Agenda, decisions and draft minutes

Y Cynghorydd Delyth Jones, Aelod Arweiniol Cyllid

Y Cynghorydd Delyth Jones, Aelod Arweiniol Cyllid

Aelodau i ddatgan unrhyw gysylltiad personol neu gysylltiad sy’n peri rhagfarn yn gysylltiedig ag unrhyw fater sydd i’w ystyried yn y cyfarfod hwn. 

Ni chafodd unrhyw gysylltiadau eu datgan.

Ni chodwyd unrhyw ddatganiadau o gysylltiad.

Rhybudd o eitemau y dylid, ym marn y Cadeirydd, eu hystyried yn y cyfarfod fel materion brys yn unol ag Adran 100B(4) Deddf Llywodraeth Leol 1972. 

Ni chodwyd unrhyw faterion brys.

Ni chodwyd unrhyw faterion brys.

Derbyn cofnodion cyfarfod y Cabinet a gynhaliwyd ar 29 Ebrill 2025 (copi’n amgaeedig). 

PENDERFYNWYD, yn amodol ar ymchwilio i’r pwynt o gywirdeb a godwyd gan y Cynghorydd Brian Jones, derbyn cofnodion y cyfarfod a gynhaliwyd ar 29 Ebrill 2025 a chadarnhau eu bod yn gywir.

Cyflwynwyd cofnodion cyfarfod y Cabinet a gynhaliwyd ar 29 Ebrill 2025.

Materion yn Codi – Eitem 5 Cynnig Arbedion Cyfleusterau Cyhoeddus – Asesiad o Anghenion Lleol a Strategaeth Ddrafft Toiledau Lleol –

·       Holodd y Cynghorydd Julie Matthews ynghylch hynt y gwaith ers y cyfarfod blaenorol i sicrhau toiledau cyhoeddus newydd a/neu gadw’r rhai presennol ar agor ond gan y trafodid y pwnc yn yr eitem ganlynol ar y rhaglen, byddai’n codi’r pwynt bryd hynny yn hytrach nag yn yr eitem hon.

·       Cyfeiriodd y Cynghorydd Arwel Roberts at adroddiad gwallus yn y wasg wedi cyfarfod blaenorol y Cabinet, a honnai nad oedd Cynghorau Dinas/Tref/Cymuned Llanelwy, Rhuddlan a Dyserth wedi ymateb i’r Cyngor yn y mater hwn (“met with silence”), a dywedodd fod hynny’n anghywir.  Gofynnodd am geisio ymddiheuriad i’r cynghorau hynny gan y gohebydd dan sylw. Cytunodd yr Arweinydd i drafod y mater â’r Dirprwy Swyddog Monitro gyda’r bwriad o gysylltu â’r gohebydd i’r perwyl hwnnw.

·       Cyfeiriodd y Cynghorydd Brian Jones at we-ddarllediad cyfarfod blaenorol y Cabinet, pan ddywedodd swyddogion na ddymunai grwpiau cymunedol yn y Gerddi Botaneg fod yn rhan o drafodaethau ynglŷn â chadw’r toiledau ar agor.  Dywedodd ei fod yn gwybod am grwpiau cymunedol a ddymunai fod yn rhan o drafodaethau a’i bod yn anghywir i swyddogion ddatgan fel arall.  Awgrymodd yr Arweinydd bod y Cabinet yn cymeradwyo’r cofnodion ar yr amod yr ymchwilid i’r pwynt a godwyd.

PENDERFYNWYD, ar yr amod yr ymchwilid i’r pwynt o gywirdeb a gododd y Cynghorydd Brian Jones, derbyn cofnodion y cyfarfod a gynhaliwyd ar 29 Ebrill 2025 a chadarnhau eu bod yn gywir.

Ystyried canlyniad adolygiad o’r penderfyniad a wnaethpwyd gan y Cabinet ar 29 Ebrill 2025 ynghylch Cynnig Arbedion Toiledau Cyhoeddus a oedd wedi cael ei alw i mewn a’i ystyried gan y Pwyllgor Craffu Partneriaethau ar 22 Mai 2025.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet, drwy bleidlais fwyafrifol, ar ôl ystyried a chymryd  argymhelliad y Pwyllgor Craffu Partneriaeth i ystyriaeth, yn cytuno i ychwanegu 3 argymhelliad pellach at ei benderfyniad a wnaed ar 29 Ebrill 2025:

(f)       bod swyddogion yn parhau i gael trafodaethau ystyrlon gyda Chynghorau Dinas, Tref a Chymuned perthnasol ac unrhyw drydydd parti perthnasol arall ynglŷn â’r opsiynau ar gyfer cadw’r cyfleusterau cyhoeddus dan sylw ar agor ac adrodd yn ôl ar ganlyniadau’r trafodaethau hyn i gyfarfod y Pwyllgor Craffu a’r Cabinet cyn gynted ag sy’n rhesymol bosibl yn y dyfodol o ystyried proses gosod cyllideb y Cyngor ar gyfer 2026/27;

(g)      bod yr argymhelliad a wnaed gan y Pwyllgor Craffu Partneriaeth i ariannu’r cyfleusterau cyhoeddus trwy gynnydd yn Nhreth y Cyngor yn rhan o broses gosod cyllideb flynyddol y Cyngor ar gyfer 2026/27 ac yn cymryd canlyniad y trafodaethau y cyfeirir atynt uchod i ystyriaeth, ac

(h)      y bydd y cyfleusterau cyhoeddus dan sylw yn aros ar agor nes y bydd y trafodaethau y cyfeirir atynt yn (f) ac (g) uchod wedi'u cwblhau er boddhad y Cabinet.

Cyflwynodd y Cynghorydd Brian Jones, Is-gadeirydd y Pwyllgor Craffu Partneriaethau, yr adroddiad ynglŷn â chanfyddiadau ac argymhellion y Pwyllgor Craffu a gyfarfu ar 22 Mai 2025 wedi ystyried galw i mewn y penderfyniad a wnaeth y Cabinet ar 29 Ebrill ynghylch y Cynnig Arbedion Cyfleusterau Cyhoeddus.

Roedd sôn yn yr adroddiad am y ddadl drwyadl a gafodd y Pwyllgor Craffu ynglŷn â’r sail ar gyfer galw’r penderfyniad i mewn.  Wedi ystyried yr holl safbwyntiau a’r atebion i’r cwestiynau a ofynnwyd, cytunodd y Pwyllgor â’r holl bwyntiau a godwyd yn y Rhybudd o Alw i Mewn.  Yn ogystal â hynny, mynegodd aelodau bryderon ynghylch

·       effaith cau toiledau mewn mannau poblogaidd fel Dyserth, Rhuddlan a Llanelwy ar fywydau a lles y bobl a chymunedau lleol

·       effaith cau’r toiledau ar enw da’r Cyngor ymysg pobl leol, busnesau a budd-ddeiliaid eraill, gan gadw casgliadau’r Asesiad o’r Effaith ar Les mewn cof

·       effaith y penderfyniad ar staff y gwasanaeth a’r aelodau hynny o staff a ddefnyddiai’r toiledau wrth ddarparu gwasanaethau hanfodol i bobl leol

·       amlder yr ohebiaeth ag aelodau etholedig a budd-ddeiliaid eraill ynglŷn â newidiadau arfaethedig yn narpariaeth y gwasanaeth

·       camdybiaeth fod peidio ag ymateb i’r ymgynghoriad yn gyfystyr a bod o blaid y cynigion.

Wrth gyfeirio’r mater yn ôl i’w adolygu, gofynnai’r Pwyllgor gyda pharch bod y Cabinet a’r swyddogion yn gwneud pob ymdrech i gyfathrebu â Chynghorau Dinas/Tref/Cymuned a’r holl fudd-ddeiliaid eraill drwy bob dull posib, er mwyn sicrhau mynediad i bawb ag urddas at gyfleusterau cyhoeddus o ansawdd da ledled y sir.

Diolchodd y Cynghorydd Jones i’r Cynghorydd Merfyn Parry am ei argymhelliad a’i gydnabyddiaeth o’r costau a ddeilliai o gadw toiledau ar agor a bodloni anghenion yn y dyfodol, a derbyniwyd y gallai fod angen diwygio’r ffigurau yn sgil pennu’r gyllideb.  Felly, gofynnwyd i’r Cabinet ailystyried ei benderfyniad i gau cyfleusterau cyhoeddus oedd dan reolaeth Cyngor Sir Ddinbych ac yn hytrach, cynnal y gwasanaethau hynny drwy dalu’r costau gofynnol drwy gynnydd neilltuol o 0.27% yn sylfaen Treth y Cyngor ar gyfer 2026/27.  Ni fyddai hynny’n fwy na £4.38 y flwyddyn ar gyfartaledd i aelwyd Band D, a chredai’r Pwyllgor Craffu Partneriaethau y byddai hynny’n fuddsoddiad teg a chymesur mewn diogelu iechyd, urddas a hygyrchedd i bobl leol ac ymwelwyr ledled y sir.

Diolchodd yr Arweinydd i’r Cynghorydd Jones am adrodd ynghylch trafodaeth y Pwyllgor Craffu a’i argymhellion, a diolchodd hefyd i’r Pwyllgor Craffu am ei waith.  Gofynnodd yr Arweinydd i’r Cabinet ganolbwyntio ar argymhelliad y Pwyllgor Craffu yn ystod y drafodaeth.

Trafodwyd y prif bynciau canlynol -

·       cyfeiriodd y Cynghorydd Julie Matthews at gofnodion y cyfarfod blaenorol, a gyfeiriai at adran 4.8 o’r adroddiad, lle’r oedd y Cabinet wedi pwysleisio bod angen gweithio i sicrhau darpariaeth yn lle cyfleusterau sy’n cau a/neu gynnal y ddarpariaeth bresennol lle bo modd drwy gydweithio, gan gydnabod fod cyfleusterau cyhoeddus yn dal yn darparu gwasanaeth hanfodol, a gofynnodd am gynigion mwy cadarn ar gyfer diogelu’r ddarpariaeth, a sicrwydd bod y gwaith yn dod yn ei flaen.  Dywedodd swyddogion y bu cyswllt â’r Cynghorau Dinas/Tref/Cymuned dan sylw, gan gynnwys trafodaeth ar y cyd â chynghorau Llanelwy, Dyserth a Rhuddlan gyda’r nod o ddod o hyd i ffyrdd o gadw toiledau ar agor yn yr ardaloedd hynny, ac roedd y trafodaethau’n parhau.  Roedd galw’r penderfyniad i mewn wedi amharu ar y trafodaethau, fodd bynnag, wrth i swyddogion aros am gadarnhad o fwriad y Cyngor cyn medru dal ati i drafod.  Pwysleisiodd yr Arweinydd mor bwysig oedd y trafodaethau hynny ac anogodd y swyddogion i ddal ati yn ddiymdroi.  Gofynnodd y Cabinet hefyd am roi gwybod i’r holl aelodau am unrhyw ddatblygiadau yn y  ...  view the full Cofnodion text for item 5.

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Barry Mellor, Aelod Arweiniol yr Amgylchedd a Chludiant (copi ynghlwm) ynglŷn â’r prosiect i amnewid Pont Llanerch a’r risgiau sy’n gysylltiedig ag adeiladu pont.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet –

(a)      wedi ystyried yr adroddiad a’r adroddiad am y cam dylunio manwl (ynghlwm fel Atodiad A i’r adroddiad) ac ar sail y dystiolaeth o’r risgiau a gyflwynwyd, ei fod yn cefnogi casgliadau’r Pwyllgor Craffu Partneriaethau a phenderfynu rhoi’r gorau i’r prosiect sydd â’r nod o ddisodli Pont Llannerch, a

(b)      cadarnhau ei fod wedi darllen, deall ac ystyried yr Asesiad o Effaith ar Les (Atodiad B i'r adroddiad).

Cyflwynodd y Cynghorydd Barry Mellor yr adroddiad ynghylch y prosiect oedd â’r nod o ailadeiladu Pont Llannerch a’r risgiau oedd yn gysylltiedig ag adeiladu pont yn y fan honno.

Roedd y Cyfarwyddwr Corfforaethol: yr Amgylchedd a’r Economi, y Pennaeth Priffyrdd a Gwasanaethau Amgylcheddol a’r Uwch-beiriannydd – Pontydd ac Adeiladu.

Tynnwyd sylw’r Cabinet at y pwyntiau yn yr adroddiad, gan gynnwys y gwaith helaeth a wnaed eisoes a chymhlethdodau’r prosiect i godi pont newydd wedi i Bont Llannerch ddymchwel yn 2021.  Rhennid y prosiect yn dri cham:  Gwaith ar opsiynau, Dylunio Manwl ac Adeiladu.  Bu’r cam dylunio manwl yn drefn gymhleth a hirfaith a daeth amryw heriau i’r amlwg, yn bennaf felly’r sylfeini roedd eu hangen ar gyfer pont newydd.  Adeiladwyd hen Bont Llannerch dros dyfrhaen dŵr croyw dan haen o dywodfaen ac roedd Dŵr Cymru’n berchen ar safle echdynnu dŵr gerllaw.  Byddai gosod sylfeini ar gyfer pont newydd yn golygu turio drwy’r haenau tywodfaen, a fedrai amharu ar ansawdd y dŵr a chreu perygl o atal cyflenwadau 85,000 o gwsmeriaid Dŵr Cymru, yn ogystal â risg i iechyd y cyhoedd gyda goblygiadau pellgyrhaeddol.

Tynnwyd sylw’r aelodau hefyd i gyflwyniad technegol a roes ychwaneg o fanylion ynglŷn â’r Gwaith ar Opsiynau a’r Dylunio Manwl, gan gynnwys y sail resymegol ar gyfer y dewis a ffefrid, y sylfeini, archwiliadau o’r tir a’r canlyniadau.  Rhoddwyd sicrwydd i’r Cabinet yr ystyriwyd pob dull peirianyddol posibl o adeiladu pont newydd a bod y Cyngor wedi ymchwilio’n drylwyr i bob dewis a dyluniad posib.  Er hynny, ni fu modd dylunio pont newydd heb greu lefel anhysbys o risg i’r cyflenwad dŵr yn yr ardal ac ni ellid dod o hyd i ffordd o ddatrys hynny.  Bu’r Pwyllgor Craffu Partneriaethau’n trafod y mater ym mis Ebrill 2025 a chyflwynwyd eu casgliadau a’u hargymhellion yn yr adroddiad i’r Cabinet eu hystyried.  Oherwydd y risgiau arwyddocaol oedd yn gysylltiedig ag adeiladu pont newydd, argymhellwyd bod y Cabinet yn penderfynu atal y prosiect.

Dywedodd aelodau’r Cabinet y dymunai pawb ailadeiladu Pont Llannerch a bod hynny’n un o nodau’r Cynllun Corfforaethol, a soniwyd am y gwaith helaeth a wnaed ynghylch hynny gyda chymorth Llywodraeth Cymru a chryn wariant ar gostau.  Wedi ymchwilio’n drylwyr i’r holl ddewisiadau ar gyfer dylunio pont newydd, fodd bynnag, roedd y cyngor arbenigol a gafwyd ynghylch materion peirianyddol a rheoli risg yn dangos yn bendant na fyddai modd adeiladu pont heb greu’r perygl o amharu ar gyflenwad dŵr ar gyfer 85,000 o aelwydydd a bod dim ffordd hysbys o ddatrys y broblem nac yswirio rhag atebolrwydd am hynny.  Trafodwyd y prif bynciau canlynol -

·       oherwydd cymhlethdodau’r prosiect a materion technegol, roedd teimlad fod y cyhoedd dan gamargraff i raddau a bod diffyg dealltwriaeth o’r sefyllfa

·       methodd cynrychiolydd Dŵr Cymru â dod i’r cyfarfod i ateb cwestiynau, ond bu cynrychiolydd yn bresennol yng nghyfarfod y Pwyllgor Craffu Partneriaethau ym mis Ebrill 2025 i gyfrannu at y drafodaeth, ac roeddent yn dal o’r un farn y byddai bwrw ymlaen â’r prosiect yn creu gormod o risg i gartrefi a busnesau yn y rhan helaeth o ogledd Cymru

·       roedd y ddyfrhaen ar ffurf craig hydraidd â dŵr y tu mewn iddi, ac fe gâi’r dŵr ei hidlo drwy’r graig honno cyn ei echdynnu; roedd y ddyfrhaen tua 22 cilometr o hyd, 5 cilometr o led a 100 metr o ddyfnder ac felly ni fyddai modd symud y bont ryw fymryn i lawr yr afon, gan y byddai’n dal yn mynd dros y ddyfrhaen

·       codwyd y posibilrwydd o adeiladu pont dros dro, ond byddai angen sylfeini ar gyfer hynny hefyd  ...  view the full Cofnodion text for item 6.

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Diane King, Aelod Arweiniol Addysg, Plant a Theuluoedd (copi ynghlwm) yn ceisio cefnogaeth y Cabinet ar wariant arfaethedig o £500,000 ychwanegol i gefnogi lles, presenoldeb, ymddygiad a dysgwyr mewn tlodi.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn cefnogi'r cynllun arfaethedig i ddatblygu lles, presenoldeb ac ymddygiad dysgwyr, a chefnogi dysgwyr mewn tlodi.

Cyflwynodd y Cynghorydd Diane King yr adroddiad a geisiai gefnogaeth y Cabinet o blaid cynnig i wario’r swm ychwanegol o £500,000 a drosglwyddwyd i’r Gwasanaeth Addysg ar ddatblygu lles dysgwyr, presenoldeb, ymddygiad a chefnogi dysgwyr mewn tlodi yn sgil diwygio’r gyllideb fel y cytunodd y Cyngor ar 20 Chwefror 2025.

Hysbyswyd y Cabinet nad oedd yno un ateb pendant i’r problemau oedd yn destun pryder yn lleol a chenedlaethol a bod y pandemig Covid wedi cael effaith sylweddol.  Câi’r arian ei wario ar gynnal y gwaith oedd eisoes yn digwydd a datblygu ffrydiau gwaith newydd.  Roedd cryn drafodaeth wedi bod ynglŷn â’r ffordd orau o wario’r arian ac roedd yr adroddiad yn cynnwys barn broffesiynol y swyddogion ynghyd â’r dystiolaeth genedlaethol ynghylch arferion effeithiol.  Nod y cynnig oedd bodloni anghenion ysgolion ac yn bwysicach fyth, galluogi pobl ifanc i gyflawni eu potensial.

Manylodd y Pennaeth Addysg ynghylch y cyswllt a gafwyd â swyddogion proffesiynol a phenaethiaid i drafod sut orau i dargedu’r cyllid ac ystyried safbwyntiau lleol a chenedlaethol.  Diolchodd i’r Cabinet a’r Cyngor llawn am y cyllid ychwanegol ac am ddal i roi pwyslais ar gefnogi addysg.  Tynnodd sylw’r Cabinet at fanylion yr adroddiad a’r cynigion ar gyfer gwario’r swm ychwanegol o £500,000 a ddyrannwyd i’r Gwasanaeth Addysg, a oedd yn cynnwys dadansoddiad o’r costau dan chwech o benawdau gwariant, sef diwygio’r system dadansoddi data a recriwtio Gweithwyr Cyswllt â Theuluoedd, Gweithwyr Ymgysylltu â Theuluoedd, Staff Cefnogi Ymddygiad, Seicolegydd Addysg a Swyddog Lles. Bwriedid penodi cyfanswm o naw o swyddogion i gynyddu’r gallu i gyflawni a byddent yn canolbwyntio ar ddulliau sydd eisoes wedi profi’n llwyddiannus.  Er y croesewid y £500,000 yn fawr roedd hi’n bwysig nodi na fyddai’n datrys yr holl broblemau yn y pedwar o feysydd allweddol.

Atebodd yr Aelod Arweiniol a’r swyddogion gwestiynau fel a ganlyn –

·       cynhaliwyd ymgynghoriad trylwyr â swyddogion proffesiynol, Penaethiaid, Undebau, Fforwm Cyllideb Ysgolion a’r Tîm Gweithredol Corfforaethol; roedd y Pwyllgor Craffu Perfformiad wedi craffu ar y cynigion a’u cymeradwyo

·       esboniwyd fod Llywodraeth Cymru wedi darparu grantiau yn y maes hwn ond y bu’n anodd recriwtio pobl i’r swyddi cyfnod penodol. Gan y byddai’r swm o £500,000 yn rhan barhaol o’r gyllideb, byddai’r swyddi dan sylw’n rhai parhaol ac felly’n fwy deniadol i ddarpar ymgeiswyr

·       roedd mesur lles yn heriol dros ben ac roedd mynychu’r ysgol yn cyfrannu’n fawr at les plant ac yn fuddiol o safbwynt dysgu, problemau cymdeithasol a phrydau ysgol am ddim i blant iau, a byddai’r cyllid ychwanegol yn helpu i fynd i’r afael â’r meysydd hynny gyda naw o swyddogion ychwanegol.

Diolchodd yr Arweinydd i’r Aelod Arweiniol, y Pennaeth Addysg a’i dîm am eu gwaith caled wrth sicrhau y câi’r arian ychwanegol ei wario yn y ffordd fwyaf effeithlon.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn cefnogi'r cynllun arfaethedig i ddatblygu lles dysgwyr, presenoldeb ac ymddygiad a chefnogi dysgwyr mewn tlodi.

Derbyn Rhaglen Waith y Cabinet sydd ynghlwm a nodi’r cynnwys. 

PENDERFYNWYD nodi rhaglen waith y Cabinet.

Cyflwynwyd rhaglen waith y Cabinet i’w hystyried.

PENDERFYNWYD nodi rhaglen waith y Cabinet.

Daeth y cyfarfod i ben am 12.50pm.