Agenda and draft minutes

Aelodau i ddatgan unrhyw gysylltiad personol neu gysylltiad sy'n rhagfarnu yn y busnes a nodwyd i'w ystyried yn y cyfarfod hwn.

Derbyniwyd datganiadau o gysylltiad personol ar gyfer eitem 5 ar y rhaglen, Canlyniadau Arholiadau Allanol a Wiriwyd ac Asesiadau Athrawon, gan y Cynghorwyr:

·         Huw Jones, llywodraethwr yn Ysgol Carrog ac Ysgol Caer Drewyn

·         Ellie Chard, llywodraethwr yn Ysgol Tir Morfa

·         Hugh Irving, llywodraethwr yn Ysgol Uwchradd Prestatyn

·         Arwel Roberts, llywodraethwr yn Ysgol y Castell ac Ysgol Dewi Sant

·         Emrys Wynne, llywodraethwr yn Ysgol Borthyn

·         Geraint Lloyd-Williams, llywodraethwr yn Ysgol y Santes Ffraid

·         Huw Hilditch-Roberts fel llywodraethwr yn Ysgol Brynhyfryd a rhiant i blentyn mewn ysgol yn Sir Ddinbych

Ynghyd ag:

·         Aelod cyfetholedig, Neil Chambers Roberts, llywodraethwr yn Ysgol y Parc ac Ysgol Cefn Meiriadog

·         Aelod cyfetholedig, David James Lloyd, llywodraethwr yn Ysgol y Llys, Prestatyn

Hysbysiad o eitemau y dylid, ym marn y Cadeirydd, eu hystyried yn y cyfarfod fel materion brys yn unol ag Adran 100B(4) Deddf Llywodraeth Leol 1972.

Dim.

Derbyn cofnodion cyfarfod y Pwyllgor Craffu Perfformiad a gynhaliwyd ar 29 Tachwedd 2018 (copi ynghlwm).

Cyflwynwyd cofnodion cyfarfod y Pwyllgor Craffu Perfformiad a gynhaliwyd ar 29 Tachwedd 2018.

Cywirdeb:

Dywedodd yr aelodau mai’r aelod cyfetholedig Neil Roberts a ddatganodd gysylltiad personol gan ei fod yn llywodraethwr yn Ysgol y Parc.

Materion yn Codi:

Eitem 5 - Canlyniadau Arholiadau Allanol Dros Dro ac Asesiadau Athrawon - Tudalen 12 - Cadarnhaodd y Cadeirydd bod llythyr wedi’i anfon at Gymwysterau Cymru yn amlygu pryderon y Pwyllgor. Cadarnhaodd hefyd bod ymateb wedi’i dderbyn gan Brif Weithredwr Cymwysterau Cymru.

Dywedodd Aelod Arweiniol Addysg, Plant a Phobl Ifanc ei fod wedi derbyn ymateb gan Kirsty Williams AC, Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg, ynglŷn â phryderon y Pwyllgor. Pwysleisiodd y Cyng. Hilditch-Roberts pa mor bwysig yw hi i dderbyn ymateb i bryderon y Pwyllgor er lles plant Sir Ddinbych.

PENDERFYNWYD – y dylid, yn amodol ar yr uchod, derbyn a chymeradwyo cofnodion cyfarfod y Pwyllgor Craffu Perfformiad a gynhaliwyd ar 29 Tachwedd 2018 fel cofnod cywir.

Derbyn gwybodaeth ynglŷn â pherfformiad ysgolion Sir Ddinbych yn arholiadau allanol 2018 (copi ynghlwm).

10.05 – 10.50 a.m.

Cyflwynodd Aelod Arweiniol Addysg, Plant a Phobl Ifanc adroddiad ar y cyd gan y Prif Reolwr Addysg ac Arweinydd Uwchradd GwE (a gylchredwyd ymlaen llaw) a oedd yn cynnwys gwybodaeth a wiriwyd ar berfformiad disgyblion Cyfnod Allweddol 4 ac ôl 16 ysgolion uwchradd Sir Ddinbych yn ystod arholiadau haf 2018.

Ar ôl i’r Pwyllgor ystyried y canlyniadau dros dro yng nghyfarfod mis Tachwedd 2018, roedd y Cadeirydd wedi ysgrifennu at Brif Weithredwr Cymwysterau Cymru yn mynegi pryderon yr aelodau ynghylch y cynnydd sylweddol yn y trothwy i gyrraedd gradd ‘C’ yn arholiadau TGAU haf 2018, yn arbennig yr arholiadau Saesneg, ac effaith andwyol hynny ar fyfyrwyr. Dosbarthwyd copi o’r ymateb a dderbyniwyd gan Brif Weithredwr Cymwysterau Cymru i’r aelodau. Yn ei lythyr mae’r Prif Weithredwr yn mynegi bod pryderon tebyg wedi'u codi gan GwE ac, o ganlyniad, bod adolygiad o’r graddio wedi'i gynnal. Daeth yr adolygiad hwn i’r casgliad bod y trothwy wedi’i newid yn briodol ac felly nad oes angen unrhyw gam gweithredu pellach. Dywedodd yr Aelod Arweiniol bod swyddogion addysg a deiliaid portffolio addysg wedi derbyn ymateb tebyg gan Brif Weithredwr Cymwysterau Cymru, ac o ganlyniad, mae cyfarfod wedi’i drefnu ar gyfer canol mis Chwefror rhwng Cyfarwyddwyr Addysg Gogledd Cymru, deiliaid portffolio addysg, GwE a Phrif Weithredwr Cymwysterau Cymru i drafod dull graddio arholiadau allanol yn y dyfodol er mwyn sicrhau na fydd myfyrwyr yn y dyfodol yn dioddef chwit-chwatrwydd mewn ffiniau graddau. Mae ymarferwyr addysg yn derbyn y ffaith na fydd Cymwysterau Cymru yn cynnal adolygiad pellach o raddau 2018, ac felly maent yn benderfynol na fydd arholiadau’r dyfodol yn destun cyfnewidioldeb o’r fath yn y ffiniau graddio. Cytunodd yr Aelod Arweiniol gyda barn aelodau’r Pwyllgor o ran nad yw Cymwysterau Cymru yn cydnabod effaith ei benderfyniad i weithredu cynnydd o’r fath yn y ffin ar gyfer gradd ‘C’ ar fywydau a rhagolygon gyrfa nifer o fyfyrwyr.

Bu i’r Pennaeth Addysg a Gwasanaethau Plant, Prif Reolwr Addysg ac Arweinydd Uwchradd GwE wneud y sylwadau canlynol:

·         Bu iddynt bwysleisio pa mor siomedig yw swyddogion ac aelodau etholedig yn y ffaith nad yw canlyniadau 2018 a wiriwyd wedi newid er ymdrechion y rhanbarth i drafod y pryderon uchod gyda chynrychiolwyr Cymwysterau Cymru, Cydbwyllgor Addysg Cymru (CBAC) a Llywodraeth Cymru ac ati (mae copi o lythyr gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg at yr Aelod Arweiniol wedi’i gylchredeg i’r aelodau er gwybodaeth).

Tra bod cynrychiolwyr CBAC wedi cwrdd â swyddogion addysg, swyddogion y Gwasanaeth Cyflawni Addysg a deiliaid portffolio yn Rhanbarth De-ddwyrain Cymru (rhanbarth y Gwasanaeth Cyflawni Addysg) i drafod pryderon tebyg, mae’r her yn cael ei harwain gan arweinwyr addysg gogledd Cymru (rhanbarth GwE).

·         Bu iddynt gynghori, oherwydd eu pryderon, eu bod yn archwilio darpariaethau Deddf Cymwysterau Cymru 2015 mewn perthynas â monopoli CBAC dros arholiadau allanol yng Nghymru i weld a oes modd i ysgolion y sir gofrestru myfyrwyr i sefyll arholiadau a weinyddir gan fyrddau arholi cyfrifol eraill.

Cydnabuwyd mai dim ond CBAC sy’n gweinyddu arholiadau drwy gyfrwng y Gymraeg.

·         Cadarnhawyd, pe bai ffin gradd 'C' arholiadau Saesneg haf 2018 wedi'i osod ar yr un lefel â'r flwyddyn flaenorol y byddai 107 o ddisgyblion eraill yn Sir Ddinbych, neu 700 ar draws Cymru, wedi cyrraedd gradd 'C'.  

Ymatebodd Aelod Arweiniol Addysg a swyddogion GwE fel a ganlyn i gwestiynau’r aelodau:

·         Bu iddynt gadarnhau bod y bwlch ym mherfformiad bechgyn a merched wedi cynyddu yn 2018, gyda mwy o ferched yn ennill Lefel 2 na bechgyn.

Nid yw cymharu canlyniadau o un flwyddyn i'r llall yn ystyrlon ar hyn o bryd oherwydd y newidiadau i ffiniau graddau a nifer y pynciau sy’n cael eu harholi.

·         Dywedwyd bod arholiadau  ...  view the full Cofnodion text for item 5.

Yn y fan hon (11.30 a.m.) cafwyd egwyl o 10 munud.

Ailddechreuodd y cyfarfod am 11.40 a.m.

Ystyried perfformiad y Cyngor ar ddechrau 6^ed Fframwaith Safonau Llyfrgelloedd Cyhoeddus Cymru 2017-20 a’r cynnydd a wnaed wrth ddatblygu llyfrgelloedd fel canolfannau cymunedol (copi ynghlwm).

10.50 – 11.30 a.m.

Cyflwynodd Aelod Arweiniol Datblygu Seilwaith Cymunedol adroddiad y Prif Lyfrgellydd ar berfformiad y Gwasanaeth Llyfrgell yn erbyn Chweched Fframwaith Safonau Llyfrgelloedd Cyhoeddus Cymru 2017-20 (a gylchredwyd ymlaen llaw). Hefyd wedi’i amlinellu yn yr adroddiad mae cynnydd y gwasanaeth o ran datblygu llyfrgelloedd ar draws y sir yn ganolfannau cymunedol. 

Bu i’r Cadeirydd a’r aelodau longyfarch y gwasanaeth am eu perfformiad rhagorol wrth ddarparu yn erbyn y rhan fwyaf o'r Hawliau Craidd a’r Dangosyddion Ansawdd (DA), fel y manylir arnynt yn adroddiad Asesiad Blynyddol yr Isadran Amgueddfeydd, Archifau a Llyfrgelloedd Llywodraeth Cymru (gweler Atodiad 4 i’r adroddiad). Bu iddynt hefyd ganmol y Cyngor ar yr ystod o wasanaethau a digwyddiadau a gynigir yn llyfrgelloedd y sir ar gyfer pobl o bob oed, a werthfawrogir yn fawr iawn gan drigolion.

Wrth ymateb i gwestiynau, darparodd yr Aelod Arweiniol, Pennaeth Cyfathrebu, Cwsmeriaid a Marchnata a’r Prif Lyfrgellydd y sylwadau canlynol:

·         Cadarnhawyd bod, yn debyg i wasanaethau eraill, cyllideb y Gwasanaeth Llyfrgell wedi ei lleihau ac, o ganlyniad, nad yw wedi bodloni DA19 (gwariant fesul 1,000 o’r boblogaeth ar ddeunyddiau darllen) o Safonau Llyfrgelloedd Cyhoeddus Cymru.

·         Dywedwyd bod DA13 wedi ei fodloni’n rhannol (lefelau staff a chymwysterau) oherwydd bod staff llyfrgelloedd y sir yn darparu ystod o wasanaethau llyfrgell a Siopau Un Alwad. 

Er nad yw'r holl aelodau o staff hyn yn llyfrgellwyr cymwys, mae’r ystod o wasanaethau a ddarperir yn llyfrgelloedd y sir yn gofyn am ystod eang o sgiliau ac mae swyddogion yn hyderus bod staff y gwasanaeth yn meddu ar y sgiliau priodol i ddarparu’r gwasanaethau hynny. Dywedodd y Pennaeth Gwasanaeth eu bod yn edrych ar ddewisiadau i ddatblygu cymhwyster ar gyfer staff y Gwasanaeth Llyfrgell a fyddai’n cefnogi datblygiad gyrfa o fewn y gwasanaeth. Dywedwyd hefyd bod mwy o ddynion wedi ymgeisio am swyddi gyda’r gwasanaeth yn ystod y blynyddoedd diwethaf, sy’n groes i’r duedd hanesyddol.

·         Cadarnhawyd bod staff llyfrgell yn derbyn hyfforddiant ac yn mynychu sesiynau gloywi sgiliau yn rheolaidd.

Yn y dyfodol agos bydd staff yn derbyn hyfforddiant ar y System Rheoli Llyfrgell a’r system Rheoli Perthynas â Chwsmeriaid. Cynhaliwyd dwy gynhadledd staff yn ystod flwyddyn, a bu i bob aelod o staff y Gwasanaeth Llyfrgell eu mynychu. 

·         Ceir pum swydd llyfrgellydd proffesiynol yn y gwasanaeth yn Sir Ddinbych.

·         Mae Coleg Llandrillo yn darparu cyrsiau lefel 3 a 7 mewn sgiliau llyfrgell yn ystod y flwyddyn academaidd.

·         Mae Gwasanaeth Llyfrgell y Cyngor wedi defnyddio gwirfoddolwyr ifanc ers sawl blwyddyn bellach, a nod y cynllun hwn yw datblygu sgiliau pobl ifanc. 

Defnyddir gwirfoddolwyr i ategu a chefnogi’r ddarpariaeth, nid yn lle staff llyfrgell cyflogedig. Mae'r Cyngor yn cydnabod bod ar bobl o bob oed eisiau rhoi o’u hamser i wirfoddoli, gyda nifer yn dymuno darparu gwasanaethau gwirfoddol mewn llyfrgelloedd. O ganlyniad mae’r Cyngor yn datblygu Strategaeth Wirfoddoli a Strategaeth Datblygu'r Gweithlu, gyda’r bwriad o gefnogi gwirfoddolwyr i ddatblygu eu sgiliau a pheidio â chyfaddawdu rôl staff hyfforddedig cyflogedig. Nod y Strategaeth Wirfoddoli fydd ychwanegu gwerth at wasanaethau, nid arbed arian.

·         Mae’r mater o osod cosbau ariannol am fethu dychwelyd llyfrau ar amser yn cael ei archwilio. 

Pe byddai’r arfer yn dod i ben yna byddai hynny’n cael effaith ar incwm y gwasanaeth, felly byddai angen edrych ar gynlluniau cynhyrchu incwm newydd. Yn ogystal, er mwyn sicrhau bod deunyddiau darllen ar fenthyg yn cael eu dychwelyd byddai angen amnest o ryw fath.

·         Cadarnhawyd bod gan y gwasanaeth ymgyrch farchnata ar waith ar nifer o lwyfannau’r cyfryngau, gan gynnwys y cyfryngau cymdeithasol.

·         Mae gan bob aelod a phreswyliwr rôl bwysig i’w chwarae o ran diogelu cynaliadwyedd tymor hir llyfrgelloedd y sir, drwy sicrhau eu bod yn cael eu defnyddio’n rheolaidd a  ...  view the full Cofnodion text for item 6.

Ystyried adroddiad SAC ar 'Reoli Gwastraff yng Nghymru: Ailgylchu Trefol’, i graffu ar y casgliadau ac ymateb Gwasanaeth Gwastraff ac Ailgylchu’r Cyngor i fynd i'r afael â materion a godwyd yn yr adroddiad (copi ynghlwm).

11.45 – 12.20 p.m.

Cyflwynodd Aelod Arweiniol Priffyrdd, Cynllunio a Theithio Cynaliadwy cyd-adroddiad y Rheolwr Gwastraff ac Ailgylchu a Phennaeth Priffyrdd a'r Amgylchedd (a gylchredwyd ymlaen llaw). Mae’r adroddiad hwn yn cyflwyno adroddiad cenedlaethol Swyddfa Archwilio Cymru, sef Rheoli Gwastraff yng Nghymru: Ailgylchu Trefol (Atodiad 1). Yn ystod ei gyflwyniad dywedodd yr Aelod Arweiniol bod Swyddfa Archwilio Cymru wedi disgwyl mwy o gydweithio rhwng Llywodraeth Cymru ac awdurdodau lleol, gyda’r bwriad o godi cyfraddau ailgylchu ac, yn sgil hynny, lleihau’r gwastraff a gludir i safleoedd tirlenwi. Roedd Swyddfa Archwilio Cymru wedi gwneud pedwar argymhelliad, y rhan fwyaf at sylw Llywodraeth Cymru. Fodd bynnag, mae’r Cyngor wedi ystyried y pedwar argymhelliad ac mae ei sylwadau a’i ymateb i bob un wedi’u cynnwys yn yr adroddiad eglurhaol.

Ymatebodd yr Aelod Arweiniol a’r swyddogion i gwestiynau’r aelodau fel a ganlyn:

·         Mae’r Cyngor yn croesawu’r cyfle i gefnogi Llywodraeth Cymru i ddeall y costau sy’n amrywio o un awdurdod lleol i’r llall mewn perthynas â gwasanaethau rheoli gwastraff

·         Mae argymhellion yr adroddiad yn cefnogi model ailgylchu gwastraff arfaethedig y Cyngor a gymeradwywyd yn ddiweddar gan y Cabinet

·         Disgwylir i Lywodraeth y DU ymgynghori yn y dyfodol agos ynghylch diwygio system cyfrifoldeb cynhyrchwyr y DU o ran deunydd pacio.

Dan y system newydd arfaethedig byddai cost lawn rheoli gwastraff deunyddiau pacio yn cael ei osod ar y busnesau hynny sydd wedi’u defnyddio, gyda’r bwriad o roi pwysau arnynt i ddylanwadu ar ddyluniad deunydd pacio

·         Mae’r llywodraeth yn archwilio a oes angen newid deunydd pacio/labeli er mwyn egluro i’r cyhoedd pa ddeunyddiau y mae modd eu hailgylchu a pha rai nad oes modd eu hailgylchu

·         Bydd trefniadau casgliadau â chymorth yn parhau yn ôl yr arfer pan fydd model ailgylchu gwastraff newydd y Cyngor yn cael ei roi ar waith.

Fodd bynnag, bydd y gwasanaeth yn adolygu’r ddarpariaeth hon yn y dyfodol agos i sicrhau ei bod yn cael ei defnyddio gan y trigolion hynny sydd angen cymorth

·         Yn y gorffennol mae Sir Ddinbych wedi bod yn gyndyn o fabwysiadu model glasbrint Llywodraeth Cymru ar gyfer ailgylchu. Fodd bynnag, mae pethau wedi newid dros amser a byddai symud at fodel glasbrint Llywodraeth Cymru yn yr ychydig flynyddoedd nesaf yn fuddiol i Sir Ddinbych a’i thrigolion oherwydd goblygiadau ariannol peidio â chyrraedd targedau Llywodraeth Cymru.

Er nad yw mabwysiadu model glasbrint Llywodraeth Cymru yn ofyniad statudol mae’r cymhellion ariannol sydd ar gael ar hyn o bryd yn gwneud y model hwn yn fuddiol i’r Cyngor

·         Roedd y Cyngor yn cytuno ag argymhelliad Swyddfa Archwilio Cymru mewn perthynas â gwella dulliau meincnodi cost a pherfformiad er mwyn sicrhau dull cyson at ddibenion dadansoddi data a chymharu

·         Byddai’r model ailgylchu newydd arfaethedig yn fwy cadarn yn erbyn grym y farchnad na’r system ailgylchu bresennol. 

Tra bydd grym y farchnad wastad yn ffactor, bydd y model newydd yn darparu cadernid ychwanegol i wasanaeth y Cyngor

·         I gychwyn, mae’r Cyngor yn cynnig cynnal adolygiad o’i wasanaethau rheoli gwastraff o leiaf unwaith bob saith mlynedd, sy’n cyd-fynd ag oes gyfartalog cerbydau gwastraff.

Fodd bynnag, mae strategaethau Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU o ran rheoli gwastraff yn newid yn rheolaidd h.y. bydd ymgynghoriadau yn cael eu cynnal yn fuan ynghylch cynllun dychwelyd ernes a diwygio cyfrifoldeb cynhyrchwyr o ran deunydd pacio ac ati. Yn dibynnu ar ganlyniadau’r ymgynghoriadau hyn, mae’n bosibl y bydd ffocws a blaenoriaethau rheoli gwastraff yn newid

·         Roedd y Pwyllgor Craffu Cymunedau yn edrych ar faterion yn ymwneud â dyluniad y Gwasanaeth Ailgylchu Gwastraff newydd, gan gynnwys y strategaeth addysg a chyfathrebu arfaethedig sy’n cael ei llunio cyn cyflwyno’r gwasanaeth newydd

·         Gwneuthurwyr a’r llywodraeth ganolog sydd â’r pwerau i benderfynu ar y cynwysyddion  ...  view the full Cofnodion text for item 7.

Ystyried adroddiad gan y Cydlynydd Craffu (copi wedi’i atodi) yn gofyn am adolygiad o raglen gwaith i’r dyfodol y pwyllgor ac yn diweddaru aelodau ar faterion perthnasol.

Cyflwynodd y Cydlynydd Craffu adroddiad (a gylchredwyd ymlaen llaw) yn gofyn i’r Aelodau adolygu rhaglen waith y Pwyllgor ac yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf ar faterion perthnasol.

Roedd copi o “ffurflen gynnig Aelodau” wedi’i chynnwys yn Atodiad 2. Dylid cyflwyno unrhyw gynnig i’r Cydlynydd Craffu. Mae Rhaglen Gwaith i’r Dyfodol y Cabinet wedi’i chynnwys yn Atodiad 3 ac mae tabl gyda chrynodeb o benderfyniadau diweddar y Pwyllgor a gwybodaeth am y cynnydd wrth eu rhoi ar waith wedi’i gynnwys yn Atodiad 4.

Cadarnhawyd dyddiad y cyfarfod nesaf, eglurwyd nad yw’r eitem arfaethedig ar Gartref Gofal Preswyl Dolwen wedi datblygu digon i gyflwyno adroddiad arni i’r Pwyllgor yn ystod cyfarfod mis Mawrth, ac felly bydd yr eitem yn cael ei rhoi ar raglen arall yn y dyfodol.

Cadarnhaodd y Cydlynydd Craffu bod Grŵp Cadeiryddion ac Is-Gadeiryddion yn cyfarfod yn y prynhawn, a bod modd ychwanegu adroddiadau pellach i’r rhaglen gwaith i’r dyfodol yn dilyn trafodaeth. 

Mae rhestr o gynrychiolwyr y Pwyllgor ar Grwpiau Her Gwasanaeth, ynghyd ag atodlen o’r cyfarfodydd yn 2018-19, wedi’i chynnwys yn y “Briff Gwybodaeth”. Dywedodd y Cyng. Geraint Lloyd-Williams nad yw’n gallu mynychu cyfarfod nesaf y Grŵp Her Gwasanaeth y mae’n cynrychioli’r Pwyllgor arno. Yn dilyn trafodaeth, cytunodd y Cadeirydd i fynychu’r cyfarfod ar ran y Pwyllgor Craffu Perfformiad. 

PENDERFYNWYD, yn amodol ar yr uchod, y dylid cymeradwyo’r Rhaglen Gwaith i'r Dyfodol.

Derbyn unrhyw ddiweddariadau gan gynrychiolwyr y Pwyllgor ar Fyrddau a Grwpiau amrywiol y Cyngor.

Dywedodd y Cyng. Rachel Flynn ac Ann Davies eu bod wedi mynychu cyfarfod Herio Perfformiad y Gwasanaethau Cymorth Cymunedol. Bu iddynt fynegi pa mor addysgiadol a ddiddorol oedd y cyfarfod. Mae copïau o gofnodion y cyfarfod Herio Perfformiad hwn a chyfarfodydd Herio Perfformiad diweddar perthnasol eraill wedi’u dosbarthu i’r aelodau fel rhan o’r 'Briff Gwybodaeth’.

Daeth y cyfarfod i ben am 13:10 p.m.