Agenda, decisions and draft minutes

Ni chafwyd unrhyw ymddiheuriadau.

Ni chafwyd unrhyw ymddiheuriadau.

Yr Aelodau i ddatgan unrhyw gysylltiad personol neu gysylltiad sy’n rhagfarnu ag unrhyw fater a nodwyd i’w ystyried yn y cyfarfod hwn.  

Y Cynghorydd Jason McLellan – Cysylltiad Personol sy’n Rhagfarnu – Eitem rhif 5 ar y Rhaglen

Y Cynghorydd Rhys Thomas – Cysylltiad Personol – Eitem Rhif 6 ar y Rhaglen

Y Cynghorydd Pauline Edwards – Cysylltiad Personol – Eitem Rhif 6 ar y Rhaglen

Y Cynghorydd Mark Young – Cysylltiad Personol – Eitem Rhif 6 ar y Rhaglen

Y Cynghorydd Jason McLellan – Cysylltiad Personol – Eitem Rhif 7 ar y Rhaglen

Datganwyd y cysylltiadau canlynol -

Datganodd y Cynghorydd Jason McLellan gysylltiad personol sy’n rhagfarnu ag eitem 5 ar y rhaglen – Prosiect Archifau Gogledd Ddwyrain Cymru gan fod ei wraig yn gweithio ar y prosiect yng Nghyngor Sir y Fflint.

Datganodd y Cynghorydd Rhys Thomas gysylltiad personol ag eitem 6 ar y rhaglen – Cymunedau Cynaliadwy ar gyfer Dysgu – Rhaglen  Dreigl gan ei fod yn byw’n agos at Ysgol Uwchradd Dinbych ac yn defnyddio’r llwybr beicio’n ddyddiol a fyddai’n cael ei effeithio’n ddifrifol pe bai Ysgol Plas Brondyffryn yn cael ei lleoli ar y safle a ffafrir.

Datganodd y Cynghorydd Mark Young gysylltiad personol ag eitem 6 ar y rhaglen – Cymunedau Cynaliadwy ar gyfer Dysgu – Rhaglen  Dreigl gan ei fod yn Llywodraethwr Ysgol ac yn Gadeirydd y Llywodraethwyr yn Ysgol Uwchradd Dinbych.

Datganodd y Cynghorydd Pauline Edwards gysylltiad personol ag eitem 6 ar y rhaglen – Cymunedau Cynaliadwy ar gyfer Dysgu – Rhaglen  Dreigl gan ei bod yn Llywodraethwr Ysgol ac yn Is-gadeirydd y Llywodraethwyr yn Ysgol Pendref.

Datganodd y Cynghorydd Jason McLellan gysylltiad personol ag eitem 7 ar y rhaglen – Diweddariad i Strategaeth a Chynllun Ariannol Tymor Canolig ar gyfer 2025/26 – 2027/28 ac Adolygiad o Gadernid a Chynaliadwyedd Ariannol y Cyngor i’r graddau yr oedd yn ymwneud â chymeradwyo prosiect Ysgol y Llys gan fod yr ysgol yn sownd i’w gartref ef.

Hysbysiad o eitemau y dylid, ym marn y Cadeirydd, eu hystyried yn y cyfarfod fel materion brys yn unol ag Adran 100B(4) Deddf Llywodraeth Leol 1972.  

Ni chodwyd unrhyw faterion brys.

Ni chodwyd unrhyw faterion brys.

Derbyn cofnodion cyfarfod y Cabinet a gynhaliwyd ar 19 Mawrth 2024 (copi ynghlwm). 

PENDERFYNWYD derbyn cofnodion y cyfarfod a gynhaliwyd ar 19 Mawrth 2024 a chadarnhau eu bod yn gywir.

Cyflwynwyd cofnodion cyfarfod y Cabinet a gynhaliwyd ar 19 Mawrth 2024.

PENDERFYNWYD derbyn cofnodion y cyfarfod a gynhaliwyd ar 19 Mawrth 2024 a chadarnhau eu bod yn gywir.

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Emrys Wynne, Aelod Arweiniol y Gymraeg, Diwylliant a Threftadaeth (copi ynghlwm) yn gofyn am gefnogaeth y Cabinet i dderbyn y cynnig grant tuag at gost y cyfleuster archifau newydd ar y cyd, ac ymrwymiad i gyfrannu arian cyfatebol cyfalaf, yn amodol ar Gyngor Sir y Fflint yn cadarnhau eu bod yn derbyn y grant a'u cyfraniad cyfalaf.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn –

(a)      cadarnhau ei gefnogaeth i Archifau Gogledd Ddwyrain Cymru i dderbyn cynnig grant Cronfa Treftadaeth y Loteri Genedlaethol o £7,371,397, yn amodol bod Cabinet Cyngor Sir y Fflint yn gwneud yr un fath;

(b)      cadarnhau’r ymrwymiad i Gyngor Sir Ddinbych gyfrannu cyllid cyfatebol o £2,052,358 o gyllid cyfalaf a fyddai’n cael ei dalu drwy fenthyca darbodus yn amodol bod Cyngor Sir y Fflint yn cadarnhau eu bod yn derbyn y grant a’u cyfraniad cyfalaf hwythau.  Disgwyliwyd mai’r uchafswm cost refeniw i Gyngor Sir Ddinbych fyddai tua £136,000;

(c)      rhoi awdurdod dirprwyedig i’r Prif Weithredwr ac Aelod Arweiniol y Gymraeg, Diwylliant a Threftadaeth, i lofnodi Cytundeb Cydweithio sy’n cynnwys adeiladu’r cyfleuster newydd, gweithrediad Archifau Gogledd Ddwyrain Cymru a Phenawdau’r Telerau ar gyfer prydlesu’r adeilad newydd, cyn belled nad yw’r gost yn fwy na’r gyllideb gyffredinol o £12,892,294, a

(d)      chadarnhau ei fod wedi darllen, deall ac ystyried yr Asesiad o Effaith ar Les (Atodiad 1 yr adroddiad) fel rhan o’i ystyriaethau.

Wedi iddo ddatgan cysylltiad personol sy’n rhagfarnu yn y mater hwn, gadawodd yr Arweinydd, y Cynghorydd Jason McLellan, y cyfarfod am yr eitem hon a chymerodd y Dirprwy Arweinydd, y Cynghorydd Gill German, rôl y Cadeirydd.

Cyflwynodd y Cynghorydd Emrys Wynne yr adroddiad ar gam nesaf Prosiect Archifau Gogledd Ddwyrain Cymru yn dilyn ei gymeradwyo mewn egwyddor gan y Cabinet ym mis Hydref 2023.

Mae gan y Cyngor ddyletswydd statudol i gasglu, cadw a gwneud dogfennau o bwysigrwydd hanesyddol yn hygyrch.  Yr oedd gwasanaeth archifau ar y cyd â Chyngor Sir y Fflint (CSFf) wedi ei sefydlu’n flaenorol a chynhaliwyd gwaith i greu datrysiad cynaliadwy hirdymor ar gyfer storio archifau.   Pwysleisiwyd y problemau sy’n gysylltiedig â storio archifau Sir Ddinbych yng Ngharchar Rhuthun a threuliwyd rhai blynyddoedd yn archwilio’r dewisiadau amrywiol.   Daeth y gwaith hwnnw i’r casgliad mai’r dewis gorau a mwyaf cost effeithiol oedd gweithio ar y cyd gyda CSFf ar adeilad di-garbon net pwrpasol newydd ar gampws Theatr Clwyd yn Yr Wyddgrug a chafodd ei gefnogi mewn egwyddor gan y Cabinet ym mis Tachwedd 2020 a mis Hydref 2023.

Ym mis Hydref 2023, cymeradwyodd y Cabinet gais am gyllid ar y cyd gyda CSFf i Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol, yn ceisio grant cyfalaf o £7,371,397 i ariannu cyfleuster pwrpasol newydd yn Yr Wyddgrug ar y ddealltwriaeth y byddai CSDd a CSFf yn darparu cyfraniadau arian cyfatebol o £2,052,358 a £3,078,537 yn y drefn honno.  Roedd y cais i Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol wedi bod yn llwyddiannus, ac roedd yr adroddiad yn argymell bod y Cabinet yn cadarnhau ei gefnogaeth i dderbyn y cynnig grant a’i ymrwymiad i gyfrannu at arian cyfatebol cyfalaf, yn amodol ar bod CSFf yn gwneud yr un fath.   Os caiff ei gymeradwyo, byddai presenoldeb archif yn parhau yng Ngharchar Rhuthun.

Pwysleisiwyd y rheswm dros y gwariant sylweddol ar y gwasanaeth yn yr hinsawdd ariannol bresennol ac eglurwyd y cyllid.   Cafodd amrywiaeth o ddewisiadau eu hystyried ar gyfer storio casgliadau archifau yn y dyfodol ac roedd costau sylweddol i bob un ac mae’n debyg y byddai’r rhain yn costio mwy na’r cynnig presennol yn yr hirdymor.   Gan fod y trefniadau presennol yn anghynaladwy a heb fod yn gallu cyflawni dyletswyddau statudol y Cyngor, nid oedd “gwneud dim” yn opsiwn.  Byddai swm arian cyfatebol Sir Ddinbych yn cael ei ariannu drwy fenthyca darbodus a byddai’r cynnig yn rhoi cyfle i gaffael cyfleuster archifau newydd, addas i bwrpas ar gyfer y 50 mlynedd nesaf a datrysiad hirdymor.   Roedd y Cynghorydd Wynne yn credu mai’r cynnig oedd y dewis mwyaf cost effeithiol ar gael a’r un a oedd yn rhoi’r canlyniadau gorau ar gyfer darparu gwasanaeth.

Roedd y Pennaeth Tai a Chymunedau a Rheolwr y Gwasanaeth Archifau ar y Cyd yn bresennol.   Pwysleisiwyd bod llawer o’r gwaith wedi’i wneud dros gryn amser i archwilio’r holl ddewisiadau ar gael ar gyfer y prosiect hirsefydlog i ganfod y datrysiad gorau wrth symud ymlaen a sicrhau bod deunyddiau archifau’n cael eu storio’n ddiogel a bod gwasanaeth effeithlon yn cael ei ddarparu, gan wneud y mwyaf o fynediad y cyhoedd i’r deunyddiau hynny.   Roedd gwaith yn mynd rhagddo ar y cytundeb cydweithio ac ar Benawdau’r Telerau ar gyfer prydlesu’r adeilad a gofynnwyd i’r Cabinet ddirprwyo awdurdod i’r Prif Weithredwr a’r Aelod Arweiniol i arwyddo’r dogfennau hynny pan fyddant yn barod o ystyried y terfynau amser sy’n ymwneud â’r broses.

Roedd y Cabinet wedi trafod rhinweddau’r prosiect ar sawl achlysur, gan ystyried y trefniadau anghynaladwy presennol a’r cyfrifoldebau statudol o ran archifau ynghyd â’r costau sylweddol sy’n gysylltiedig â’r prosiect ar adeg o bwysau cyllideb na welwyd mo’i debyg o’r blaen.  ...  view the full Cofnodion text for item 5.

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Gill German, Dirprwy Arweinydd ac Aelod Arweiniol dros Addysg, Plant a Theuluoedd (copi ynghlwm) yn gofyn am gymeradwyaeth y Cabinet i gyflwyno’r Rhaglen Amlinellol Strategol ddrafft ar gyfer y Rhaglen Cymunedau Cynaliadwy ar gyfer Dysgu i Lywodraeth Cymru i’w hystyried.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn –

(a)      cymeradwyo bod y Rhaglen Amlinellol Strategol ddrafft ar gyfer y rhaglen Cymunedau Dysgu Cynaliadwy, (Atodiad 1 yr adroddiad), yn cael ei chyflwyno i Lywodraeth Cymru i’w hystyried, a       

(b)      chadarnhau ei fod wedi darllen, deall ac ystyried yr Asesiad o Effaith ar Les (Atodiad 3 yr adroddiad) fel rhan o’i ystyriaethau.

Cyflwynodd y Cynghorydd Gill German yr adroddiad gan geisio cymeradwyaeth y Cabinet i gyflwyno’r Rhaglen Amlinellol Strategol ddrafft ar gyfer y Rhaglen Cymunedau Dysgu Cynaliadwy i Lywodraeth Cymru (LlC) i’w hystyried.

Roedd LlC wedi newid ei ddull i ddarparu’r Rhaglen Cymunedau Dysgu Cynaliadwy (Ysgolion yr 21ain Ganrif gynt), gan symud oddi wrth fandiau 5 mlynedd o fuddsoddiad i ddull mwy hyblyg dros gyfnod hirach o 9 mlynedd wedi’i rannu’n dri bloc o dair blynedd yr un.   Gofynnwyd i awdurdodau lleol ddiweddaru eu Rhaglenni Amlinellol Strategol o dan y strwythur newydd gyda phrosiectau sydd yn eu hanfod yn barod am achosion busnes i gael eu cyflwyno yn y tair blynedd gyntaf, i brosiectau sy’n cael eu datblygu ac yn mynd trwy ymgynghori statudol gael eu cyflwyno yn yr ail gam o dair blynedd ac i brosiectau sydd ar y gweill gael eu cyflwyno ar gyfer y tair blynedd olaf.   Byddai’r rhaglen yn cael ei hadolygu bob tair blynedd.

Roedd y cynigion a’r rhesymau dros gyflwyno buddsoddiad ysgolion y Cyngor fesul cam dros y 9 mlynedd nesaf wedi’i amlinellu yn yr adroddiad a gan yr Aelod Arweiniol, yn gryno –

·       oherwydd yr oedi, ni fyddai’r 4 prosiect Band B (Ysgol Plas Brondyffryn, Ysgol Pendref, Ysgol Bryn Collen/Ysgol Gwernant, ac Ysgol Uwchradd Dinbych) yn cael eu darparu o fewn yr amserlenni gwreiddiol ac o ystyried y pwysau ariannol presennol roedd angen ail-ystyried beth oedd yn fforddiadwy dros ba gyfnod o amser.   Argymhellir ein bod yn cadw at yr ymrwymiad i ddatblygu’r holl 4 prosiect Band B a’u hymgorffori i’r Rhaglen Amlinellol Strategol newydd, ond bod yr amserlenni datblygu yn cael eu hailbroffilio i ledaenu’r pwysau refeniw dros gyfnod hirach.

·       cynigiwyd hefyd cynnwys prosiect ychwanegol yn y Rhaglen Amlinellol Strategol i gael ei gyflwyno o fewn y tair blynedd gyntaf yn ymwneud ag adeiladu estyniad bach i Ysgol y Castell a oedd mewn perygl oherwydd costau cynyddol; drwy ei gynnwys yn y rhaglen byddai’n ei ganiatáu i barhau heb unrhyw ofynion benthyca gan y Cyngor gyda’r cyllid cyfatebol sydd ei angen yn cael ei ddarparu gan gyfraniadau gan ddatblygwr Adran 106.

·       roedd gofyn i’r Cyngor wneud cyfraniad cyfalaf i’r prosiectau Band B presennol a fyddai’n cael eu hariannu drwy fenthyca darbodus.   Os byddai’r holl brosiectau Band B yn trosglwyddo i’r tair blynedd gyntaf mae’n debygol y byddai angen gwneud toriadau pellach i wasanaethau, yn cynnwys cyllidebau ysgol dirprwyedig, er mwyn ariannu’r costau benthyca, a dyna pam fod y cynnig yn ymwneud â gwasgaru’r benthyciad hwnnw dros amserlen sy’n haws i’w rheoli.

·       gan mai Ysgol Plas Brondyffryn oedd y prosiect mwyaf datblygedig, cynigiwyd ceisio buddsoddi yn yr ysgol honno yn y tair blynedd gyntaf gyda’r prosiectau Band B lleiaf datblygedig yn cael eu cynnwys yn yr ail gyfnod o dair blynedd (2027 – 2030), ac yn y cyfnod olaf o dair blynedd (2030 – 2033) byddai angen rhoi ystyriaeth i ddatblygu uchelgeisiau pellach gan ddibynnu ar y sefyllfa ariannol ar adeg yr adolygiad cyntaf yn 2027.   Derbyniwyd y byddai’r cynnig yn ergyd i’r ysgolion hynny a fyddai angen aros yn hirach am y gwelliannau sydd eu hangen ond byddai gwaith yn parhau tuag at wireddu’r uchelgeisiau hynny cyn gynted â phosibl yn cynnwys unrhyw waith dros dro a ellir ei ddatblygu yn y cyfamser.

Roedd y Cyfarwyddwr Corfforaethol:  Gwasanaethau Cymdeithasol ac Addysg, y Pennaeth Addysg a’r Prif Reolwr – Cymorth i Ysgolion hefyd yn bresennol ar gyfer yr eitem hon.   Ychwanegodd y Pennaeth Addysg bod yno benderfyniadau anodd ac amhoblogaidd i’w gwneud ond, o ystyried yr hinsawdd ariannol, roedd yn galonogol bod uchelgeisiau’r Cyngor ar gyfer buddsoddi yn yr ysgolion hynny yn cael eu  ...  view the full Cofnodion text for item 6.

Ystyried adroddiad gan y Cynghorydd Gwyneth Ellis, Aelod Arweiniol Cyllid, Perfformiad ac Asedau Strategol (copi ynghlwm) yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf ar faterion sy’n weddill mewn perthynas â chyllideb 2024/25, yn paratoi ar gyfer gosod cyllideb yn y tymor canolig (2025/26 - 2027/28), ac yn hunanasesu lefel bresennol y Cyngor o gadernid a chynaliadwyedd ariannol.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn –

(a)      cymeradwyo’r diweddariadau fel a restrir yn adran 2.1 yr adroddiad, a

(b)      chymeradwyo cychwyn y cyfnod dylunio ar gyfer prosiectau Ysgol Bro Elwern, Ysgol Henllan, Ysgol Bro Cinmeirch ac Ysgol y Llys i alluogi i’r Achos Busnes Llawn gael ei gyflwyno i Lywodraeth Cymru i’w gymeradwyo fel y manylir arno yn adran 4.7 ac Atodiadau 6 i 9 yr adroddiad.

Cyflwynodd y Cynghorydd Gwyneth Ellis yr adroddiad yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf am faterion sy’n weddill yn ymwneud â chyllideb 2024/25, pennu’r gyllideb yn y tymor canolig (2025/26 – 2027/28) ac adolygiad o gadernid a chynaliadwyedd ariannol y Cyngor.

Arweiniwyd y Cabinet yn fanwl drwy’r adroddiad a oedd yn canolbwyntio ar y canlynol –

·       crynodeb o’r sefyllfa wrth bennu cyllideb 2024/25, yn cynnwys y wybodaeth ddiweddaraf am y setliad ariannu terfynol, Cynllun Ymadael Gwirfoddol a’r traciwr arbedion

·       Strategaeth a Chynllun Ariannol Tymor Canolig 2025/26 – 2027/28 yn cynnwys rhagamcanion cyllideb presennol ynghyd â’r rhagdybiaethau a oedd yn tanategu’r rhagamcanion a dull strategol y Cyngor i reoli ei gyllidebau gan amlinellu rhai o’r materion ariannol a oedd yn wynebu’r Cyngor dros y tair blynedd nesaf

·       hunanasesiad o gadernid a chynaliadwyedd ariannol gan amlinellu asesiad o sefyllfa’r Cyngor yn erbyn themâu cyffredin a materion a nodwyd gan CIPFA (Sefydliad Siartredig Cyllid Cyhoeddus a Chyfrifyddiaeth), a

·       cheisio cymeradwyaeth y Cabinet i gychwyn y cyfnod dylunio ar gyfer prosiectau Ysgol Bro Elwern, Ysgol Henllan, Ysgol Bro Cinmeirch ac Ysgol y Llys i alluogi i’r achos busnes llawn gael ei gyflwyno i Lywodraeth Cymru i’w gymeradwyo.   Cafodd y prosiectau eu hariannu'n llawn a'u cymeradwyo gan y Grŵp Craffu Cyfalaf.

Tynnodd yr Arweinydd sylw at bwysigrwydd yr adroddiad, a gafodd ei drafod yn helaeth yn Briffio’r Cabinet, a’r pwysau allweddol sy’n wynebu’r Cyngor a sut eir i’r afael arnynt ynghyd â’r broses ar gyfer craffu.   Croesawodd y Cynghorydd Julie Matthews y Cynllun Cyfathrebu i sicrhau bod yr holl aelodau yn rhan o’r broses ac yn cael y wybodaeth ddiweddaraf wrth symud ymlaen.   Cafodd cyfres o weithdai i aelodau o ran y gyllideb a thrawsnewidiad ei gynllunio a fyddai’n rhoi’r cyfle i’r holl aelodau ymgysylltu yn y broses honno i ddarparu gwasanaethau cyhoeddus mewn cyfnod heriol dros ben.   Tynnodd y Cynghorydd Gwyneth Ellis sylw’r Cabinet at y traciwr arbedion a fyddai’n cael ei ymgorffori i’r adroddiad cyllid misol i’r Cabinet yn y dyfodol i fonitro cynnydd a darpariaeth arbedion.

PENDERFYNWYD bod y Cabinet yn –

(a)      cymeradwyo’r diweddariadau fel y rhestrir yn adran 2.1 yr adroddiad, a

(b)      chymeradwyo cychwyn y cyfnod dylunio ar gyfer prosiectau Ysgol Bro Elwern, Ysgol Henllan, Ysgol Bro Cinmeirch ac Ysgol y Llys i alluogi i’r Achos Busnes Llawn gael ei gyflwyno i Lywodraeth Cymru i’w gymeradwyo fel y manylir arno yn adran 4.7 ac Atodiadau 6 i 9 yr adroddiad.

Derbyn Rhaglen Waith y Cabinet sydd ynghlwm a nodi’r cynnwys. 

PENDERFYNWYD nodi rhaglen waith y Cabinet.

Cyflwynwyd rhaglen waith y Cabinet i’w ystyried a nododd yr aelodau ychwanegiad i’r cyfarfod ym mis Medi yn ymwneud â Chynllun Ynni Ardal Leol Sir Ddinbych.

PENDERFYNWYD nodi rhaglen waith y Cabinet.

Daeth y cyfarfod i ben am 12.40pm.