaraeon Gogledd Cymru.

PENDERFYNWYD y byddai’r Cabinet yn –

 (a) cefnogi, mewn egwyddor, sefydliad Partneriaeth Chwaraeon Gogledd Cymru ac yn dirprwyo awdurdod i Bennaeth y Gyfraith, AD a Gwasanaethau Democrataidd mewn ymgynghoriad gydag Aelod Arweiniol Lles ac Annibyniaeth a Swyddog Adran 151 i gymeradwyo telerau y Cytundeb Rhwng Awdurdodau Terfynol, a

 (b)      bod Hamdden Sir Ddinbych Cyfyngedig yn cael ei benodi i gynrychioli’r Cyngor ar Fwrdd Llywodraethu Partneriaeth Chwaraeon Gogledd Cymru gan weithredu fel asiant i’r Cyngor.

Cyflwynodd y Cynghorydd Bobby Feeley, Aelod Arweiniol Lles ac Annibyniaeth yr adroddiad yn ceisio cefnogaeth y Cabinet mewn egwyddor i sefydlu Partneriaeth Chwaraeon Gogledd Cymru.

Darparwyd rhywfaint o gefndir o ran rôl Chwaraeon Cymru oedd wedi darparu arian i awdurdodau lleol yn hanesyddol, a phartneriaid eraill i ymgymryd â rhaglenni ac ymyraethau chwaraeon.  Roedd yr adroddiad yn canolbwyntio ar y cynnig arfaethedig i sefydlu partneriaeth Chwaraeon Gogledd Cymru rhanbarthol newydd yn cynnwys awdurdodau lleol eraill gogledd Cymru a phartneriaid allweddol, gan weithio gyda gweledigaeth a rennir a fydd o fudd i’r rhanbarth.  Petai’n cael ei gymeradwyo, byddai’r cyllid cronnus gan Chwaraeon Cymru (tua £2.7 miliwn y flwyddyn) yn cael ei gyfeirio trwy Chwaraeon Gogledd Cymru gyda chyfanswm dangosol y cyllid am 5 mlynedd rhwng 2021/22 a 2025/26 yn £13,529,494. Cyfeiriodd y Cynghorydd Feeley at gyfranogiad Hamdden Sir Ddinbych Cyfyngedig yn y bartneriaeth, ac achubodd ar y cyfle i roi teyrnged i’r staff am eu hymateb i’r heriau a wynebwyd ac am gyfrannu mewn meysydd gwasanaeth eraill er mwyn ymateb i bandemig y Coronafeirws.

Fe arweiniodd Pennaeth y Gyfraith, Adnoddau Dynol a’r Gwasanaethau Democrataidd yr aelodau trwy gyfreithlondeb yr adroddiad, yn cynnwys egwyddor Chwaraeon Gogledd Cymru a’r telerau er mwyn gweithredu, gan dynnu sylw penodol at y model i gael ei fabwysiadu gyda Chyngor Bwrdeistref Sirol Conwy yn awdurdod cynnal ynghyd â sail y cyllid a threfniadau llywodraethu.  Fe argymhellwyd bod Hamdden Sir Ddinbych Cyfyngedig yn cynrychioli’r Cyngor ar y Bwrdd Llywodraethu o ystyried eu harbenigedd a'r swyddogaethau y mae’n eu gwneud ar ran y Cyngor.  Byddai Hamdden Sir Ddinbych Cyfyngedig yn adrodd yn rheolaidd trwy gyfarfodydd rheoli contract a’r Bwrdd Llywodraethu Strategol.  Roedd yr amserlenni i gymeradwyo’r Cytundeb Rhyng-Awdurdod erbyn 22 Ionawr 2021 wedi golygu diwygiad arfaethedig i argymhelliad yr adroddiad i roi awdurdod dirprwyedig o ran hynny.  Roedd adroddiad templed wedi cael ei lunio er mwyn i’r awdurdodau geisio cymeradwyaeth ar gyfer y cynnig drwy eu prosesau ac roedd y cyfeiriad at Wrecsam ym mharagraff 4.1 wedi cael ei gynnwys mewn camgymeriad, a dylid ei anwybyddu.

Cyfeiriodd yr Arweinydd at bwysigrwydd sicrhau atebolrwydd clir fel y nodwyd gan Bennaeth y Gyfraith, Adnoddau Dynol a’r Gwasanaethau Democrataidd, a nodwyd os na fyddai Sir Ddinbych yn cymryd rhan, ni fyddai modd iddynt arfer unrhyw ddylanwad, ond roedd yna berygl y gallai blaenoriaethau lleol gael eu gwanhau o ganlyniad i ymagwedd ranbarthol.  Pwysleisiodd y pwysigrwydd bod cynrychiolydd o’r Cyngor ar y Bwrdd Lywodraethu er mwyn tynnu sylw at anghenion a  dyheadau lleol wrth symud ymlaen.  Cadarnhaodd Pennaeth y Gyfraith, Adnoddau Dynol a’r Gwasanaethau Democrataidd bod y gweithgareddau a ariennir trwy Chwaraeon Gogledd Cymru yn cael eu cyflwyno gan Hamdden Sir Ddinbych Cyfyngedig ar ran y Cyngor ac roedd strwythurau llywodraethu yn eu lle yn sicrhau deialog barhaus rhwng Hamdden Sir Ddinbych Cyfyngedig a’r Cyngor mewn cysylltiad â hynny.  O ran yr ymagwedd ranbarthol, peilot ydi Gogledd Cymru, a bwriad Chwaraeon Cymru ydi sefydlu pump partneriaeth ranbarthol ar draws Cymru.  Cyfnod cychwynnol y cytundeb ydi pum mlynedd a byddai’n dod i ben yn awtomatig wedi hynny oni bai bod pob partner yn cytuno i’w ymestyn, neu bod pob partner yn cytuno i’w ddirwyn i ben cyn diwedd y pum mlynedd.  Gan ymateb i ragor o gwestiynau ynglŷn â chyllid, cafodd yr aelodau wybod y byddai Chwaraeon Cymru yn darparu cyllid i Chwaraeon Gogledd Cymru i’w ddosbarthu ar draws y rhanbarth; nid oedd y Cyngor yn cyfrannu unrhyw gostau cyllido.

PENDERFYNWYD y byddai’r Cabinet yn –

 (a)      cefnogi mewn egwyddor sefydlu Partneriaeth Chwaraeon Gogledd Cymru ac yn dirprwyo awdurdod i Bennaeth y Gyfraith, Adnoddau Dynol a’r Gwasanaethau Democrataidd mewn ymgynghoriad gyda’r Aelod Arweiniol  ...  view the full Cofnodion text for item 6.

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Julian Thompson-Hill, Aelod Arweiniol Cyllid, Perfformiad ac Asedau Strategol (copi’n amgaeedig) yn gofyn am gymeradwyaeth y Cabinet i godi rhent blynyddol tai cyngor Sir Ddinbych ac i gymeradwyo'r Cyfrif Refeniw Tai a Chyllidebau Cyfalaf ar gyfer 2021/22 a’r Cynllun Busnes Stoc Dai.

PENDERFYNWYD –

 (a)      mabwysiadu Cyllideb y Cyfrif Refeniw Tai ar gyfer 2021/22 (Atodiad 1 i’r adroddiad) a Chynllun Busnes y Stoc Dai (Atodiad 2 i’r adroddiad);

 (b)      cynyddu rhent anheddau'r Cyngor yn unol â Pholisi Llywodraeth Cymru ar gyfer Rhent Tai Cymdeithasol i rent wythnosol cyfartalog o £93.89 i’w weithredu o ddydd Llun 5 Ebrill 2021;

 (c)       nodi’r adroddiad ychwanegol (Atodiad 3 i’r adroddiad) ar Arbedion Effeithlonrwydd, Fforddiadwyedd a gwerth am arian, a

 (d)      bod y Cabinet yn cadarnhau ei fod wedi darllen, deall ac wedi ystyried yr Asesiadau o Effaith ar Les (Atodiad 4 yr adroddiad) fel rhan o'i ystyriaethau.

Cyflwynodd y Cynghorydd Julian Thompson-Hill yr adroddiad a oedd yn gofyn am gymeradwyaeth y Cabinet ar gyfer cynnydd rhent blynyddol Tai Sir Ddinbych, Cyfalaf y Cyfrif Refeniw Tai a Chyllidebau Refeniw ar gyfer 2021/22 a'r Cynllun Busnes Stoc Dai.

Fe arweiniodd y Cynghorydd Thompson-Hill yr aelodau drwy’r adroddiad gan fanylu ar ffigurau’r gyllideb a thybiaethau o ran lefel incwm a gyfrifwyd er mwyn gallu cyflwyno gwasanaethau refeniw, y rhaglen buddsoddi cyfalaf i gynnal safonau ansawdd tai ac i ddatblygu’r rhaglen adeiladu newydd.  O ran y cynnydd rhent blynyddol cyhoeddodd Llywodraeth Cymru bolisi rhent pum mlynedd ym mis Rhagfyr 2019 ar gyfer rhent tai cymdeithasol ac mae setliad y rhenti wedi'u cyfrifo gan ystyried y polisi a’r mecanwaith hwnnw ar gyfer codi rhent.  Y cynnydd ar gyfer 2021/22 oedd 1.5% gan arwain at rent wythnosol cyfartalog o £93.89 (cynnydd o £1.38 mewn rhent wythnosol cyfartalog). Nid oedd cynnig i ddefnyddio’r tâl dewisol o hyd at £2 yr wythnos ar gyfer eiddo.  Yn rhan o’r broses gosod rhent, rhoddwyd ystyriaeth i fforddiadwyedd tenantiaid, gwerth am arian ac asesiad o effeithiolrwydd cost.  Roedd adolygiad blynyddol Cynllun Busnes y Stoc Dai y dangos ei fod yn parhau’n gadarn ac yn ariannol hyfyw ac roedd digon o adnoddau ar gyfer cefnogi’r gwasanaeth tai ac anghenion y stoc am fuddsoddi. 

Tynnodd y Swyddog Arweiniol – Tai Cymunedol sylw at yr angen i gydbwyso lefel mewn cynnydd rhent er mwyn gallu talu costau yn y dyfodol yn erbyn fforddiadwyedd tenantiaid.  Yn sgil lefel chwyddiant, dyma oedd y cynnydd rhent isaf ers peth amser, ac i denantiaid sy'n derbyn budd-dal tai, byddai’r hawl i fudd-dal yn cynyddu i dalu am y cynnydd mewn rhent.  Roedd y taliadau gwasanaeth cyfartalog, er yn amrywio rhwng eiddo, wedi gostwng rhywfaint.

Wrth ystyried yr adroddiad, trafodwyd y materion canlynol ymhellach gyda’r Cynghorydd Julian Thompson-Hill a’r Swyddog Arweiniol – Tai Cymunedol -

·         Dywedodd y Cynghorydd Mark Young ei fod yn adroddiad gonest oedd yn nodi’n glir y rhesymau dros gynyddu rhent, ond gofynnodd am ragor o sicrwydd ynglŷn â'r elfen fforddiadwyedd, yn enwedig o ystyried y gostyngiad posibl mewn taliadau Credyd Cynhwysol a'r caledi ariannol roedd tenantiaid yn eu hwynebu.  

Cafodd wybod waeth beth yw lefel y Credyd Cynhwysol, os ydi tenantiaid yn gymwys i gael budd-dal byddai unrhyw gynnydd yn y rhent a thâl gwasanaeth yn cael ei gynnwys.  Rhoddwyd sicrwydd bod y gwasanaeth wedi bod yn cefnogi tenantiaid yn rhagweithiol ac roedd telerau ad-dalu fforddiadwy’n cael eu cynnig os oeddynt yn mynd i ddyled, heb fygythiad o weithred gyfreithiol.  Rhoddwyd teyrnged hefyd i Cyngor ar Bopeth Sir Ddinbych am ddarparu cefnogaeth werthfawr a chyngor am gyllidebu i denantiaid.  Roedd gan Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig yn Sir Ddinbych yr un cyfrifoldebau o ran safonau datgarboneiddio a buddsoddi mewn stoc dai, ond rhenti’r Cyngor oedd yr isaf, ond yr un safon o wasanaeth a ddarperir.  Roedd data’r llynedd yn dangos bod rhenti’r Cyngor ar ochr isaf y raddfa o ran rhent targed Llywodraeth Cymru, ac mae’n debygol y bydd rhagor o denantiaid yn disgyn o dan y rhent targed eleni, gan ddangos gwasanaeth ardderchog am gost isel i denantiaid.

·         er ei bod yn gwerthfawrogi’r angen am adolygiad blynyddol a’r achos dros gynyddu rhent, roedd y Cynghorydd Bobby Feeley yn cwestiynu amseru’r cynnydd yng ngoleuni’r caledi ariannol a achoswyd gan y pandemig, ac fyddai hi’n bosibl i oedi’r cynnydd tan y flwyddyn ganlynol.  

Cafwyd eglurhad nad ydi’r ddeddfwriaeth yn caniatáu hawlio incwm yn ôl-weithredol a’r flwyddyn nesaf dim ond CPI +1 oedd posibl ei ystyried, a’r tâl dewisol o £2 o bosibl, ond byddai’n gosod cynnydd uwch ar denantiaid mewn un blwyddyn yn hytrach  ...  view the full Cofnodion text for item 7.

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Julian Thompson-Hill, Aelod Arweiniol Cyllid, Perfformiad ac Asedau Strategol (copi’n amgaeedig) sy’n nodi goblygiadau Setliad Llywodraeth Leol 2021/22 a chynigion i gwblhau'r gyllideb ar gyfer 2021/22.

PENDERFYNWYD y byddai’r Cabinet yn –

 (a)      nodi effaith Setliad Drafft Llywodraeth Leol 2021/22;

 (b)      cefnogi’r cynigion a amlinellir yn Atodiad 1 i’r adroddiad, ac y manylir arnynt yn Adran 4 yr adroddiad, ac yn eu hargymell i’r Cyngor llawn er mwyn llunio’r gyllideb yn derfynol ar gyfer 2021/22;

 (c)       argymell i’r Cyngor y cynnydd cyfartalog arfaethedig o 3.8% yn Nhreth y Cyngor; 

 (d)      argymell i’r Cyngor fod awdurdod yn cael ei ddirprwyo i’r Pennaeth Cyllid ac Eiddo mewn ymgynghoriad â’r Aelod Arweiniol Cyllid i addasu’r defnydd o arian sydd wedi’i gynnwys yng nghynigion y gyllideb o hyd at £500mil os oes yna symud rhwng ffigyrau’r setliad drafft a’r setliad terfynol er mwyn gallu gosod Treth y Cyngor yn amserol, a

 (e)      cadarnhau ei fod wedi darllen, deall ac ystyried yr Asesiadau o Effaith ar Les a gyflwynwyd fel rhan o’r adroddiad hwn.

Cyflwynodd y Cynghorydd Julian Thompson-Hill yr adroddiad a oedd yn amlinellu goblygiadau Setliad drafft Llywodraeth Leol 2021/22 a'r cynigion ar gyfer cyllideb derfynol 2021/22, gan gynnwys lefel Treth y Cyngor.

Darparodd y Cynghorydd Thompson-Hill drosolwg o broses y gyllideb a sefyllfa ddiweddaraf y gyllideb ac ymhelaethodd ar y cynigion i’w hystyried a’r argymhelliad i’r Cyngor llawn er mwyn gosod y gyllideb ar gyfer 2020/21. Roedd y setliad drafft wedi arwain at setliad cadarnhaol o +3.6% (o’i gymharu â chyfartaledd Cymru o 3.8%) a disgwylir y setliad terfynol ar 2 Mawrth 2021. Roedd pwysau o £9.903 miliwn wedi’u manylu ac roedd effaith defnyddio £685,000 o arian yn 2021/22 yn golygu cyfanswm o ddiffyg gwerth £10.588 miliwn.  Roedd y setliad o +3.6% yn cynhyrchu £5.42miliwn gan adael bwlch cyllid o £5.167m gyda chynigion i gau’r bwlch wedi’u nodi yn yr adroddiad a’u hegluro ymhellach yn y cyfarfod.  Roedd cynnydd o 3.8% yn Nhreth y Cyngor wedi’i gynnig i gynhyrchu £2.132m o refeniw ychwanegol.  Gan fod y setliad terfynol yn hwyr, argymhellwyd bod awdurdod yn cael ei ddirprwyo er mwyn galluogi addasiadau arian parod yng nghynigion y gyllideb hyd at £500,000.

Fe ychwanegodd y Pennaeth Cyllid ac Eiddo bod y gyllideb yn parhau fel arfer gyda thybiaeth y byddai rhywfaint o gefnogaeth yn dod gan Lywodraeth Cymru petai pwysau oedd yn gysylltiedig â Covid yn parhau.    Cadarnhaodd hefyd y byddai yna ymgysylltu cynnar gydag aelodau am broses y gyllideb ar gyfer y flwyddyn nesaf.

Canolbwyntiwyd ar y prif faterion trafod a ganlyn -

·         Cyfeiriodd y Cynghorydd Mark Young at y diffyg mewn cyllid a’r blynyddoedd o doriadau i gyllidebau awdurdod lleol a gofynnodd am gynaliadwyedd cyflwyno gwasanaethau yn y dyfodol a gofynnodd am ddiweddariad am geisiadau blaenorol ar gyfer cyllideb tair blynedd i gynorthwyo gyda chynllunio ariannol yn y dyfodol 

Ymatebodd yr Arweinydd eu bod wedi gwerthfawrogi’r setliadau cadarnhaol dros y ddwy flynedd diwethaf, yn enwedig o ystyried y sefyllfa ariannol y mae Llywodraeth Cymru a’r DU yn ei hwynebu.  Roedd yna ddeialog rheolaidd a chadarnhaol gyda Gweinidog Cymru trwy gydol y pandemig ac roeddynt yn deall yr heriau a’r pwysau oedd llywodraeth leol yn ei wynebu ac mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn gefnogol yn y modd maent wedi ymateb i sefyllfa Covid-19.  Serch hynny, fe allai etholiadau Senedd Cymru olygu newid mewn Gweinidog allai gael effaith sylweddol.  Roedd y Prif Weithredwr yn croesawu’r setliad ariannol oedd yn galluogi’r awdurdod i dalu am y mwyafrif o bwysau gwasanaeth ar gyfer 2021/22, ond nid oedd modd gwarantu y byddai pwysau newydd yn sgil colli incwm oherwydd Covid-19 yn cael ei fodloni.  Os na fyddai setliadau yn y dyfodol yn cael eu cynnal ar lefel o’r fath i fodloni pwysau cynyddol, yn enwedig ym maes gofal cymdeithasol, byddai angen gwneud penderfyniadau anodd.  Mewn cysylltiad â setliad tair blynedd, fe eglurodd y Pennaeth Cyllid ac Eiddo bod y cynnig gwreiddiol ar gyfer adolygiad cynhwysfawr o wariant wedi cael ei oedi yn sgil Covid-19 ac roedd y Canghellor wedi cyhoeddi setliad un mlynedd fis Tachwedd diwethaf.  Roedd Llywodraeth Cymru angen syniad o’u ffigurau am dair blynedd gan Drysorlys y DU er mwyn gallu bod mewn sefyllfa i ddarparu setliad tair blynedd ar gyfer llywodraeth leol wrth symud ymlaen.

·         Cyfeiriodd y Cynghorydd Glenn Swingler at arbedion o un flwyddyn i'r llall gan ysgolion ac roedd yn teimlo nad oedd hi’n briodol ceisio am ragor o arbedion yng ngoleuni’r anawsterau a wynebwyd yn ymateb i Covid-19 a gofynnodd am y swm o fuddsoddiad mewn ysgolion. 

Mewn cysylltiad â’r pecyn o arbedion cyffredinol, gofynnodd a oedd modd edrych eto i ystyried yr elfen fforddiadwyedd i breswylwyr.  Fe eglurodd yr  ...  view the full Cofnodion text for item 8.

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Julian Thompson-Hill, Aelod Arweiniol Cyllid, Perfformiad ac Asedau Strategol (copi ynghlwm) ynglŷn â'r sefyllfa ariannol ddiweddaraf a’r cynnydd a wnaed o ran y strategaeth y cytunwyd arni ar gyfer y gyllideb.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn nodi'r cyllidebau a bennwyd ar gyfer 2020/21 a'r cynnydd a wnaed yn erbyn y strategaeth gyllidol y cytunwyd arni.

Cyflwynodd y Cynghorydd Julian Thompson-Hill yr adroddiad yn rhoi manylion ynglŷn â'r sefyllfa ariannol ddiweddaraf a’r cynnydd a wnaed o ran y strategaeth y cytunwyd arni ar gyfer y gyllideb fel yr amlinellir isod -

·        y gyllideb refeniw net ar gyfer 2020/21 oedd £208.302 miliwn (£198.538 miliwn yn 2019/20).

·        rhagwelir y byddai gorwariant o £2.242miliwn mewn cyllidebau gwasanaeth a chorfforaethol.

·        tynnwyd sylw at y risgiau a thybiaethau presennol yn ymwneud â meysydd gwasanaeth unigol ynghyd ag effaith ariannol Coronafeirws a chyllidebau Model darparu Amgen Hamdden

·        manylion o arbedion ac arbedion effeithlonrwydd angenrheidiol o £4.448 miliwn y cytunwyd arno, gan gynnwys cynnwys arbedion corfforaethol sy’n ymwneud ag adolygiad actiwaraidd teirblwydd o Gronfa Bensiynau Clwyd (£2 miliwn); 1% arbedion ysgolion (£0.692 miliwn); arbedion gwasanaeth (£1.756 miliwn).

·        rhoddwyd diweddariad cyffredinol am y Cynllun Cyfalaf, y Cyfrif Refeniw Tai a'r Cynllun Cyfalaf Tai.

Fe eglurodd y Cynghorydd Thompson-Hill nad oedd yna newidiadau sylweddol ers adroddiad cyllid y mis blaenorol.  Roedd y gorwariant o £2.242 miliwn a ragwelir wedi tybio na fyddai cyllid ychwanegol gan Lywodraeth Cymru a byddai’r ffigurau yn cael eu diweddaru ar ôl i ni dderbyn y cyllid hwnnw yn unol â’r arfer blaenorol.  O ran y Prosiectau Cyfalaf roedd y mwyafrif yn datblygu yn unol â’r disgwyliadau, ac o ran Ailddatblygu Marchnad y Frenhines y Rhyl, cadarnhaodd Llywodraeth Cymru £1.5 miliwn ychwanegol (yn ogystal â’r £5miliwn o ddyraniad dros dro), gan olygu bod cam 1 y prosiect wedi cael ei ariannu’n llawn.  Roedd y cais cynllunio a gyflwynwyd ar gyfer y prosiect cyfan.  Yn olaf, cyfeiriwyd at y trefniadau grant amrywiol sydd wedi cael eu gweinyddu gan y Cyngor ar ran LlC sy’n ymwneud â Covid-19 dros y deng mis diwethaf, ac mae’r arian sydd wedi’i dalu gan awdurdodau lleol yn fwy na £1 biliwn ac mae Sir Ddinbych wedi talu tua £52 miliwn i fusnesau.  Roedd hyn yn brawf o’r Tîm Refeniw a Budd-daliadau yn gweithio’n tu hwnt o galed a rhoddwyd teyrnged i staff mewn cysylltiad â hynny.

Fe dynnodd y Cynghorydd Mark Young sylw at y gefnogaeth ardderchog ac ymateb cyflym roedd y Cyngor wedi’i ddarparu i fusnesau, ond gofynnodd a fyddai rhagor o gymorth ariannol yn dod gan Lywodraeth Cymru o ystyried bod busnesau dal ynghau a’r caledi a achoswyd yn sgil hynny.  Fe eglurwyd bod y cyllid a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cymru dros y cyfnod clo tan 29 Ionawr, ac roeddynt yn tybio y byddai rownd arall o gyllid ar gael petai’r cyfnod clo yn parhau ar ôl y dyddiad hwnnw, ond nid oedd Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi dim am hynny eto.  Byddai’r wybodaeth yn cael ei rhannu â’r aelodau cyn gynted ag y byddai rhagor o wybodaeth ar gael.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn nodi'r cyllidebau a bennwyd ar gyfer 2020/21 a'r cynnydd a wnaed yn erbyn y strategaeth gyllidol y cytunwyd arni.

Derbyn Rhaglen Gwaith i’r Dyfodol amgaeedig y Cabinet a nodi’r cynnwys.  

PENDERFYNWYD nodi Rhaglen Gwaith i'r Dyfodol y Cabinet.

Cafodd rhaglen gwaith i'r dyfodol y Cabinet ei gyflwyno i’w ystyried a nodwyd y byddai’r eitem ‘Rheolau'r Weithdrefn Gontractau’ yn cael ei symud o fis Chwefror i gyfarfod yn y dyfodol yn dibynnu ar ystyriaeth y Pwyllgor Llywodraethu Corfforaethol ac Archwilio.  Gan ymateb i gais gan y Cynghorydd Meirick Davies cytunodd yr Arweinydd i drefnu bod nifer o adroddiadau blaenorol am ‘Newidiadau i Bolisi Enwi a Rhifo Strydoedd’ oedd wedi’i drefnu at y cyfarfod nesaf yn cael eu hanfon ato o’n uniongyrchol.

PENDERFYNWYD nodi Rhaglen Gwaith i'r Dyfodol y Cabinet.

Daeth y cyfarfod i ben am 12.30pm.