Agenda and draft minutes

Cafwyd ymddiheuriadau am absenoldeb gan y Cynghorydd David Williams a gan Nicola Stubbins, Cyfarwyddwr Corfforaethol:  Gwasanaethau Cymdeithasol ac Addysg.   Roedd y Cyfarwyddwr Corfforaethol:   Llywodraethu a Busnes yn bresennol yn rôl swyddog cefnogi’r Tîm Gweithredol Corfforaethol ar gyfer y Pwyllgor. 

Aelodau i ddatgan unrhyw fuddiant personol neu sy’n rhagfarnu mewn unrhyw fusnes a nodwyd i’w ystyried yn y cyfarfod hwn.

Ni ddatganwyd unrhyw gysylltiad personol, nac o natur bersonol a rhagfarnllyd yn unrhyw un o faterion y Pwyllgor.

Cyn bwrw ymlaen â phenodi Is-gadeirydd i'r Pwyllgor ar gyfer gweddill blwyddyn 2025/26 y Cyngor, eglurodd y Cynghorydd Brian Jones mai ei fwriad oedd gwneud gwaith yr Is-gadeirydd yng nghyfarfod mis Mai 2025 yn unig er mwyn hwyluso’r materion sy’n cael eu trafod yn y cyfarfod yn absenoldeb y Cadeirydd.  Nid oedd wedi bwriadu i'r penodiad fod ar gyfer blwyddyn y Cyngor ac felly ymddiswyddodd o'r rôl.

Gwnaeth y Cadeirydd ddiolch iddo am ymgymryd â'r rôl ar gyfer y cyfarfod hwnnw ac am gadeirio cyfarfod heriol yn ei habsenoldeb.

Penodi Is-gadeirydd y Pwyllgor Craffu Partneriaethau ar gyfer blwyddyn ddinesig 2025/26 (disgrifiad o’r rôl wedi’i atodi).

10.05 – 10.10 am

Gofynnwyd am enwebiadau ar gyfer swydd Is-gadeirydd y Pwyllgor ar gyfer gweddill blwyddyn 2025/26 y Cyngor.  Enwebodd y Cynghorydd Jeanette Chamberlain-Jones y Cynghorydd Peter Scott ar gyfer y rôl.  Eiliodd y Cynghorydd Brian Jones yr enwebiad.  Ni chafwyd enwebiadau eraill ac yr oedd y Pwyllgor yn unfrydol yn ei benderfyniad.

Penderfynwyd: bod y Cynghorydd Peter Scott yn cael ei ethol yn Is-gadeirydd y Pwyllgor Craffu Partneriaethau ar gyfer gweddill blwyddyn 2025/26 y Cyngor.

Gwnaeth y Cynghorydd Scott ddiolch i'r aelodau am ymddiried ynddo i ymgymryd â’r rôl ac addawodd gefnogi'r Cadeirydd a'r Pwyllgor gyda'r gwaith.

Hysbysiad o eitemau y dylid, ym marn y Cadeirydd, eu hystyried yn y cyfarfod fel materion brys yn unol ag Adran 100B(4) o Ddeddf Llywodraeth Leol 1972.

Nid oedd unrhyw eitemau brys wedi dod i sylw’r Cadeirydd cyn i’r cyfarfod ddechrau.

Derbyn cofnodion y Pwyllgor Craffu Partneriaethau a gynhaliwyd ar 22 Mai 2025 (copi ynghlwm).

10.10 – 10.15 am

Cyflwynwyd cofnodion cyfarfod y Pwyllgor Craffu Partneriaethau a gynhaliwyd ar 22 Mai 2025.  Felly:

Penderfynwyd: cymeradwyo cofnodion cyfarfod y Pwyllgor Craffu Partneriaethau a gynhaliwyd ar 22 Mai 2025 yn rhai cywir.

Nid oedd unrhyw faterion yn codi o gynnwys y cofnodion.

Ystyried adroddiad (copi ynghlwm) gan Reolwr Gofal Cymdeithasol i Oedolion a’r Gwasanaeth Digartrefedd sy’n darparu’r perfformiad blynyddol ar gyfer Diogelu Oedolion i gydymffurfio â chanllawiau statudol ac mae'n rhoi trosolwg o effaith trefniadau ac arferion diogelu lleol.

10.15 – 11.00 am

Cyflwynodd yr Aelod Arweiniol Iechyd a Gofal Cymdeithasol yr adroddiad (dosbarthwyd ymlaen llaw). Eglurodd mai'r adroddiad blynyddol oedd yr adroddiad a oedd yn trafod 2024-2025. Roedd yn amlinellu gwaith yr awdurdod yn ystod y cyfnod hwnnw wrth gyflawni ei gyfrifoldebau diogelu, adolygu gweithgareddau diogelu lleol a data perfformiad a thynnodd sylw at unrhyw ddatblygiadau a heriau a wynebodd y gwasanaeth yn ystod y flwyddyn.  Gwnaeth hi longyfarch y tîm am eu perfformiad a’u cyflawniadau anhygoel yn ystod y flwyddyn. Roedd hi'n falch o dynnu sylw at y gyfradd ymateb o 99% o ran y terfyn amser o 7 diwrnod ar gyfer ymholiadau diogelu. Roedd hyn i’w ganmol.  

Gwnaeth Pennaeth Gofal Cymdeithasol i Oedolion a Gwasanaeth Digartrefedd ddiolch i'r Aelod Arweiniol am ei chyflwyniad a rhoddodd ragor o wybodaeth. Dywedodd hi wrth y Pwyllgor bod y tîm wedi colli 2 aelod o'r tîm yn ystod y flwyddyn. Felly roedd rhywfaint o wybodaeth werthfawr wedi'i cholli. Er bod dwy swydd wedi'u llenwi, roedd un swydd fewnol yn dal i fod yn wag.  Fodd bynnag, er nad oedd wedi effeithio ar berfformiad y tîm, yr oedd yn her.

Roedd y Trefniadau Diogelu rhag Colli Rhyddid yn her i'r tîm, her sy’n wynebu awdurdodau eraill hefyd.  Cafodd yr aelodau wybod y byddai’r weithdrefn Trefniadau Diogelu Rhag Colli Rhyddid yn dechrau pan fydd unigolyn yn dechrau derbyn gofal, a bod yn rhaid cynnal asesiad. Roedd rhestr aros am asesiad yn bodoli y byddai’r tîm yn ei hadolygu'n rheolaidd ond materion cymhleth oedd arni a oedd yn cymryd amser.

Mewn ymateb i gwestiynau a sylwadau aelodau rhoddodd yr Aelod Arweiniol a’r Swyddogion ragor o wybodaeth am y meysydd canlynol:

• Gwnaeth y Swyddogion sicrhau’r Aelodau eu bod nhw’n llwyddo i ddarparu’r Gwasanaeth â'r staff sydd ganddyn nhw ar hyn o bryd ond bod swydd wag ganddynt o hyd. Roedd angen gwybodaeth a hyfforddiant arbenigol ar unigolyn ar gyfer y swydd wag ac yr oedd yn anodd ei llenwi. Roedd swyddogion yn hyderus y bydden nhw’n gallu recriwtio unigolyn ar gyfer y swydd.
• Roedd swyddogion, fel yr aelodau, yn falch o nodi bod cyllid Llywodraeth Cymru (LlC) wedi'i sicrhau i gefnogi cadw'r Asesydd Budd Pennaf ychwanegol i gynnal yr asesiadau drwy gyfrwng y Gymraeg. Pwysleisiwyd ei bod yn anodd rhagweld a fyddai'r cyllid yn parhau. Roedd cyllid y Trefniadau Diogelu Rhag Colli Rhyddid wedi bod ar waith ers peth amser ac ni chafwyd unrhyw gyllid ychwanegol dros y blynyddoedd diwethaf. Pe bai'r cyllid grant yn dod i ben, byddai'n rhaid i'r gwasanaeth wneud cais am gyllid o ffynhonnell arall.
• Roedd diffiniad esgeulustod yn eang iawn, ac achosodd hyn iddo gael ei ystyried yn un o'r meysydd â’r nifer uchaf o ddigwyddiadau diogelu gan swyddogion.  Roedd y ffigur o 40% fel y cafodd ei nodi yn yr adroddiad yn adlewyrchu'r sefyllfa ledled Cymru a’r DU, o ran y ffaith mai esgeulustod oedd un o'r categorïau cam-drin a adroddwyd amdano yn fwyaf aml. Adroddwyd am y pryder ar sail canfyddiad yr unigolyn o esgeulustod.  Clywodd yr aelodau fod y data hefyd yn cynnwys adroddiadau am hunan-esgeulustod, ac am unigolion a oedd yn byw mewn amgylchiadau ac amodau a oedd yn peri pryder i eraill. Roedd hyfforddiant a chefnogaeth yn cael eu cynnig i staff i adnabod esgeulustod yn y gymuned. Pwysleisiodd swyddogion ei bod yn well ganddyn nhw weld atgyfeiriadau esgeulustod, neu unrhyw achosion o gam-drin posibl yn cael eu hadrodd, gan fod hynny'n eu galluogi nhw i ymchwilio'n briodol.
• Rhoddwyd diolch i'r Pwyllgor am yr adborth ar gynllun yr adroddiad a pha mor ddarllenadwy ydyw. Roedd swyddogion eisiau sicrhau ei fod yn glir ac yn ddealladwy i'r darllenydd, o  ...  view the full Cofnodion text for item 6.

Ar yr adeg hon cafwyd egwyl o 5 munud (10:45am).

Ailddechreuodd y cyfarfod am 10.50 am.

Ystyried adroddiad gan y Cydlynydd Craffu (copi ynghlwm) yn gofyn am adolygiad o raglen waith y pwyllgor a rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r aelodau am faterion perthnasol.

11.00 – 11.15 am

Cyflwynodd y Cydlynydd Craffu’r adroddiad a’i atodiadau (dosbarthwyd ymlaen llaw) a oedd yn gofyn i’r Pwyllgor adolygu ei raglen waith.

Yn ystod ei chyflwyniad, eglurodd y Cydlynydd Craffu fod cais wedi dod i law gan swyddogion Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr i ohirio cyflwyno'r adroddiad cynnydd ar Ailddatblygu Ysbyty Brenhinol Alexandra o gyfarfod mis Medi'r Pwyllgor.  Gwnaed y cais ar y sail bod atodiad achos busnes ar gyfer y prosiect i fod i gael ei gyflwyno i'r Bwrdd Iechyd ddiwedd mis Medi, felly ni fyddai swyddogion mewn sefyllfa i roi diweddariad ystyrlon i'r Pwyllgor cyn cyfarfod y Bwrdd Iechyd.  Eglurwyd, er y gallai swyddogion y Bwrdd Iechyd fynd i gyfarfod y Pwyllgor ym mis Hydref i gyflwyno diweddariad, na fyddai Aelod Arweiniol Iechyd a Gofal Cymdeithasol nac uwch swyddogion o'r Gwasanaeth Gofal Cymdeithasol Oedolion a Digartrefedd ar gael oherwydd eu bod nhw’n mynd i’r Gynhadledd Gofal Cymdeithasol Cenedlaethol.  Cododd aelodau'r pwyllgor bryderon ynghylch gohirio’r eitem yn ymwneud ag Ysbyty Brenhinol Alexandra tan gyfarfod mis Rhagfyr oherwydd yr oedden nhw’n credu bod angen iddyn nhw ddangos eu bod nhw’n herio'r Bwrdd Iechyd i ddechrau darparu'r cyfleuster hwn y mae mawr ei angen.  Gwnaeth y Cyfarwyddwr Corfforaethol:  Llywodraethu a Busnes/Swyddog Monitro atgoffa aelodau bod pŵer y Pwyllgor mewn cysylltiad â’r Bwrdd Iechyd, a phartneriaid eraill, wedi’i gyfyngu i’w gwahodd nhw i ddod i gyfarfod a chyfrannu ato, ac ni ellid eu gorfodi nhw i ddod i gyfarfod ar unrhyw adeg.  Trafodwyd nifer o atebion posibl ar sut i hwyluso’r gwaith o graffu ar y mater cyn gynted â phosibl yn yr hydref.  Cytunwyd maes o law i ddefnyddio hyblygrwydd strwythur pwyllgor craffu thematig y Cyngor a gofyn i'r Pwyllgor Craffu Cymunedau, y tro hwn, dderbyn yr adroddiad diweddaru yn ei gyfarfod ym mis Hydref, gan bwysleisio y dylid caniatáu i aelodau'r Pwyllgor Craffu Partneriaethau siarad yn y cyfarfod a hefyd y dylid caniatáu iddyn nhw fynd i’r sesiwn friffio cyn y cyfarfod i roi’r wybodaeth gefndir berthnasol i aelodau'r Pwyllgor Craffu Cymunedau ar y pwnc a'u briffio nhw ar faterion perthnasol.

Rhoddwyd gwybod i’r aelodau bod Grŵp Cadeiryddion ac Is-gadeiryddion Craffu yn ei gyfarfod ym mis Mehefin wedi cyfeirio un pwnc at y Pwyllgor i'w archwilio'n fanwl.  Roedd yn ymwneud â dyletswyddau'r Cyngor yn gysylltiedig â nodi ac adfer tir halogedig.  Roedd ymholiadau ar y gweill gyda’r gwasanaeth perthnasol ynghylch pryd y gellid cyflwyno adroddiad ar y mater hwn i'r Pwyllgor, yn y cyfamser yr oedd yr eitem wedi'i rhestru dan yr adran 'Materion y Dyfodol' ar y rhaglen waith. Roedd y Grŵp i fod i gynnal ei gyfarfod nesaf ar 15 Medi ac anogwyd yr aelodau i lenwi'r Ffurflen Cynnig Aelod yn Atodiad 2 yr adroddiad os oedd ganddyn nhw unrhyw bynciau a oedd, yn eu barn nhw, yn haeddu cael archwiliad gan un o'r pwyllgorau craffu.  Wrth ddod â’r drafodaeth i ben:

Penderfynwyd: yn amodol ar wneud cais ffurfiol i Gadeirydd y Pwyllgor Craffu Cymunedau yn gofyn i'r Pwyllgor hwnnw dderbyn yr adroddiad cynnydd ar Ailddatblygu Ysbyty Brenhinol Alexandra yn ei gyfarfod ym mis Hydref 2025, i gadarnhau ei raglen waith fel y nodir yn Atodiad 1 yr adroddiad.

Derbyn y wybodaeth ddiweddaraf gan gynrychiolwyr y Pwyllgor ar amrywiol Fyrddau a Grwpiau y Cyngor.

Dim.

Daeth y cyfarfod i ben am 11.10am.